احمد بن محمد بن علی در تراجم و رجال

مقدمه

احمد بن محمد بن علی^[۱]، در سند دو روایت از روایات تفسیر کنز الدقائق و به نقل از کتاب الکافی ذکر شده است:

روایت یکم: «أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ(ع) فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- ﴿وَكَانَ بَيْنَ ذَلِكَ قَوَامًا﴾^[۲] قَالَ الْقَوَامُ هُوَ الْمَعْرُوفُ»^[۳].

عنوان احمد بن محمد بن علی در این سند، مصحّف "أحمد بن محمد، عن محمد بن علي" است و چون این سند معلق به سند قبل، یعنی "علي بن محمد، عن أحمد بن ابي‌عبدالله..."^[۴] است و مراد از احمد بن ابی عبدالله هم احمد بن محمد بن خالد برقی است، مراد از احمد بن محمد در سند مورد بحث، باید احمد بن محمد بن خالد برقی باشد که علی بن محمد از وی و ایشان نیز از محمد بن علی روایت کرده است ^[۵].

افزون بر این، کسی به نام احمد بن محمد بن علی در میان استادان شیخ کلینی وجود ندارد.

روایت دوم: «و فی روضة الکافی: مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ^[۶] عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(ع) قَالَ: تَلَوْتُ ﴿التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ﴾^[۷] فَقَالَ لَا اقْرَأِ التَّائِبِينَ الْعَابِدِينَ إِلَى آخِرِهَا فَسُئِلَ عَنِ الْعِلَّةِ فِي ذَلِكَ فَقَالَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ التَّائِبِينَ الْعَابِدِينَ»^[۸].

سند این روایت در الکافی بدین گونه است: «مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ...»^[۹].

بر این اساس، در سند تفسیر کنز الدقائق تصحیف رخ داده است؛ زیرا محمد بن یحیی در هیچ سندی از احمد بن محمد بن علی روایت نکرده و در میان راویانی که از علی بن حکم روایت کرده‌اند، کسی به نام احمد بن محمد بن علی وجود ندارد، درحالی که محمد بن یحیی العطار در کتاب الکافی، روایات فراوانی از علی بن الحکم توسط احمد بن محمد بن عیسی اشعری نقل کرده است^[۱۰].^[۱۱]

منابع

جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری ج۳

پانویس

↑ مصحّف «أحمد بن محمد، عن علی بن الحکم» است.
↑ «و (بخشش آنها) میانگینی میان این دو، است» سوره فرقان، آیه ۶۷.
↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۲، ص۳۶۱ به نقل از الکافی، ج۴، ص۵۶، ح۸.
↑ الکافی، ج۴، ص۵۵، ح۷.
↑ الکافی، ج۴، ص۵، ح۱۳.
↑ مصحّف «احمد بن محمد بن عیسی» است.
↑ «آنان توبه‌کنندگان، پرستشگران» سوره توبه، آیه ۱۱۲.
↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۵، ص۵۵۱.
↑ الکافی، ج۸، ص۳۷۷، ح۵۶۹.
↑ الکافی، ج۱، ص۵۶، ح۱۲.
↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳ ص ۱۰۹-۱۱۰.

[1] مصحّف «أحمد بن محمد، عن علی بن الحکم» است.

[2] «و (بخشش آنها) میانگینی میان این دو، است» سوره فرقان، آیه ۶۷.

[3] تفسیر کنز الدقائق، ج۲، ص۳۶۱ به نقل از الکافی، ج۴، ص۵۶، ح۸.

[4] الکافی، ج۴، ص۵۵، ح۷.

[5] الکافی، ج۴، ص۵، ح۱۳.

[6] مصحّف «احمد بن محمد بن عیسی» است.

[7] «آنان توبه‌کنندگان، پرستشگران» سوره توبه، آیه ۱۱۲.

[8] تفسیر کنز الدقائق، ج۵، ص۵۵۱.

[9] الکافی، ج۸، ص۳۷۷، ح۵۶۹.

[10] الکافی، ج۱، ص۵۶، ح۱۲.

[11] جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳ ص ۱۰۹-۱۱۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]