ثعلبة بن حکم لیثی
آشنایی اجمالی
وی فرزندحکم بن عرفطة بن حارث بن لقیط از تیره لیث از قبیله کنانه است[۱]. ابن حجر[۲] ثعلبة بن علاء کنانی را همان ثعلبة بن حکم میداند؛ زیرا نسب آنان و راوی حدیث او یکی است. حجاج راوی روایت در اسم پدر ثعلبه اشتباه کرده یا آنکه «علاء»، اسم یکی از پدرانشان است و ابن اثیر[۳]. برادرش سهم نام داشت و در فتح مکه در حال کفر، کشته شد[۴]. وی میگوید: اصحاب رسول خدا (ص) مرا به احتمال پیش از خیبر] در حالی که جوان بودم، اسیر کردند[۵] و پس از آنکه آن حضرت اسلام را بر من عرضه کرد، مسلمان شدم[۶]. او را از اذان گویان برشمردهاند[۷]. وی در جنگهای خیبر[۸] و حنین حضور داشت [۹] که «حنین» تصحیف از «خیبر» است[۱۰]؛ زیرا نقل روایت «مال غارت شده»، مربوط به جنگ خیبر است نه حُنین. وی گوید که اصحاب گوسفندی را کشتند و طبخ کردند. آن حضرت دستور داد دیگهای غذا را واژگون کنند و فرمود: ما مال (گوسفند) غارت شده را نمیخوریم که حلال نیست[۱۱]. چون ذبح گوسفند پیش از تقسیم غنایم بوده است[۱۲]. این روایت در منابع فقهی در باب هبه و ذبح مورد استناد قرار گرفته است[۱۳]. وی روایات دیگری از رسول خدا (ص) درباره حرمت متعه در جنگ خیبر و بخشیده شدن علما در قیامت آورده است[۱۴]. وی از ابن عباس روایت «نهبه» را نیز نقل کرده است[۱۵] که مورد پذیرش قرار نگرفته و آن را از ابن عباس درست ندانستهاند[۱۶]. همچنین وی از حضرت علی (ع) نقل کرده است که فرمود: «امروز فردی که در برابر ملامتگران نترسد، جز من و ابوذر کسی نیست»[۱۷]. راوی وی بیشتر سماک بن حرب است[۱۸]. ثعلبه بعدها در بصره ساکن شد و پس از مدتی به کوفه رفت[۱۹] و در شمار صحابه کوفی قرار گرفت[۲۰]. وی در میان سالهای هفتاد تا هشتاد درگذشت[۲۱].[۲۲]
جستارهای وابسته
- حکم بن عرفطة بن حارث بن لقیط (پدر)
- کنانه (قبیله)
- سهم بن حکم لیثی (برادر)
منابع
پانویس
- ↑ برای ادامه نسب، ر. ک: ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۶۵؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۱۷.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۳۸.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۷۲.
- ↑ ابن ماکولا، الإکمال، ج۴، ص۳۹۹.
- ↑ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۱۷۳؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۱۷؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۳.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۱۰۸.
- ↑ طیالسی، سلیمان بن داوود، مسند، ص۱۶۵؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۲.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۶۵.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۱۰۸؛ ابن حبان، محمد، صحیح ابن حبان بترتیب ابن بلبان، ج۱۱، ص۵۷۲؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۴، ص۳۹۰.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، تهذیب، ج۲، ص۲۰.
- ↑ ابن ابی عاصم، الآحاد و المثانی، ج۲، ص۱۸۹؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۱۵ و ۴۱۶؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۲ و ج۱۰، ص۲۷۲.
- ↑ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۲.
- ↑ عبدالرزاق صنعانی، ابن همام، المصنف، ج۱۰، ص۲۰۵؛ ابن ابی شیبه کوفی، المصنف، ج۵، ص۲۷۷.
- ↑ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۴؛ ابن کثیر، اسماعیل ابوالفداء، تفسیر القرآن العظیم، ج۳، ص۵۶۴؛ هیثمی، مجمع الزوائد، ج۱، ص۱۲۶.
- ↑ حاکم نیشابوری، المستدرک، ج۲، ص۱۳۴؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۴، ص۳۹۰.
- ↑ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۱۷۳.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۱۷۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۶، ص۱۹۴؛ ذهبی، سیر أعلام النبلاء، ج۲، ص۶۴.
- ↑ ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۲، ص۴۶۲؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۶۵.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۸۶؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۶۵.
- ↑ مزی، تهذیب الکمال، ج۴، ص۳۹۰.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۱۷.
- ↑ مرادینسب، حسین، مقاله «ثعلبة بن حکم لیثی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص ۳۱۴ - ۳۱۵.