بحث:آیا معصوم از اعمال و احوال خلق اطلاع دارد؟ (پرسش)

محمد صادق عظیمی در پایان نامه سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی

گزارش‌هاي موجود نشان مي‌دهد، شيعيان نخستين به آگاهي امام از ضمير افراد معتقد بوده‌اند و مخالفان نيز از اين اعتقاد اطلاع داشته‌اند. از شواهد اين مطلب روايتي است که يکي از مخالفان به نام محمد بن علي هاشمي دربارة امام جواد(ع) نقل كرده است، وي مي‌گويد: «روزي که امام جواد با دختر مأمون عروسي کرده بود، خدمت آن حضرت شرفياب شدم. در اثر مصرف دارو تشنه بودم اما حيا مانع مي‌شد که آب طلب کنم، يک مرتبه امام جواد نگاهي به من کرد و فرمود: گويا تشنه‌اي؟ گفتم آري، حضرت به غلامش دستور داد آبي ‌بياورد، به ذهنم رسيد که ممکن است آب مسموم باشد. حضرت لبخندي زد و آب را از دست غلام گرفت و مقداري نوشيد سپس به من داد و من نوشيدم. اين جريان دوباره به همين نحو تکرار شد. بعد مي‌گويد: سوگند به خدا گمان دارم حضرت جواد ازآنچه دردل‌هاي افراد مي‌‌گذرد، آگاه است، چنان‌که شيعيان مي‌گويند و به آن معتقدند». آخر حديث بهترين دليل است براين که باور به علم غيب امام و آگاهي وي از اسرار دروني افراد، يکي از شاخصه‌هاي شيعه در سده‌هاي نخستين بوده است؛ تا آنجا که با وجود تقيه در بين شيعيان، حتي مخالفان نيز از اين باور شيعيان آگاه بوده‌اند. در روايت ديگر، ابوحمزه ثمالي از امام سجاد(ع) مي‌پرسد: «آيا امامان از ضماير افراد آگاه‌اند؟» طرح چنين سؤالي مي‌رساند که اين مسئله در آن زمان مطرح بوده است و پرسشگر براي اطمينان، اين موضوع را از خود امام(ع) نيز مي‌پرسد. (صفار قمی، محمد، بصائر الدرجات،ص 242. )

صفحه 74