سماع در فقه سیاسی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث سماع است. سماع از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سماع در قرآن - سماع در حدیث - سماع در فقه سیاسی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
کثرتِ گوش کردن و گوش نهادن[۱]، شایع‌کننده شنیده‌ها[۲]، جاسوس و خبرگیر[۳]. اصل آن "سمع" اسم برای عضو شنوایی (گوش)[۴] و به معنای احساس چیزی با گوش[۵] یا ادراک اصوات با گوش سر یا گوش دل یا احاطه وجودی[۶].
﴿وَلَأَوْضَعُوا خِلَالَكُمْ يَبْغُونَكُمُ الْفِتْنَةَ وَفِيكُمْ سَمَّاعُونَ لَهُمْ﴾[۷].
آیه شریفه درباره وضعیت منافقان در جریان جنگ تبوک است که پیامبر (ص) به آنها اجازه داد، در خانه بنشینند و مجاهدان را همراهی نکنند. خداوند تعالی ضمن تأیید تصمیم حضرت رسول (ص)، علت آن را ایجاد فتنه و دوبه‌هم‌زنی میان صفوف مجاهدان در صورت حضور منافقان ذکر می‌کند و ضمن این تعلیل، وجود افراد "سمّاع" را در میان مسلمانان، ابزار و وسیله برای فتنه گری معرفی می‌کند [۸].
﴿سَمَّاعُونَ لَهُمْ﴾ به دو صورت معنا شده است:
- جاسوس و خبرچین که اخبار محرمانه، طرح‌ها و برنامه‌ها و گفتگوهای مسلمانان را جمع‌آوری می‌کردند و به منافقان می‌رساندند و آنان با استفاده از این اخبار و اطلاعات درونی، به فتنه گری و دوبه‌هم زنی می‌پرداختند.
- علاقه‌مندان و تأثیر پذیران از سخنان منافقان در میان صفوف مسلمانان افرادی بودند که به علت سادگی یا ضعف ایمان و مرض قلب، به سرعت جذب سخنان و فتنه‌های آنان می‌شدند و آگاهانه یا ناآگاهانه عامل اجرای نقشه‌های فتنه گرانه منافقان می‌شدند[۹].[۱۰]
منابع
پانویس
- ↑ ابن‌منظور، لسان العرب، ج۸، ص۱۶۴.
- ↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۱، ص۳۴۸.
- ↑ احمد بن یوسف سمین حلبی، عمدة الحفاظ، ج۲، ص۲۵۵.
- ↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۱، ص۳۴۸.
- ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۱۰۲.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۵، ص۲۰۹.
- ↑ «اگر در میان شما روانه می‌شدند جز شرّ به شما نمی‌افزودند و در میان شما برای ایجاد آشوب رخنه می‌کردند و آنان میان شما جاسوسانی دارند و خداوند به (حال) ستمگران داناست» سوره توبه، آیه ۴۷.
- ↑ سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۹، ص۲۸۵.
- ↑ وهبة بن مصطفی زحیلی، التفسیر المنیر، ج۱۰، ص۲۳۶.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۳۴۹-۳۵۰.