معبد بن عباد انصاری
این مدخل زیرشاخهٔ بحث صحابه است. معبد بن عباد انصاری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: معبد بن عباد انصاری در تراجم و رجال - معبد بن عباد انصاری در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد| معبد بن عباد انصاری | |
|---|---|
 تصویر کهنی از مدینه | |
| نام کامل | معبد بن عباد بن قشیر بن فدم بن سالم انصاری |
| جنسیت | مرد |
| کنیه | ابوحمیضه |
| از قبیله | خزرج |
| از تیره | بنی جزء بن عدی خزرجی |
| از اصحاب | |
| حضور در جنگ | |
مقدمه
نامش معبد بن عباد بن قشیر بن فدم بن سالم انصاری معروف به حبلی - به دلیل بزرگی شکم سالم، نام حبلی (آبستن) بر خاندان او گفته شده است[۱]. وی از خاندان بنی جزء بن عدی خزرجی است[۲]. ابن قداح - عبدالله بن عماره انصاری، نسب‌شناس انصار - در نسب او به جای «معبد بن عباد»، «معبد بن عماره» آورده است [۳]. ابن ماکولا این را از ابن قداح اشتباه و همان معبد بن عباد را درست دانسته است[۴]. در نام و کنیه وی اختلاف است؛ چنانکه ذهبی می‌گوید: «نام و کنیه وی دچار اضطراب شده است»[۵]. کنیه معبد بن عباد را ابوعصیمه، ابومحمیصه، ابوحمضه و ابو محمیضه گفته‌اند. موسی بن عقبة، ابن اسحاق - به روایت بکایی - [۶] واقدی[۷] و ابن سعد[۸]، کنیه وی را ابو خمیصه، و ابن اسحاق به روایت ابراهیم بن سعد - یحیی بن سعید اموی[۹]، ابن کلبی[۱۰]، ابن شهاب[۱۱]، ابونعیم[۱۲] و ذهبی[۱۳] کنیه معبد را ابوحمیضه دانسته‌اند. ابن حجر[۱۴] نیز مدعی شده که بیشتر او را ابوحمیضه ضبط کرده‌اند. تنها ابومعشر، کنیه او را ابوعصیمه[۱۵] و برخی نیز ابوحمضه دانسته‌اند[۱۶]. البته ابن عبدالبر گفته است: ابومعشر در نامگذاری او به ابوعمیمه، خطا کرده است[۱۷]. ابن حجر نیز گفته است ابوعصیمه، تصحیف ابوحمیضه است [۱۸]. ابن عبدالبر[۱۹]، ابن اثیر[۲۰] و ابن حجر[۲۱]، هم ذیل نام معبد بن عباد، هر دو کنیه - ابوحمیضه و ابوخمیصه - را آورده‌اند و هم ذیل کنیه‌های ابو خمیصه و ابوحمیضه، نام آن دو را معبد بن عباد دانسته‌اند. بنا براین، شکی باقی نمی‌ماند که یکی از کنیه‌ها به دیگری تصحیف شده است و چنانکه ابن حجر[۲۲] اشاره کرده، شهرت ابوحمیضه بیشتر است.
افزون بر اختلاف‌های یاد شده، در کنیه معبد بن عباد در برخی منابع، ذیل کنیه ابوخمیصه[۲۳] و در برخی منابع، ذیل کنیه ابوحمیضه[۲۴] نام عبدالله بن قیس بن حارث ذکر شده است که بسا بتوان گفت دو نفر بوده‌اند.
از معبد بن عباد در شمار شرکت‌کنندگان در بدر[۲۵] و احد[۲۶] یاد و گفته شده است که از بزرگان انصار بود[۲۷]. اما ذیل نام عبدالله بن قیس گفته شده است او از امام علی (ع) روایت دارد[۲۸]. وی از امام درباره آیه ﴿الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا﴾[۲۹]، شنیده است که فرمود: مراد از ﴿الأَخْسَرِينَ أَعْمَالا﴾[۳۰] راهبان هستند که خود را در دیرها حبس کرده‌اند[۳۱][۳۲]
منابع
پانویس
- ↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۰۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۶، ص۱۳۱.
- ↑ ابن هشام، ج۲، ص۳۵۰؛ واقدی، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ ابن اثیر، ج۲، ص۲۱۲ و ج۶، ص۷۶.
- ↑ ابن ماکولا، ج۲، ص۵۳۸.
- ↑ ذهبی، ج۲، ص۸۵.
- ↑ ابن هشام، ج۲، ص۳۵۰.
- ↑ واقدی، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ ابن سعد، ج۳، ص۴۱۱.
- ↑ ابونعیم، ج۵، ص۲۵۲۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۷۶.
- ↑ ابن کلبی، ج۲، ص۹۰.
- ↑ ابونعیم، ج۵، ص۲۵۲۸.
- ↑ ابونعیم، ج۵، ص۲۵۲۸.
- ↑ تجرید، ج۲، ص۱۶۰.
- ↑ ابن حجر، ج۶، ص۱۳۱.
- ↑ ابن سعد، ج۳، ص۴۱۱ و ۲۵۶؛ ذهبی، سیر، ج۱۴، ص۴۸۶.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۰۴.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۰۴.
- ↑ الاصابه، ج۷، ص۸۱.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۳، ص۴۷۹.
- ↑ ابن اثیر، ج۲، ص۲۱۵.
- ↑ ابن حجر، ج۶، ص۱۳۱.
- ↑ ابن حجر، ج۶، ص۱۳۱.
- ↑ ابن ماکولا، ج۲، ص۵۳۷ و ج۷، ص۱۵۶؛ ابن ابی‌حاتم، ج۵، ص۱۳۹؛ طبری، جامع، ج۱۶، ص۴۲؛ سیوطی، ج۴، ص۲۵۳.
- ↑ بخاری، ج۵، ص۱۷۲؛ ابن حبان، ج۵، ص۲۲؛ ابن ماکولا، ج۳، ص۵۳۸.
- ↑ ابن هشام، ج۲، ص۳۵۰؛ واقدی، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ ابن سعد، ج۳، ص۴۱۱؛ ابن کثیر، ج۲، ص۵۰۵.
- ↑ ابن عبد البر، ج۴، ص۲۰۶.
- ↑ ابن ابی‌حاتم، ج۵، ص۱۳۹؛ ابن حبان، ج۵، ص۴۲؛ ابن ماکولا، ج۲، ص۵۳۷.
- ↑ «آنان که کوشش‌هایشان در زندگانی دنیا تباه شده است ولی خود گمان می‌برند که نیکوکارند» سوره کهف، آیه ۱۰۴.
- ↑ «از کسان زیانکارتر» سوره کهف، آیه ۱۰۳.
- ↑ بخاری، ج۵، ص۱۷۲؛ سیوطی، ج۴، ص۲۵۳.
- ↑ محمدی، رمضان، مقاله «ابوحمیضه»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۲۵۴-۲۵۵.