احمد بن فضیل اهوازی
احمد بن فضیل اهوازی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: احمد بن فضیل اهوازی در تراجم و رجال - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
احمد بن الفضیل الأهوازی[۱] در سند یک روایت تفسیر کنز الدقائق و به نقل از کتاب تأویل الآیات الظاهرة ذکر شده است:
«مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْفَضْلِ اَلْأَهْوَازِيُّ، عَنْ بَكْرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ غُلاَمِ اَلْخَلِيلِ، قَالَ: حَدَّثَنَا زَيْدُ بْنُ مُوسَى، عَنْ أَبِيهِ مُوسَى، عَنْ أَبِيهِ جَعْفَرٍ، عَنْ أَبِيهِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَبِيهِ عَلِيِّ بْنِ اَلْحُسَيْنِ، عَنْ أَبِيهِ اَلْحُسَيْنِ، عَنْ أَبِيهِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ (عَلَيْهِمُ اَلسَّلاَمُ): فِي قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: ﴿وَ إِنَّ اَلَّذِينَ لاٰ يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ عَنِ اَلصِّرٰاطِ لَنٰاكِبُونَ﴾[۲]، قَالَ: عَنْ وَلاَيَتِنَا أَهْلَ اَلْبَيْتِ »[۳].[۴]
شرح حال راوی
نام راوی در منبع اصلی، «احمد بن الفضیل»[۵]، ولی در بحارالأنوار[۶] و تفسیر البرهان[۷]، «احمد بن الفضل» ثبت شده است.
در منابع رجالی کسی با عنوان «احمد بن الفضیل الأهوازی» ذکر نشده است، ولی در اسناد روایات واقع گردیده است، گاه با عنوان «احمد بن الفضل الأهوازی»[۸]، گاه با عنوان «احمد بن الفضل»[۹] و گاه با عنوان «احمد بن الفضل إمام جامع الأهواز»[۱۰].[۱۱]
طبقه راوی
چنانچه گذشت، نام راوی در کتب رجالی ذکر نشده است، بلکه در اسناد چند روایت واقع گردیده است؛ لذا اطلاع دقیقی از تاریخ ولادت و وفات، و نیز مقطع زندگانی وی به دست نیامده است.
البته با ملاحظه راوی و مروی عنه، می‌‌توان حدود طبقه او را مشخص کرد. یکی از راویان احمد بن فضل اهوازی، محمد بن احمد بن حسین بن یوسف بغدادی است که از اساتید شیخ صدوق است[۱۲]، و مشایخ شیخ صدوق، از جمله پدر وی علی بن الحسین بن بابویه[۱۳] در طبقه نهم قرار دارند.
راوی دیگر از احمد بن فضل اهوازی، احمد بن محمد بن جراح است، و او احمد بن محمد بن عمران بن موسی جندی [۱۴] از اساتید معروف نجاشی است[۱۵] و در موارد فراوانی از ابوعلی محمد بن همام[۱۶] که از طبقه نهم، یعنی طبقه کلینی بوده[۱۷]، روایت کرده و در بعضی موارد از احمد بن محمد بن سعید (إبن عقده )[۱۸]، که از طبقه هشتم و نهم[۱۹] است، روایت کرده است.
بکر بن احمد بن محمد بن ابراهیم قصری نیز از اساتید و مشایخ احمد بن فضل اهوازی است که در مواضع متعدد از او روایت کرده است[۲۰] و نجاشی او را از اصحاب امام جواد(ع) شمرده [۲۱] و از آن حضرت روایت نیز کرده است[۲۲]. بر این اساس، احمد بن الفضل الأهوازی در طبقه هشتم قرار دارد.[۲۳]
مذهب و جایگاه حدیثی راوی
نشانه‌ای بر مذهب راوی به دست نیامده است و با توجه به اینکه نام وی در کتب رجالی نیامده است، از راویان مجهول و مهمل به شمار می‌آید، ولی مضامین روایاتش که در فضایل حضرت علی(ع) است، از سداد و استحکام قوی برخوردار است؛ از جمله:
«وَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ يُوسُفَ الْبَغْدَادِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي أَحْمَدُ بْنُ الْفَضْلِ قَالَ حَدَّثَنِي بَكْرُ بْنُ أَحْمَدَ الْقَصْرِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو مُحَمَّدٍ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ(ع) قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ(ص) يَقُولُ لَيْلَةَ أَسْرَى بِي رَبِّي عَزَّ وَ جَلَّ رَأَيْتُ فِي بُطْنَانِ الْعَرْشِ مَلَكاً بِيَدِهِ سَيْفٌ مِنْ نُورٍ يَلْعَبُ بِهِ كَمَا يَلْعَبُ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ(ع) بِذِي الْفَقَارِ وَ إِنَّ الْمَلَائِكَةَ إِذَا اشْتَاقُوا إِلَى وَجْهِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ(ع) نَظَرُوا إِلَى وَجْهِ ذَلِكَ الْمَلَكِ...»[۲۴].[۲۵]
منابع
پانویس
- ↑ مصحّف «أحمد بن الفضل الأهوازی» است.
- ↑ «و بی‌گمان آنان که به جهان واپسین ایمان ندارند، از راه گشته‌اند» سوره مؤمنون، آیه ۷۴.
- ↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۹، ص۲۰۳.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۴۶۳.
- ↑ تأویل الآیات الظاهرة، ص۳۵۲.
- ↑ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۲۲، ح۴۳.
- ↑ البرهان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۳۰ - ۳۱، ح۷۵۰۵.
- ↑ «حدثنا محمد بن أحمد بن الحسین بن یوسف البغدادی قال: حدثنا أحمد بن الفضل الأهوازی قال: حدثنا بکر بن أحمد القصری قال:...»؛ الخصال، ج۱، ص۳۳۶ - ۳۳۷، ح۳۹؛ «... و حدثنی أحمد بن محمد بن الجراح قال: حدثنی أحمد بن الفضل الأهوازی قال: حدثنی بکر بن أحمد قال:...»؛ مائة منقبة من مناقب أمیر المؤمنین و الأئمه(ع)، منقبت ۹۶، ص۱۷۱، ح۱۴.
- ↑ «و حدثنا محمد بن أحمد بن الحسین بن یوسف البغدادی قال: حدثنی أحمد بن الفضل قال: حدثنی بکر بن أحمد القصری قال:...»؛ عیون اخبار الرضا(ع)، ج۲، ص۱۳۱، ح۱۵.
- ↑ «حدثنا محمد بن أحمد بن الحسین بن یوسف البغدادی قال: حدّثنی الحسین بن أحمد بن الفضل إمام جامع أهواز قال: حدّثنا بکر بن أحمد بن محمد بن إبراهیم القصری غلام الخلیل المحلمی قال:...»؛ عیون اخبار الرضا(ع)، ج۲، ص۱۳۱، ح۱۳.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۴۶۳-۴۶۴.
- ↑ ر.ک: الخصال، ج۱، ص۳۳۶، ح۳۹؛ عیون اخبار الرضا(ع)، ج۲، ص۶۸، ح۳۱۷ و ۳۹۰، ح۸۴؛ و....
- ↑ الموسوعة الرجالیة، ج۵، ص۲۶۳.
- ↑ سیر أعلام النبلاء، ج۱۶، ص۵۵۵ - ۵۵۶، ش۴۰۷.
- ↑ ر.ک: رجال النجاشی، ص۱۰۰، ش۲۵۰. ترجمه «احمد بن عامر بن سلیمان».
- ↑ ر.ک: رجال النجاشی، ص۳۷۹ - ۳۸۰، ش۱۰۳۲.
- ↑ ر.ک: الموسوعة الرجالیة، ج۷، ص۹۹۷.
- ↑ ر.ک: رجال النجاشی، ص۹۵، ش۲۳۳.
- ↑ ر.ک: الموسوعة الرجالیة، ج۴، ص۵۵؛ ج۵، ص۱۹۲.
- ↑ ر.ک: الخصال، ج۱، ص۳۳۶، ح۳۹؛ عیون أخبار الرضا(ع)، ج۲، ص۱۳۹، ح۱۵؛ و....
- ↑ رجال النجاشی، ص۱۰۹، ش۲۷۸.
- ↑ مائة منقبة من مناقب أمیر المؤمنین(ع)، ص۱۷۱، منقبت ۹۶.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۴۶۴-۴۶۵.
- ↑ عیون أخبار الرضا(ع)، ج۲، ص۱۳۱، ح۱۵.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۴۶۶.