خطأ

مقدمه

خطا در حکم: نفهمیدن یا بد فهمیدن حکم که این خطا تأثیر شدید و قبح موکّدی دارد. این خطا قابل اغماض و چشم‌پوشی نیست.
خطا در عمل: به مفهوم غیر عمدی است؛ مثل قتل خطایی: ﴿وَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ فِيمَا أَخْطَأْتُمْ بِهِ﴾^[۴].
خطا در تعیین موضوع: این خطا اگر بدون قصور و تقصیر باشد، کمتر مورد ملامت و مؤاخذه قرار می‌گیرد^[۵].

غالب خطاها در عمل رخ می‌دهد: ﴿تَاللَّهِ لَقَدْ آثَرَكَ اللَّهُ عَلَيْنَا وَإِنْ كُنَّا لَخَاطِئِينَ﴾^[۶].
خطیئه به معنای اثم نیست، به دلیل تقابل آن دو در این آیه: ﴿وَمَنْ يَكْسِبْ خَطِيئَةً أَوْ إِثْمًا ثُمَّ يَرْمِ بِهِ بَرِيئًا فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِينًا﴾^[۷]. در خطا قید غیرعمدی‌ بودن ملحوظ است، ولی در اثم تعمّد و تسامح وجود دارد؛ ولی تجلّی عملی هر دو در عالم واقع پلیدی و بدی است.
در حوزه فرهنگ عمومی خطا به عنوان غیرعمد (مثل قتل غیرعمد) قابل گذشت و چشم پوشی است و خداوند به چشم‌پوشی و اغماض سفارش کرده است: ﴿وَأَنْ تَعْفُوا أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى﴾^[۸]‌.^[۹].

↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۴۹.
↑ ابن‌منظور، لسان العرب، ج۱، ص۶۵.
↑ «بی‌گمان فرعون و هامان و سپاه آن دو لغزشکار بودند» سوره قصص، آیه ۸.
↑ « شما را در آنچه اشتباه کرده‌اید گناهی نیست » سوره احزاب، آیه ۵.
↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۳، ص۷۶.
↑ «گفتند: سوگند به خداوند که خداوند تو را بر ما برتری داده است و بی‌گمان ما گنهکار بودیم» سوره یوسف، آیه ۹۱.
↑ «و هر کس خطایی یا گناهی کند سپس آن را به گردن بی‌گناهی اندازد بار بهتان و گناهی آشکار را بر دوش کشیده است» سوره نساء، آیه ۱۱۲.
↑ « گذشت کردنتان به پرهیزگاری نزدیک‌تر است» سوره بقره، آیه ۲۳۷.
↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۲۵۸-۲۵۹.