حبان بن ابی‌جبله قرشی مصری
آشنایی اجمالی
وی از وابستگان عبدالدار[۱] یا بنی‌حسنه[۲] و در اصل از موالی قریش بود[۳] از این رو او را قرشی خوانده‌اند[۴] چنان که به سبب سکونت او در افریقیه[۵]، به او مصری هم گفته‌اند[۶]. از خبر ابن حبان[۷] برمی آید که برخی به خطا نام وی را «حیان» آورده‌اند چنان که ابن حجر[۸]، نیز بدان اشاره کرده و بر درستی «حبان» تأکید کرده است. کنیه‌اش «ابونصر» است[۹]. ابن حجر[۱۰]، در بخش سوم کتابش مخضرمین) از وی یاد کرده اما نام پدرش را به خطا «ابی حبله» آورده است و ضمن تابعی دانستن وی گوید: او تنها زمان رسول خدا (ص) را درک کرد. سایر منابع نیز وی را از تابعین دانسته‌اند[۱۱]. ابن حجر[۱۲] به نقل از ابن یونس گوید: عمر بن خطاب، حبان را به سوی مصر فرستاد تا به آنان فقه بیاموزد. اما ابن حجر در نقل این خبر دچار اشتباه شده است؛ زیرا آنچه در تاریخ ابن یونس و برخی منابع آمده گویای آن است که عمر بن عبدالعزیز حبان را همراه گروهی از مصریان[۱۳] به افریقیه فرستاد تا به اهل افریقیه فقه بیاموزند[۱۴]. براساس خبری، حبان به هنگام فتح اندلس (اواخر قرن اول همراه موسی بن نصیر جنگید تا آنکه وارد یکی از قلعه‌های اندلس به نام «قرقشونه» (که ۲۵ روز با قرطبه فاصله داشت) شد و همان جا درگذشت[۱۵]. درگذشت وی را به سال ۱۲۲[۱۶] یا ۱۲۵ در افریقیه نیز گفته‌اند[۱۷]. وی روایاتی از عبدالله بن عباس، عبدالله بن عمر و دیگران نقل کرده و موسی بن علی بن رباح لخمی و عبیدالله بن زحر افریقی از او روایت نقل کرده‌اند. از وی روایاتی از رسول خدا (ص) نقل شده است[۱۸] که قطعاً مرسل است چنان که برخی بر آن تأکید کرده‌اند[۱۹].[۲۰]
جستارهای وابسته
- بنی‌حسنه (قبیله)
منابع
پانویس
- ↑ ابن یونس، ج۱، ص۱۰۳؛ مزی، ج۵، ص۳۳۲.
- ↑ ابن ماکولا، الإکمال، ج۲، ص۳۰۸؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۵، ص۳۳۲.
- ↑ مزی، تهذیب الکمال، ج۵، ص۳۳۲؛ ابن حجر، تقریب، ج۱، ص۱۸۱.
- ↑ ابن یونس، تاریخ المصریین، ج۱، ص۱۰۳؛ ابن حبان، الثقات، ج۴، ص۱۸۱؛ ابن حجر، تقریب، ج۱، ص۱۸۱.
- ↑ ابن یونس، تاریخ المصریین، ج۱، ص۱۰۳.
- ↑ ر. ک: ابن یونس، تاریخ المصریین، ج۱، ص۱۰۳؛ مزی، تهذیب الکمال ،ج۵، ص۳۳۲.
- ↑ ابن حبان، الثقات، ج۴، ص۱۸۱.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۲، ص۱۸۷.
- ↑ ابن یونس، تاریخ المصریین، ج۱، ص۱۰۳.
- ↑ الاصابه، ج۲، ص۱۴۰.
- ↑ ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۲۶۹؛ ابن یونس، تاریخ المصریین، ج۱، ص۱۰۳؛ بیهقی، احمد بن الحسین، السنن، ج۱۰، ص۳۱۹.
- ↑ الاصابه، ج۲، ص۱۴۰.
- ↑ یا فقها، ر. ک: یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۳۲۸.
- ↑ ر. ک: ابن یونس، تاریخ المصریین، ج۱، ص۱۰۳؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۳۲۸.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۳۲۸.
- ↑ ابن یونس، تاریخ المصریین، ج۱، ص۱۰۳.
- ↑ مزی، تهذیب الکمال، ج۵، ص۳۳۳.
- ↑ برای نمونه، ر. ک: ابن ابی الدنیاء عبدالله بن محمد، کتاب الاخوان، ص۲۲۸؛ دارقطنی، علی بن عمر، سنن، ج۴، ص۱۵۱.
- ↑ طبری، تاریخ، ج۲، ص۱۲؛ بیهقی، السنن، ج۱۰، ص۳۱۹؛ متقی هندی، کنز العمال، ج۱۶، ص۳۸۷.
- ↑ خانجانی، قاسم، مقاله «حبان بن ابی‌جبله قرشی مصری»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص ۵۲۰.