اربعینیات درباره امام مهدی
اربعینیات درباره امام مهدی یکی از سنت‌های پسندیده و خدمت‌های شایسته‌ای که از دیرزمان تاکنون در میان محدّثان با درایت و عالمان شریعت و سالکان طریقت، به کثرت معمول بوده و مشتاقانه رواج پیدا نموده است؛ اهتمام به تألیف آثاری با عناوینی همچون اربعین، اربعون حدیثا، اربعون کلمه، الاربعین عن الاربعین من الاربعین و گرد آوردن دفاتر معرفت و برگ‌های زرّینی در قالب چهل حدیث با ویژگی‌های مشترک، یا یکسان، یا درباره یک موضوع و یا موضوعات گوناگون است[۱].
مقدمه
چهل حدیث‌ها با هرنیت و یا انگیزه‌ای که پدید آمده باشد، بخش پرارج و قابل‌توجهی از منابع حدیثی مسلمانان را به خود اختصاص داده است. اما گویی سبب اصلی پرداختن به آن، وجود و نمود توصیه به "حفظ" چهل حدیث از سوی پیامبر اکرم (ص) باشد که فرمود: از امّت من هرآن‌که چهل حدیث پیرامون آن‌چه در امر دین بدان‌ها نیازمند است به حافظه سپارد، خداوند نیز وی را در روز رستخیز در شمار دانشمندان و دین‌پژوهان برخواهد انگیخت[۲].
در میان بازار گرم و پویای جمع چهل حدیث، دانشوران شیعه و اهل سنت، بسیاری از چهل حدیث‌های خود را به سخنان، گفته‌ها، فضائل و مناقب بی‌شمار امام غائب (ع) اختصاص داده و به‌عنوان یکی از عمده‌ترین و بارزترین مسائل دینی موردنیاز مردم بدان نگریسته‌اند. آنان به دلیل مفید بودن به عدد "چهل" تنها به گوشه‌هایی بسیار محدود از احادیث، سخنان، فضائل، شؤون و مقامات امام زمان (ع) اشارت کرده، ولی در عوض با گزیده‌گویی و ایجاز درخشان، آثار دایرة المعارف گونه‌ای را پدید آورده‌اند. در این مجال می‌توان به فهرستی توصیفی از این‌گونه اربعینیات به ترتیب تاریخی چنین اشاره نمود:
- الاربعون حدیثا فی امر المهدی: ابو نعیم احمد بن عبد الله اصفهانی (۳۳۴-۴۳۰ ق).
- الاربعون فی ذکر المهدی من آل محمد، حافظ ابو العلاء حسن بن احمد عطار همدانی مقری (۴۸۸-۵۶۹ ق).
- اربعون حدیثا فی المهدی، سراج الدین محدث بغدادی قزوینی (قرن ششم).
- کفایة المهتدی فی معرفة المهدی، سید محمد میر لوحی اصفهانی (زنده در ۱۰۸۵ ق) ترجمه، تفسیر و شرح چهل حدیث از کتاب اثبات الرجعه نوشته فضل بن شاذان (متوفای ۲۶۰ ق).
- کشف الحق (الاربعین)، میر محمد صادق خاتون‌آبادی (متوفای ۱۲۷۲ ق.). این کتاب به اربعین خاتون‌آبادی شهرت داشته و به شرح چهل حدیث در دو بخش "قیام" و "رجعت" پرداخته و تألیف آن در ۱۲۶۳ ق. به انجام رسیده است.
- اربعینیات، حسین عندلیب‌زاده همدانی (۱۲۸۷ ش...).
- تبیین المحجة الی تعیین الحجة، میرزا محسن بن محمد مجتهد تبریزی (متوفای ۱۳۵۲ ق.).
- چهل خبر در علامات ظهور مهدی منتظر، احمد هروی، یزد، گلبهار، چاپ اول ۱۳۶۸ ق، ۵۴ ص، رقعی. متن عربی و ترجمه فارسی چهل حدیث درباره نشانه‌های آخرالزمان.
- الاربعون حدیثا فی من یملأ الأرض قسطا و عدلا، هادی نجفی، قم، نشر الهدایة، چاپ اول محرم ۱۴۱۱ ق، ۹۱ ص، وزیری.
- چهل حدیث انتظار فرج حضرت مهدی، محمود شریفی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۰ش، ۷۲ ص، پالتویی.
- یوسف ناپیدای فاطمه زهرا، محمد خادمی شیرازی، تهران، میقات، چاپ اول، ۱۳۷۰ش، ۸۴ ص، وزیری.
- شناخت امام عصر، احمد سیاح، تهران، نشر اسلام، چاپ اول، ۱۳۷۰ش، ۱۲۸ ص، رقعی.
- قیرخ حدیث چهل حدیث از حضرت مهدی: گروه نویسندگان، ترجمه از عربی به ترکی به صورت صفحه مقابل، حسین سرخابلی، تهران، بنیاد بعثت، چاپ اول، ۱۳۷۱ ش.
- چهل حدیث پیرامون نور یزدان، علی اکبر مهدی‌پور، قم، حاذق، چاپ اول، ۱۳۷۲ش، ۱۲۰ ص، رقعی.
- چهل حدیث پیرامون یوسف زهرا، علی اکبر مهدی‌پور، قم، حاذق، [چاپ اول] ۱۳۷۲ش، ۱۲۰ ص، رقعی.
- چهل حدیث از غیبت فضل بن شاذان، علی اکبر مهدی‌پور، قم، حاذق، چاپ اول، ۱۳۷۲ش، ۱۲۰ ص، رقعی.
- چهل حدیث در پرتو چهل آیه در فضائل حضرت ولی عصر، گروه نویسندگان، تهران، وزارت ارشاد، چاپ اول[۱۳۷۴ ش]، ۸۳ ص، پالتویی.
- چهل حدیث در فضائل حضرت ولی عصر، گروه نویسندگان، تهران، خانه کتاب ایران، چاپ اول، ۱۴۱۶ ق، ۶۸ ص، پالتویی.
- چهل حدیث سیره مهدوی، محمود مدنی بجستانی، قم، نشر معروف، ۱۲۷۷ش، ۸۰ ص، پالتویی.
- چهل حدیث پیرامون مهدی آل الرسول، علی اکبر مهدی‌پور، چاپ نشده است.
- چهل حدیث پیرامون مهدی فاطمه، علی اکبر مهدی‌پور، چاپ نشده است. احادیث این کتاب شامل چهل حدیث از چهل صحابی پیامبر اکرم (ص) می‌باشد[۳][۴].
منابع
پانویس
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۸۸.
- ↑ مرآة العقول، ج ۱، ص ۳۴.
- ↑ نشریه موعود، شماره ۳۹، ص ۶۶
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۸۸-۹۰.