اسماعیل بن سعد اشعری قمی

آشنایی اجمالی

اسماعیل بن سعد احوص اشعری قمی، محدث شیعی^[۱]. وی احادیث چندی از امام رضا (ع) نقل کرده است و از خاندان برجسته اشعریون است که در سال ۸۵ ق به دلیل فشار حاکم وقت عراق مجبور به مهاجرت به قم شده و به گسترش تشیع در آن شهر پرداختند^[۲].

اسماعیل یکی از این خاندان بزرگ است که بنا به گفته برقی از اصحاب امام کاظم (ع) بوده^[۳] و شیخ طوسی علاوه بر بیان ثقه بودن وی، اسماعیل را در زمره یاران امام رضا (ع) شمرده است^[۴]. برادر اسماعیل، سعد بن سعد نیز از یاران امام رضا (ع) است^[۵]. از دیگر مواردی که به ثقه بودن اسماعیل اذعان دارد روایتی است که ابن‌شهرآشوب نام وی را در کنار چهار تن دیگر چون احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی، عبد الله بن جندب بجلی و... جزو یاران ثقه امام رضا (ع) بر شمرده است^[۶].

اسماعیل حدود بیست روایت از امام رضا (ع) نقل می‌کند^[۷] که بیشتر روایت‌ها، سؤال‌هایی در ابواب مختلف فقه بوده. می‌توان مضمون روایت‌ها را به چند دسته چون نماز، نماز میت، مال یتیم، زکات، حج، احکام زنان و... دسته‌بندی کرد^[۸]. مامقانی روایت‌های وی را به جهت وجود خود اسماعیل در آنها صحیح می‌داند^[۹]. البته قابل ذکر است با توجه به اینکه وی روایت‌های زیادی از حضرت شنیده و همنشین امام بوده^[۱۰] کتابی در این باب تألیف نکرده است.

نام وی در روایت‌ها به شکل‌های مختلفی ذکر شده، که وی را اسماعیل بن سعد اشعری، اسماعیل بن سعد، اسماعیل بن سعد احوص و... ذکر کرده‌اند، و مرحوم خویی نیز همه آنها را یکی می‌داند^[۱۱].

اسماعیل راوی روایت‌های امام رضا (ع) بوده و افراد برجسته‌ای چون محمد بن خالد برقی و احمد بن محمد بن عیسی و یونس بن عبدالرحمن از او روایت نقل کرده‌اند ^[۱۲].^[۱۳]

منابع

شریفی، مرضیه، مقاله «اسماعیل بن سعد اشعری»، دانشنامه امام رضا ج۲

پانویس

↑ رجال الطوسی، ج۱، ص۳۵۳؛ لسان المیزان، ج۱، ص۴۰۷؛ نقد الرجال، ج۱، ص۲۱۷؛ شعب المقال، ص۵۳.
↑ تاریخ قم، حسن قمی، ص۲۷۸، ۲۷۹؛ تاریخ کوفه، ص۲۲۸.
↑ کتاب الرجال، برقی، ص۵۱.
↑ رجال الطوسی، ص۳۵۲؛ خلاصة الأقوال، ص۵۴؛ کتاب الرجال ابن داوود، ص۵۰.
↑ رسائل الشهید الثانی، ج۲، ص۹۸۴؛ أعیان الشیعة، ج۷، ص۲۲۲.
↑ المناقب، ابن‌شهرآشوب، ج۴، ص۳۶۸.
↑ معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۵۳.
↑ الکافی، ج۳، ص۴۰۰، ۴۴۶، ۵۴۷؛ ج۷، ص۶۶، ۴۴۰، ۴۴۴؛ تهذیب الأحکام، ج۲، ص۲۰۷؛ المعتبر فی شرح المختصر، ج۲، ص۵۵.
↑ تنقیح المقال، ج۱۰، ص۱۰۶.
↑ روضة المتقین، ج۲، ص۴۹۸.
↑ معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۲۸، ۵۲، ۵۳.
↑ منتهی المقال، ج۲، ص۶۱؛ أعیان الشیعة، ج۳، ص۳۲۶؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۶۳۹؛ قاموس الرجال، ج۲، ص۵۸.
↑ شریفی، مرضیه، مقاله «اسماعیل بن سعد اشعری»، دانشنامه امام رضا ج۲ ص ۱۱۱.

[1] رجال الطوسی، ج۱، ص۳۵۳؛ لسان المیزان، ج۱، ص۴۰۷؛ نقد الرجال، ج۱، ص۲۱۷؛ شعب المقال، ص۵۳.

[2] تاریخ قم، حسن قمی، ص۲۷۸، ۲۷۹؛ تاریخ کوفه، ص۲۲۸.

[3] کتاب الرجال، برقی، ص۵۱.

[4] رجال الطوسی، ص۳۵۲؛ خلاصة الأقوال، ص۵۴؛ کتاب الرجال ابن داوود، ص۵۰.

[5] رسائل الشهید الثانی، ج۲، ص۹۸۴؛ أعیان الشیعة، ج۷، ص۲۲۲.

[6] المناقب، ابن‌شهرآشوب، ج۴، ص۳۶۸.

[7] معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۵۳.

[8] الکافی، ج۳، ص۴۰۰، ۴۴۶، ۵۴۷؛ ج۷، ص۶۶، ۴۴۰، ۴۴۴؛ تهذیب الأحکام، ج۲، ص۲۰۷؛ المعتبر فی شرح المختصر، ج۲، ص۵۵.

[9] تنقیح المقال، ج۱۰، ص۱۰۶.

[10] روضة المتقین، ج۲، ص۴۹۸.

[11] معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۲۸، ۵۲، ۵۳.

[12] منتهی المقال، ج۲، ص۶۱؛ أعیان الشیعة، ج۳، ص۳۲۶؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۶۳۹؛ قاموس الرجال، ج۲، ص۵۸.

[13] شریفی، مرضیه، مقاله «اسماعیل بن سعد اشعری»، دانشنامه امام رضا ج۲ ص ۱۱۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]