بحث:جنگ بدر در معارف و سیره علوی

جنگ بدر

رسول اکرم(ص) برای حمله به کاروان تجاری قریش با گروهی کم شمار (۳۱۳ نفر)، که از امکانات مناسب برای جنگ تمام عیار بی‌بهره بودند، از مدینه خارج شد و در برابر لشکر حدود هزار نفری، قریش که با امکانات کافی و به قصد جنگ و سرکوبی مسلمانان به میدان آمده بودند، قرار گرفت. پرچم رسول خدا(ص) در این جنگ در دست علی(ع) بود[۱]. در آغاز بنابر معمول آن روزگار سه تن از رجال قریش - عتبة بن ربیعه و برادرش شیبة بن ربیعه و فرزندش ولید بن عتبه - به میدان آمدند و مبارز‌طلبیدند. سه تن از انصار به رویارویی شتافتند. ولی عتبه با لحنی تحقیرآمیز گفت: «ما را به شما نیازی نیست. کسانی باید به جنگ آیند که همسان ما باشند». پیغمبر اکرم(ص) فرمود: «ای عبیده و ای حمزه و ای علی، برخیزید». هنگامی که این سه تن به میدان آمدند، عتبه آنان را شناخت و با غرور گفت: «آری، شما در شأن ما هستید». آن‌گاه عبیدة بن حارث در برابر عتبه و حمزه در برابر شیبه و علی(ع) در برابر ولید بن عتبه قرار گرفتند و به یکدیگر حمله کردند. حمزه و علی(ع) به حریفان مهلت ندادند و آنان را کشتند. عبیده و عتبه ضربه‌ای به یکدیگر وارد کرده بودند و هنوز از پا در نیامده بودند. علی(ع) و حمزه به یاری عبیده رفتند و عتبه را کشتند[۲]. آن‌گاه جنگ سراسری در گرفت و با امداد غیبی و رهبری رسول خدا(ص) و دلاوری بی‌مانند علی(ع) این جنگ با پیروزی سپاه اسلام پایان یافت. هفتاد تن از مشرکان قریش به هلاکت رسیدند و هفتاد تن به اسارت درآمدند. به اعتراف عموم سیره‌نویسان اهل تسنن بیش‌ترین سهم را در هلاکت مشرکان، علی(ع) داشت. واقدی، شمار مشرکان از پای درآمده به دست علی(ع) را بیست و دو تن می‌داند[۳] و ابن ابی الحدید سی و پنج تن؛ یعنی درست نیمی از تلفات مشرکان. او می‌نویسد: «در این جنگ هفتاد تن از مشرکان کشته شدند که علی(ع) نیمی از آنان را کشت و نیم دیگر را مسلمانان و فرشتگان از پای درآوردند»[۴]. شیخ مفید نیز شمار مشرکانی را که در بدر به دست توانای علی(ع) از پای درآمدند، سی‌وشش نفر نقل می‌کند و می‌نویسد: «راویان سنی و شیعه همگی، نام کسانی را که امیرالمؤمنین(ع) به تنهایی در جنگ بدر کشت، بی‌آن‌که در این باره اختلافی داشته باشند، ذکر کرده‌اند». آن‌گاه اسامی سی‌وشش تن از مقتولان را می‌آورد[۵]. از چهره‌های مهم مشرکان قریش که امیرمؤمنان(ع) او را به هلاکت رساند، می‌توان حنظلة بن ابی‌سفیان، عاص بن سعید، طعیمة بن عدی، نوفل بن خویلد، عاص بن منبه، حاجب بن سائب و ابوقیس بن فاکهه را نام برد که جزء مستهزئان پیغمبر اکرم(ص) بودند.

هر چند رسول خدا(ص) بر اسیران جنگ بدر منت گذاشت و در برابر فدیه آنان را آزاد کرد، دو تن از بزرگان اسیر قریش که در دوران رسالت پیغمبر در مکه از راه تبلیغاتی به جنگ اسلام آمده و بی‌شرمانه به پیغمبر اکرم(ص) اهانت کرده بودند، محکوم به اعدام شدند. یکی از آنان نضر بن حارث جمحی بود که به دست مقداد اسیر شد. رسول خدا به علی(ع) فرمود: «‌ای علی، گردنش را بزن». علی(ع) نیز برخاست و او را گردن زد[۶]. دیگری عقبة بن ابی معیط بود که در منزلگاه بعدی، علی(ع) به فرمان پیغمبر اکرم(ص) او را کشت[۷].[۸]

پانویس

  1. ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۲۶۴؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۲۳؛ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۲، ص۴۳۱.
  2. ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۲۷۷؛ واقدی، مغازی، ترجمه مهدوی دامغانی، ج۱، ص۶۸؛ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۲، ص۴۴۵؛ شیخ مفید، الارشاد، ج۱، ص۶۰.
  3. واقدی، مغازی، ج۱، ص۱۱۳.
  4. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۲۰۸.
  5. ر.ک: شیخ مفید، الارشاد، ج۱، ص۶۹.
  6. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۱۷۱.
  7. ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۳۶۶.
  8. رجبی، محمد حسین، مقاله «امام علی در عهد پیامبر»، دانشنامه امام علی ج۸ ص ۱۶۵.
بازگشت به صفحهٔ «جنگ بدر در معارف و سیره علوی».