حصین بن ربیعه احمسی بجلی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث صحابه است. حصین بن ربیعه احمسی بجلی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: حصین بن ربیعه احمسی بجلی در تراجم و رجال - حصین بن ربیعه احمسی بجلی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد| حصین بن ربیعه احمسی بجلی | |
|---|---|
 تصویر قدیمی از مسجد کوفه | |
| نام کامل | حصین بن ربیعة بن عامر بن ارز احمسی بجلی |
| جنسیت | مرد |
| کنیه | ابوارطاة |
| از قبیله | بجیله |
| محل زندگی | کوفه |
| از اصحاب | پیامبر خاتم |
مقدمه
نام وی حصین بن ربیعة بن عامر بن ارز احمسی بجلی است. «احمسی»، منسوب به «اِحمَس»، طایفه‌ای از بجیله است که ساکن کوفه شدند[۱]. کنیه وی ابوارطاة است[۲]. کسانی که او را ارطاة نامیده‌اند، توهم کرده‌اند که کنیه او تغییر پیدا کرده و اسم او شده است[۳].
در برخی منابع، از او با نام حسین بن ربیعه نام برده شده[۴] که «صاد» در حصین به «سین» تصحیف شده است[۵]. صاحب استیعاب، حصین بن ام‌الحصین را، همان ابوارطاة دانسته است[۶]. ابن حجر می‌گوید: حصین بن ام‌الحصین، غیر از ابوارطاة است؛ به دلیل اینکه ام‌الحصین گفته است: من در حجة الوداع، رسول خدا (ص) را دیدم و حصین طفلی در دامنم بود[۷]، در حالی که در فتح ذوالخلصه گفته شده، بشارت فتح را حصین برای پیامبر آورد[۸]. ابن اثیر نیز سخن ابن عبدالبر را مبنی بر اینکه حصین بن أم‌الحصین، همان ابوارطاة است، ترجیح داده، جز اینکه قسمت آخر روایت را نپذیرفته که گفته بود حصین در حجة الوداع طفل بود و در رد آن گفته است: این قسمت روایت را تنها زهیر بن معاویه نقل کرده و متفرد به زهیر است[۹].
برخی نیز نام او را ربیعة بن حصین گفته‌اند که به طور حتم قلب نام حصین بن ربیعه است[۱۰]، اطلاع زیادی از او دانسته نیست و بیشتر منابعی که به نام او پرداخته‌اند، تنها به ذکر نام و ماجرای آوردن خبر فتح بُت ذوالخلصه بسنده کرده‌اند. «بت ذوالخلصه» در جنوب مکه بود و از سوی قبایل دَوس، خثعم، بجیله و عرب‌های ساکن در آن مناطق عبادت می‌شد[۱۱] و به کعبه یمانیه شهرت داشت[۱۲]. جریر بن عبدالله در سریه‌ای این بت را شکست. ابوارطاة از طرف جریر بن عبدالله بجلی احمسی خبر فتح این بُت را برای رسول خدا (ص) آورد، حضرت نیز به دلیل بشارت او به فتح این بت، نام او را بشیر نهاد[۱۳].
گفته‌اند در سریه فتح بُت ذو الخلصه، صد و پنجاه نفر احمسی شرکت داشتند[۱۴]. وقتی پیامبر خبر فتح ذوالخلصه را از ابوارطاة شنید، سواران احمسی را پنج مرتبه دعا کرد[۱۵]. شامی[۱۶] گفته است: با دعای پیامبر، جریر احمسی هیچگاه از اسب نیفتاد.[۱۷]
منابع
پانویس
- ↑ سمعانی، ج۱، ص۹۱.
- ↑ ابن معین، ج۲، ص۳۴۲؛ ابن ابی حاتم، ج۳، ص۱۹۱.
- ↑ ابن حجر، مقدمه فتح، ص۲۸۸؛ همو، الاصابه، ج۱، ص۳۶۵.
- ↑ ابن اثیر، ج۵، ص۱۳۴؛ ابن حجر، الاصابه، ج۲، ص۱۷۹؛ سیوطی، ج۵، ص۴۴۵.
- ↑ نووی، ج۱۶، ص۳۷.
- ↑ ابن عبدالبر ج۱، ص۴۱۰.
- ↑ ابن سعد، ج۸، ص۲۳۴.
- ↑ ابونعیم، ج۲، ص۸۳۹؛ ابن حجر، الاصابه، ج۲، ص۱۳۱.
- ↑ ابن اثیر، ج۲، ص۳۴.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۱، ص۴۱۰؛ ابن حجر، الاصابه، ج۲، ص۴۳۳.
- ↑ ابن کلبی، ص۳۴؛ ابن هشام، ج۱، ص۸۸؛ ابن کثیر، ج۴، ص۴۳۲.
- ↑ مسلم، ج۷، ص۱۵۷.
- ↑ نسائی، ص۲۴۰؛ مسلم، ج۷، ص۱۵۸؛ ابونعیم، ج۱، ص۳۶۱؛ ابن اثیر ج۱، ص۱۸۵.
- ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۳۳.
- ↑ بیهقی، ج۹، ص۱۷۴؛ ابن کثیر، ج۴، ص۱۵۲.
- ↑ شامی، ج۶، ص۲۴۶.
- ↑ محمدی، رمضان، مقاله «ابوارطاة احمسی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۱۱۲-۱۱۳.