ظهور از نظر لغت به معنای آشکار شدن چیز پنهان است[۱].[۲] و در اصطلاح بر دو معنا دلالت دارد:
بروز بعد از پنهان بودن؛ در اصطلاح مهدویت، مقصود، ظاهر شدن حضرت مهدی(علیه السلام) پس از پنهان زیستن طولانی، برای قیام و برپایی حکومت عدل جهانی است.[۳] این معنا دربارۀ امام عصر(علیه السلام) صادق است، چون آن حضرت در غیبت به سر میبرد. وقتی آشکار شود، گفته خواهد شد ظهور کرده است.[۴]
اعلان انقلاب و قیام با شمشیر؛ این معنا دربارۀ امام زمان(علیه السلام) نیز صادق است چون آن حضرت عليه ستم قیام کرده و انقلاب بزرگی را به راه میاندازد.[۵]
شیعه هر دو معنا را قبول دارد اما اهل سنت و ادیان دیگر تنها معنای دوم را دربارۀ مصلح کل قبول دارند.[۶]
ظهور منجی آخرالزمان به لحاظ عقلی، این گونه قابل توجه است: خداوند از آن رو انسانها را آفرید که تنها وی را عبادت کنند و به مقام عبودیت و انسان کامل نایل آیند. رسیدن به این مقام به داشتن جامعۀ سالم و تهی از ستم مشروط است که تاکنون تحقق نیافته است. از آنجا که قانون الهی تخلف نمیپذیرد، انسانها ناگزیر این جامعه را تجربه خواهند کرد. باید منتظر ماند تا زمان تحقق اراده الهی فرا رسد.[۷]
تقسیم دوران ظهور
دوران ظهور به سه مرحله تقسیم می شود:
مرحلۀ نخست: ظهور و آشکار شدن که فقط در اراده و علم الهی است؛[۸] امام باقر(علیه السلام) فرمودند:[۹] «همانا برای قائم غیبتی است پیش از ظهورش.»[۱۰] امام صادق(علیه السلام) نیز دربارۀ ظهور آن حضرت فرمود:[۱۱] «پس چون خداوند سبحانه و تعالی اراده فرمود امر او حضرت مهدی(علیه السلام) را ظاهر سازد، به قلب او الهام نماید، پس ظاهر میشود و آنگاه به امر الهی قیام میکند.» مرحله قیام متأخر بر مرحله ظهور است؛ به این بیان که ابتدا ظهور صورت میگیرد و پس از آن با جمع شدن یاران حضرت و آماده شدن دیگر شرایط، آن حضرت قیام میفرماید.[۱۲]
مرحلۀ بعد: قیام و نهضت به امر الهی و خروج بر ستمگران و مبارزه با دشمنان؛ امام صادق(علیه السلام) فرمودند:[۱۳] «قائم در حالی قیام خواهد کرد که بیعت احدی بر گردن او نیست.»[۱۴] امام سجاد(علیه السلام) فرمودند:[۱۵] «آن هنگام که قائم ما قیام کند، خداوند سبحانه و تعالی ترس را از دل شیعیان ما بردارد و ... .» به طور عمده روایاتی که قیام و مشتقات آن را در بر گرفته، سخن از مرحلهای پس از آغاز ظهور دارد.[۱۶]
مرحلۀ پایانی: دوران تثبیت و حکومت جهانی؛[۱۷] دوران پیروزی و سیطره بر عالم است. این معنا بعد از آن حاصل میشود که حضرت از پرده غیبت به در آمده و امور او مرتّب گردد.[۱۸]
چگونگی ظهور پس از غیبت
دربارۀ چگونگی ظهور پس از غیبت دو معنا وجود دارد، عملی و نظری و هر دو بر آن حضرت صدق می کند:
معنای عملی: اینکه مردم امام(علیه السلام) را در آغاز ظهور ببینند و آن حضرت خود را به آنها معرفی نموده و یاری و پشتیبانی بخواهد.[۱۹]
معنای نظری: بر طرف شدن غیبتی که امام آنرا به عنوان یک روش برگزیده است؛ در این صورت شخصیت امام آشکار شده و مردمان او را خواهند شناخت.[۲۰]
اگر غیبت را به معنای مخفی بودن شخص امام بدانیم ظهور یعنی آشکار شدن جسم مبارک امام در برابر دیدگان مردم، علاوه بر اینکه در اینجا هم ضروری است که امام(علیه السلام)، خود را به آنها شناسانده، از حقیقت خویش آگاهشان سازد. اگر هم نظریۀ دوم (حضور امام(علیه السلام) در بین مردم و ناشناس بودن آن جناب برای آنها) را معتقد باشیم ظهور یعنی اینکه امام پرده از روی نام و عنوان حقیقی خویش بردارد و به روشنی و صراحت، خود را به مردم بشناساند و بر این امر دلیل و حجت بیاورد. این نظریه را برخی روایات تأیید مینمایند. در آنها آمده است، پس از ظهور، عدهای از مردم میگویند: "ما این شخص را پیش از این دیده بودیم".[۲۱]
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل میشوید:
↑ر.ک. سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص 298 ـ 301؛ علی پور، مهدی، ظهور، ص 219 ـ 220
↑ر.ک. صدر، سید محمد، تاریخ پس از ظهور، ص ۱۷۰ و ۱۷۱؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص 298 ـ 301؛ علی پور، مهدی، ظهور، ص 219 ـ 220؛ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص 552؛ تونه ای، مجتبی، موعودنامه، ص 475