احمد بن عبدالله علوی
احمد بن عبدالله علوی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: احمد بن عبدالله علوی در تراجم و رجال - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
احمد بن عبد الله العلوی[۱] یک بار در سند تفسیر کنز الدقائق و به نقل از تفسیر عیاشی قرار گرفته است:
«عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْعَلَوِيِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ زَيْدِ بْنِ عَلِيٍّ[۲] عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ(ع) قَالَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ(ع) يَقُولُ ﴿ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا عَبْدًا مَمْلُوكًا لَا يَقْدِرُ عَلَى شَيْءٍ﴾[۳] وَ يَقُولُ لِلْعَبْدِ لَا طَلَاقَ وَ لَا نِكَاحَ ذَلِكَ إِلَى سَيِّدِهِ وَ النَّاسُ يَرَوْنَ خِلَافَ ذَلِكَ إِذَا أَذِنَ السَّيِّدُ لِعَبْدِهِ لَا يَرَوْنَ لَهُ أَنْ يُفَرِّقَ بَيْنَهُمَا»[۴].[۵]
شرح حال راوی
عنوان مزبور در منابع رجالی ذکر نشده است، ولی محمد بن مسعود عیاشی در سه سند دیگر بدون واسطه از احمد بن عبدالله العلوی روایت کرده است[۶] و در یک مورد هم از ابوطاهر العلوی روایت کرده[۷] که از اتحاد راوی (یعنی عیاشی) و مروی عنه (یعنی علی بن محمد العلوی)، اتحاد این دو عنوان استظهار می‌گردد.
یادآوری می‌گردد که عیاشی در یکی از اسناد، از شخصی به نام احمد بن عیسی علوی روایت کرده[۸] که محتمل است مراد از آن، ابوطاهر احمد بن عیسی بن عبدالله بن محمد بن عمر بن علی بن ابی طالب علوی عمری باشد[۹]، ولی احتمال اتحادش با راوی محل بحث به جهت اختلاف در طبقه منتفی است، بلکه مقتضای تحقیق آن است که محمد بن مسعود در سند روایت کتاب مائة منقبة، مصحف محمد بن منصور است[۱۰].[۱۱]
طبقه، استادان و شاگردان راوی
تاریخ ولادت و وفات راوی مشخص نیست، ولی از طبقه شاگردش محمد بن مسعود عیاشی که متوفای حدود سال ۳۲۰ ق است[۱۲] و در طبقه نهم یا هشتم قرار دارد[۱۳] استفاده می‌شود که احمد بن عبدالله علوی از طبقه هشتم یا صغار طبقه هفتم است.
از جمله شاگردان وی در اسناد روایات، محمد بن مسعود عیاشی و محمد بن ابی زیاد جدی[۱۴] هستند؛ و از جمله استادان وی در اسناد روایات عبارتند از: الحسن بن الحسین، علی بن الحسن الحسینی، قاسم بن ایوب علوی و علی بن محمد علوی عمری[۱۵].[۱۶]
مذهب راوی
از روایت مزبور، تشیع راوی استفاده می‌شود؛ زیرا در آن به مخالفت فتوای مخالفان (غیر شیعه)، با حکم امیرمؤمنان علی(ع) در مسئله طلاق عبد - که با فتوای علمای شیعه هماهنگ است - اشاره شده است.[۱۷]
جایگاه حدیثی راوی
در کتب رجالی و روایی، شرح حال و گزارشی از احمد بن عبدالله العلوی بیان نشده است؛ بدین جهت، جایگاه حدیثی وی نامعلوم است و از راویان مجهول و یا مُهمل به شمار می‌آید.
البته با توجه به روایت محمد بن مسعود عیاشی که فردی متبحر و خبیر در روایت است و یکی از راوی‌شناسان معروف شیعه به شمار می‌آید، به طوری که قضاوت او درباره راویان حدیث مورد توجه علمای رجال، از جمله ابوعمرو کشی[۱۸] بوده و شیخ طوسی تعبیر "بصير بالرواية، مطلع عليها"[۱۹] درباره‌اش به کار برده است، می‌تواند تا اندازه‌ای جایگاه حدیثی راوی را روشن کند.[۲۰]
منابع
پانویس
- ↑ ر.ک: تنقیح المقال، ج۶، ص۲۶۰، ش۱۱۰۴؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۳۵۱، ش۱۱۲۱.
- ↑ در منبع اصلی: عن الحسن بن الحسین، عن الحسین بن زید بن علی ثبت شده است؛ تفسیر العیاشی، ج۲، ص۲۶۶، ح۵۴.
- ↑ «خداوند بنده‌ای زرخرید را مثل می‌زند که توان هیچ کاری ندارد و کسی را که به او از خویش روزی نیکویی داده‌ایم و او پنهان و آشکار از آن می‌بخشد؛ آیا (این دو) برابرند؟ سپاس خداوند راست (که بی‌همتاست) اما بیشتر آنان نمی‌دانند» سوره نحل، آیه ۷۵.
- ↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۷، ص۲۴۱، به نقل از: تفسیر العیاشی، ج۲، ص۲۶۶، ح۵۴.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۳۵۱.
- ↑ ر.ک: رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۳۶، ش۷۳ - ۷۴؛ عیون أخبار الرضا(ع)، ج۲، ص۷۶، ح۵.
- ↑ ر.ک: تفسیر العیاشی، ج۱، ص۱۴۱، ح۴۶۸.
- ↑ ر.ک: مائة منقبة من مناقب أمیرالمؤمنین(ع)، ص۵۹، منقبت ۳۳.
- ↑ ر.ک: عمدة الطالب، ص۱۸۶؛ سر السلسلة العلویة، ص۱۹ و ۹۹؛ الأمالی (طوسی)، ص۵۵، ح۷۵، لسان المیزان، ج۱، ص۲۴۱، ش۷۵۷؛ تاریخ الإسلام، ج۱۸، ص۶۱.
- ↑ این روایت در کتاب فضائل أمیرالمؤمنین(ع) (ص ۵۱، ح۴۵)، کنز الفوائد (ج ۲، ص۵۵) و بحارالأنوار (ج۲۷، ص۲۳۰، ح۳۸) نقل شده، ولی به جای محمد بن مسعود، عنوان «محمد بن منصور» ثبت شده است.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۳۵۱-۳۵۲.
- ↑ الأعلام، ج۷، ص۹۵؛ موسوعة طبقات الفقهاء، ج۴، ص۴۶۳.
- ↑ الموسوعة الرجالیة، ج۵، ص۲۹۵؛ ج۷، ص۹۸۵.
- ↑ تفسیر العیاشی، ج۲، ص۲۶۶، ح۵۴؛ عیون أخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۱۴۹ - ۱۵۰، ح۵۱.
- ↑ تفسیر العیاشی، ج۲، ص۲۶۶، ح۵۴؛ رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۳۶، ح۷۴؛ عیون أخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۱۴۹ - ۱۵۰، ح۵۱؛ ج۲، ص۷۶، ح۵.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۳۵۲-۳۵۳.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۳۵۳.
- ↑ ر.ک: رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۳۴۵، ش۶۳۹، ۳۶۳، ش۶۷۲، ۳۸۲، ش۷۱۶؛ و....
- ↑ الفهرست (طوسی)، ص۳۹۶، ش۶۰۵.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۳۵۳-۳۵۴.