ابان بن میمون قداح در تراجم و رجال

مقدمه

ابان بن^[۱] میمون قداح^[۲] در سند ۱ روایت تفسیر کنز الدقائق به نقل از کتاب کافی یاد شده است: «فی أصول الکافی: الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ مَيْمُونٍ الْقَدَّاحِ قَالَ قَالَ لِي أَبُو جَعْفَرٍ (ع) اقْرَأْ قُلْتُ مِنْ أَيِّ شَيْءٍ أَقْرَأُ قَالَ مِنَ السُّورَةِ التَّاسِعَةِ قَالَ فَجَعَلْتُ أَلْتَمِسُهَا فَقَالَ اقْرَأْ مِنْ سُورَةِ يُونُسَ قَالَ فَقَرَأْتُ لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا الْحُسْنَى وَزِيَادَةٌ وَلَا يَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَلَا ذِلَّةٌ^[۳] قَالَ: «حَسْبُكَ» قَال: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): إِنِّي لَأَعْجَبُ كَيْفَ لَا أَشِيبُ إِذَا قَرَأْتُ الْقُرْآنَ»^[۴]^[۵]

شرح حال راوی

در منبع اصلی یعنی کتاب کافی به جای «ابان بن میمون القداح»، «ابان عن میمون القداح» ^[۶] آمده است. در شرح اصول کافی ملا صالح مازندرانی^[۷]، وسائل الشیعه^[۸] و جامع احادیث الشیعه^[۹] نیز به نقل از کافی، ابان عن میمون القداح ثبت شده؛ ولی در بحار الأنوار به نقل از کافی به دو صورت «عن ابان عن ابن میمون القداح»؛ و «عن ابان بن میمون القداح» ذکر شده^[۱۰]، چنان که این حدیث در تفسیر عیاشی با این سند نقل شده است: "عن ابان بن عثمان عن محمد قال: قال أبوجعفر (ع)..."^[۱۱]. بنابراین چهار احتمال در سند هست:

"عن ابان بن میمون القداح"
"عن ابان، عن میمون القداح"
"عن ابان، عن ابن میمون القداح"
"عن ابان بن عثمان، عن محمد"

در میان احتمالات چهارگانه، احتمال دوم عن ابان، عن میمون القداح صحیح است؛ زیرا مراد از ابان، ابان بن عثمان است، به دلیل روایت حسن بن علی الوشاء از وی^[۱۲] و به استناد روایت تفسیر عیاشی که به ابان بن عثمان تصریح شده است. افزون بر این، شخصی با عنوان ابان بن میمون القداح در کتب رجالی عنوان نشده است.

بر این اساس، در سند حدیث تفسیر کنز الدقائق تصحیف رخ داده، چنان که در تفسیر عیاشی نیز؛ زیرا به احتمال قوی «عن محمد» مصحّف «عن میمون» است و میمون القداح از راویان امامان امام باقر و امام صادق (ع) شمرده شده و مرحوم شیخ طوسی در کتاب رجال الطوسی خود از وی چنین یاد می‌کند: "روی عنهما"^[۱۳].

نجاشی در ترجمه پسرش عبدالله بن میمون قداح می‌نویسد: "روی أبوه عن ابی جعفر و ابی عبدالله (ع)^[۱۴] و در کتب حدیثی نیز از هر دو امام (ع) حدیث نقل کرده است^[۱۵]^[۱۶]

منابع

جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری ج۱

پانویس

↑ مصحف «عن ابان، عن میمون القداح» است.
↑ ر. ک: جامع الرواة، ج۲، ص۲۸۷.
↑ «برای آنان که نکویی کردند، نیکوترین پاداش و افزون بر آن است و چهره‌های آنان را نه غباری می‌پوشاند و نه خواری، آنان بهشتیند؛ آنها در آن جاودانند» سوره یونس، آیه ۲۶.
↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۶، ص۴۹ به گزارش از الکافی، ج۲، ص۶۳۲، ح۱۹.
↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۱ ص ۱۵۴.
↑ ر. ک: الکافی، ج۲، ص۶۳۲، ح۱۹.
↑ ر. ک: شرح الکافی (ملا صالح مازندرانی)، ج۱۱، ص۷۳، ح۱۹.
↑ ر. ک: وسائل الشیعه، ج۶، ص۱۷۱، ح۷۶۵۸.
↑ ر. ک: جامع أحادیث الشیعه، ج۱۵، ص۶۵، ح۱۶۲.
↑ ر. ک: بحار الأنوار، ج۱۶، ص۲۵۸، ح۴۲؛ ج۴۶، ص۳۰۲، ح۴۹.
↑ تفسیر العیاشی، ج۲، ص۱۱۹، ح۱.
↑ ر. ک: الکافی، ج۱، ص۵۱ (۱۵)، ۲۳۴ (ح۴) و۳۰۶ (ح ۱).
↑ رجال الطوسی، ص۳۰۹، ش۴۵۷۵.
↑ رجال النجاشی، ص۲۱۳، ش۵۵۷.
↑ ر. ک: روایت از امام باقر (ع) (بصائر الدرجات، ج۱، ص۲۳۳؛ الکافی، ج۲، ص۸۰، ح۷)؛ نیز روایت از امام صادق (ع) (بصائر الدرجات، ج۱، ص۴۲۱، ح۹؛ التمحیص، ص۶۵، ح۱۵۲).
↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۱ ص ۱۵۴-۱۵۶.

[1] مصحف «عن ابان، عن میمون القداح» است.

[2] ر. ک: جامع الرواة، ج۲، ص۲۸۷.

[3] «برای آنان که نکویی کردند، نیکوترین پاداش و افزون بر آن است و چهره‌های آنان را نه غباری می‌پوشاند و نه خواری، آنان بهشتیند؛ آنها در آن جاودانند» سوره یونس، آیه ۲۶.

[4] تفسیر کنز الدقائق، ج۶، ص۴۹ به گزارش از الکافی، ج۲، ص۶۳۲، ح۱۹.

[5] جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۱ ص ۱۵۴.

[6] ر. ک: الکافی، ج۲، ص۶۳۲، ح۱۹.

[7] ر. ک: شرح الکافی (ملا صالح مازندرانی)، ج۱۱، ص۷۳، ح۱۹.

[8] ر. ک: وسائل الشیعه، ج۶، ص۱۷۱، ح۷۶۵۸.

[9] ر. ک: جامع أحادیث الشیعه، ج۱۵، ص۶۵، ح۱۶۲.

[10] ر. ک: بحار الأنوار، ج۱۶، ص۲۵۸، ح۴۲؛ ج۴۶، ص۳۰۲، ح۴۹.

[11] تفسیر العیاشی، ج۲، ص۱۱۹، ح۱.

[12] ر. ک: الکافی، ج۱، ص۵۱ (۱۵)، ۲۳۴ (ح۴) و۳۰۶ (ح ۱).

[13] رجال الطوسی، ص۳۰۹، ش۴۵۷۵.

[14] رجال النجاشی، ص۲۱۳، ش۵۵۷.

[15] ر. ک: روایت از امام باقر (ع) (بصائر الدرجات، ج۱، ص۲۳۳؛ الکافی، ج۲، ص۸۰، ح۷)؛ نیز روایت از امام صادق (ع) (بصائر الدرجات، ج۱، ص۴۲۱، ح۹؛ التمحیص، ص۶۵، ح۱۵۲).

[16] جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۱ ص ۱۵۴-۱۵۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]