حارث بن دلهاث در تراجم و رجال

این مدخل زیرشاخهٔ بحث حارث بن دلهاث است. حارث بن دلهاث از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: حارث بن دلهاث در تراجم و رجال - پرسش مرتبط ندارد

آشنایی اجمالی

الحارث بن الدلهاث، در سند یک روایت تفسیر کنز الدقائق و به گزارش از کتاب عیون أخبار الرضا(ع) واقع شده است:

في عيون الأخبار، بإسناده الْحَارِثِ بْنِ الدِّلْهَاثِ مَوْلَى الرِّضَا(ع) قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ(ع) يَقُولُ لَا يَكُونُ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِناً حَتَّى يَكُونَ فِيهِ ثَلَاثُ خِصَالٍ سُنَّةٌ مِنْ رَبِّهِ وَ سُنَّةٌ مِنْ نَبِيِّهِ وَ سُنَّةٌ مِنْ وَلِيِّهِ إِلَی قَولِهِ وَ أَمَّا السُّنَّةُ مِنْ وَلِيِّهِ فَالصَّبْرُ فِي الْبَأْسَاءِ وَ الضَّرَّاءِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ ﴿وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ﴾.

شرح حال راوی

نام راوی در کتب رجالی عنوان نشده و در اسناد روایات، تنها در سند دو روایت عیون أخبار الرضا(ع) قرار گرفته است:

۱. حدیث یاد شده که در منابع مختلف مانند الکافی، الخصال ؛ صفات الشیعه ؛ الأمالی (صدوق) .؛ معانی الأخبار . گزارش شده است.

٢. «حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَنِ السَّيَّارِيِّ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الدِّلْهَاثِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا(ع) قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَ بِثَلَاثَةٍ مَقْرُونٍ بِهَا ثَلَاثَةٌ أُخْرَى أَمَرَ بِالصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ فَمَنْ صَلَّى وَ لَمْ يُزَكِّ لَمْ يَقْبَلْ مِنْهُ صَلَاتَهُ وَ أَمَرَ بِالشُّكْرِ لَهُ وَ لِلْوَالِدَيْنِ فَمَنْ لَمْ يَشْكُرْ وَالِدَيْهِ لَمْ يَشْكُرِ اللَّهَ وَ أَمَرَ بِاتِّقَاءِ اللَّهِ وَ صِلَةِ الرَّحِمِ فَمَنْ لَمْ يَصِلْ رَحِمَهُ لَمْ يَتَّقِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ».

چنان که گذشت، شرح حالی از این راوی در منابع رجالی و غیر رجالی نیامده و از دو روایت مذکور فهمیده می‌شود که وی از خادمان امام رضا(ع) بوده و از آن بزرگوار روایت کرده و سهل بن زیاد و سیاری از وی روایت نموده‌اند.

در سند الامالی (صدوق) و معانی الأخبار، از حارث بن الدلهاث با عنوان مبارک مولی الرضا(ع) نیز یاد گردیده است.

علامه مامقانی: و أقول: لعلنا نستشم من كونه مولي الرضا(ع)، كونه إماميا، حسن الحال، و العلم عندالله - تعالي - و لم أقف فيه إلا علي رواية سهل بن الحارث، عنه، عن الرضا(ع) في باب: المؤمن و علاماته من الكافي. و لا شبهة في كونه إماميا، و كونه مولي الرضا(ع) مدح يدرجه في الحسان.

محیی الدین مامقانی پس از نقل عبارت جدش نوشته است: لم تحصل لي قناعة كافية في عد المعنون حسنا، فهو عندي مجهول الحال، و من حيث أنه لم يذكره علماء الرجال فهو مهمل.

منابع

1. جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری ج۶