بحث:علم معصوم به صناعات

مقدمه

• یکی از شبهات مخالفان این بود که علم به جمیع احکام مستلزم علم به جمیع صنایع است. بطور کلی در مکتب بغداد پاسخ این پرسش است آن است که چنین علمی برای امام عقلا واجب نیست زیرا امام نسبت به این امور ریاستی ندارد. شیخ مفید معتقد است علم امام به صنایع و حرف عقلا نه ممتنع و نه واجب است. از جهت روایات ایشان می‌گوید اخباری وجود دارد که سند آنها معتبر و واجب‌التصدیق است. مبنی بر اینکه ائمه ما چنین علمی داشته‌اند. بعد می‌نویسد "اگر این امر ثابت شود یقین به آن از جهت اخبار واجب است لکن در یقین به این مطلب از جهت این اخبار به نظر من اشکال وجود دارد." البته شیخ نفرموده است که به چه دلیل این روایت را نمی‌پذیرد با این که معتقد است سند این روایت از افرادی است که مورد وثوق هستند و قول آنها واجب‌التصدیق است.

سید مرتضی در باب علم پیامبر به کتاب می‌گویداین امر واجب نیست بلکه جایز است و دلیل آن را اینگونه بیان می‌کند که علم به صناعات و حرف بر پیامبر و امام واجب نیست و کتابت نیز مثل نساجی و رنگرزی جزء صناعات است. وی معتقد است که ایجاب علم به این امور برای امام مستلزم ایجاب علم به کل معلومات الهی است که قبلا استدلال وی را در مورد محال بودن این امر ملاحظه کردیم. شیخ طوسی نیز در این مورد معتقد است که از علم امام به اموری که مربوط به امامت است، نتیجه نمی‌شود که به غیر امور امامت مانند صنایع نیز علم داشته باشد. اگر هم تنازع و ترافعی در این موارد وجود داشت وظیفه امام رجوع به اهل خبره و حکم دادن بر اساس نظر آنهاست. البته نباید از نظر دور داشت که همه این بزرگان در کلمات خود به وجود نظر مخالف در میان شیعیان اعتراف دارند. شیخ مفید در همان جا که نظر خود را بیان می‌کند می‌گوید که بنی نوبخت در این مورد با ما اختلاف دارند و معتقدند که علم به صنایع و مشاغل به لحاظ عقلی واجب است. شیخ طوسی نیز می‌گوید در میان اصحاب ما کسانی هستند که معتقدند که امام به همه این امور علم دارد و این علم از سوی خدا به آنها اعطا شده است.