بنی‌جمل

جمل بن سعد العشیره

بنی جمل از شاخه‌های قبیله سعد العشیره مذحج^[۱] و در شمار قبایل قحطانی‌اند^[۲] که نسب شان به جمل بن سعد العشیرة بن مالک (مذحج) می‌‌رسد.^[۳] از تاریخ جاهلی آن خبری در دست نیست و از تاریخ اسلامی آن هم، جز آنچه که در ذیل تراجم برخی از افراد این طایفه آمده، اطلاعی در دست نیست. بر این اساس، مشارکت برخی از اعضای این قوم در جنگ جمل و نیز واقعه دلخراش کربلا، همچنین حضور در جمع اصحاب بعضی از ائمه اطهار(ع)، تقریباً، تنها آگاهی هایمان از این طایفه کوچک است. اما آنچه که از نام رجال و شخصیت‌های بنام بنی جمل در منابع بدان پرداخته شده است، می‌‌توان به نام نهید بن عمرو جملی^[۴] و پسرش هند بن عمرو جملی اشاره کرد.^[۵] هند بن عمرو از یاران و اصحاب امام علی(ع) و از همراهان ایشان در جنگ جمل بود^[۶] و در این جنگ^[۷] و به نقلی در نبرد صفین^[۸] در رکاب ایشان به شهادت رسید. قاتل او ضمن سرودن اشعاری، از شهادت او به دست خود خبر داده است: قتلتُ عِلْباءَ و هِنْدَا الجَمَلي و ابناً لصُوحان عَلي دين عَلي^[۹] نافع بن هلال جملی^[۱۰] نیز، از دیگر جملیانی است که نام او در تاریخ ماندگار شده است. نافع بن هلال از اشراف عرب و از شجاعان آنها^[۱۱] و مردی بزرگوار و از قاریان قرآن کریم و حاملان حدیث بود.^[۱۲] او در ایام خلافت امیرالمؤمنین علی(ع) به خدمت ایشان در آمد و در جنگ‌های سه گانه حضرت، شرکت جست.^[۱۳] نافع در واقعه قیام امام حسین(ع) در کربلا حاضر شد و پس از از شجاعت‌ها و نقش‌آفرینی در وقایع مختلف این واقعه،^[۱۴] سرانجام همراه با ایشان در این روز به شهادت رسید.^[۱۵] ابوحسان جمیل بن زیاد جملی کوفی را هم از دیگر مشاهیر این طایفه و از اصحاب امام صادق(ع) گفته‌اند.^[۱۶]^[۱۷]

منابع

حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت

پانویس

↑ قلقشندی، نهایة الارب فی معرفه انساب العرب، ج۱، ص۲۱۸؛ جوهری، صحاح، ج۴، ص۱۶۶۱-۱۶۶۲. در برخی دیگر از منابع، بنی جمل را نه از بنی سعد العشیره بلکه از نسل بنی مراد دانسته (سمعانی، الانساب، ج۳، ص۳۳۰؛ دار قطنی، المؤتلف و المختلف، ج۱، ص۳۹۱) نسب کامل آن را «جمل بن کنانة بن ناجیة بن یحابر (مراد)» دانسته‌اند. (ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۴۰۶؛ سمعانی، الانساب، ج۳، ص۳۳۰)
↑ قلقشندی، نهایة الارب فی معرفه انساب العرب، ج۱، ص۲۱۸.
↑ ابن قتیبه، المعارف، ص۱۰۶؛ قلقشندی، نهایة الارب فی معرفه انساب العرب، ج۱، ص۲۱۸؛ عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۳۶۸.
↑ در منبع این مطلب –یعنی الانساب صحاری- نام او "نهید بن عمرو جملی" ذکر شده و از هند بن عمرو جملی به عنوان پسرش یاد شده است. از آنجا که تقریباً در همه منابع از جمله منبع مذکور، از پدر هند جملی با نام "عمرو" یاد شده از این رو، احتمالا صحیح این نام، "عمرو بن نهید جملی" است نه "نهید بن عمرو جملی". (ر.ک: عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۳۶۸.)
↑ عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۳۶۸.
↑ قلقشندی، نهایة الارب فی معرفه انساب العرب، ج۱، ص۲۱۸؛ عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۳۶۸.
↑ قلقشندی، نهایة الارب فی معرفه انساب العرب، ج۱، ص۲۱۸.
↑ عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۳۶۸.
↑ عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۳۶۸. و با اختلاف در ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۳۳۳.
↑ طبری، تاریخ الطبری، ج۵، ص۴۴۱؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۱۱۷. در برخی منابع از او با نسبت بجلی یاد کردند. (ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۳، ص۲۵۲؛ خیرالدین زرکلی، الأعلام، ج۸، ص۶.)
↑ خیرالدین زرکلی، الأعلام، ج۸، ص۶.
↑ محمد السماوی، ابصار العین فی انصار الحسین(ع)، ص۱۴۷؛ علی النمازی الشاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۸، ص۵۸.
↑ محمد السماوی، ابصار العین فی انصار الحسین(ع)، ص۱۴۷؛ علی النمازی الشاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۸، ص۵۸.
↑ ر.ک: طبری، تاریخ الطبری، ج۵، صص۴۱۲-۴۱۳؛ ابن‌اعثم کوفی، الفتوح، ج۵، ص۸۳؛ عبد الرزاق الموسوی المقرم، مقتل الحسین(ع)، ص۲۱۸-۲۱۹.
↑ طبری، تاریخ الطبری، ج۵، صص۴۴۱-۴۴۲؛ ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴،صص۷۱-۷۲. و با اندکی اختلاف در بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۹۷.
↑ شیخ طوسی، رجال، ص۱۷۷؛ مامقانی، تنقیح المقال، ج۱۶، ص۱۹۷-۱۹۸
↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.

[1] قلقشندی، نهایة الارب فی معرفه انساب العرب، ج۱، ص۲۱۸؛ جوهری، صحاح، ج۴، ص۱۶۶۱-۱۶۶۲. در برخی دیگر از منابع، بنی جمل را نه از بنی سعد العشیره بلکه از نسل بنی مراد دانسته (سمعانی، الانساب، ج۳، ص۳۳۰؛ دار قطنی، المؤتلف و المختلف، ج۱، ص۳۹۱) نسب کامل آن را «جمل بن کنانة بن ناجیة بن یحابر (مراد)» دانسته‌اند. (ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۴۰۶؛ سمعانی، الانساب، ج۳، ص۳۳۰)

[2] قلقشندی، نهایة الارب فی معرفه انساب العرب، ج۱، ص۲۱۸.

[3] ابن قتیبه، المعارف، ص۱۰۶؛ قلقشندی، نهایة الارب فی معرفه انساب العرب، ج۱، ص۲۱۸؛ عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۳۶۸.

[4] در منبع این مطلب –یعنی الانساب صحاری- نام او "نهید بن عمرو جملی" ذکر شده و از هند بن عمرو جملی به عنوان پسرش یاد شده است. از آنجا که تقریباً در همه منابع از جمله منبع مذکور، از پدر هند جملی با نام "عمرو" یاد شده از این رو، احتمالا صحیح این نام، "عمرو بن نهید جملی" است نه "نهید بن عمرو جملی". (ر.ک: عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۳۶۸.)

[5] عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۳۶۸.

[6] قلقشندی، نهایة الارب فی معرفه انساب العرب، ج۱، ص۲۱۸؛ عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۳۶۸.

[7] قلقشندی، نهایة الارب فی معرفه انساب العرب، ج۱، ص۲۱۸.

[8] عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۳۶۸.

[9] عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۳۶۸. و با اختلاف در ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۳۳۳.

[10] طبری، تاریخ الطبری، ج۵، ص۴۴۱؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۱۱۷. در برخی منابع از او با نسبت بجلی یاد کردند. (ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج۳، ص۲۵۲؛ خیرالدین زرکلی، الأعلام، ج۸، ص۶.)

[11] خیرالدین زرکلی، الأعلام، ج۸، ص۶.

[12] محمد السماوی، ابصار العین فی انصار الحسین(ع)، ص۱۴۷؛ علی النمازی الشاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۸، ص۵۸.

[13] محمد السماوی، ابصار العین فی انصار الحسین(ع)، ص۱۴۷؛ علی النمازی الشاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۸، ص۵۸.

[14] ر.ک: طبری، تاریخ الطبری، ج۵، صص۴۱۲-۴۱۳؛ ابن‌اعثم کوفی، الفتوح، ج۵، ص۸۳؛ عبد الرزاق الموسوی المقرم، مقتل الحسین(ع)، ص۲۱۸-۲۱۹.

[15] طبری، تاریخ الطبری، ج۵، صص۴۴۱-۴۴۲؛ ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴،صص۷۱-۷۲. و با اندکی اختلاف در بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۹۷.

[16] شیخ طوسی، رجال، ص۱۷۷؛ مامقانی، تنقیح المقال، ج۱۶، ص۱۹۷-۱۹۸

[17] حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]