علی بن ابی‌حمزه بطائنی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام صادق است. علی بن ابی‌حمزه بطائنی از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: علی بن ابی‌حمزه بطائنی در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
ابوالحسن علی بن سالم بطائنی کوفی انصاری از موالی انصار بود و نسبت انصاری او بدین سبب است.[۱] شیخ طوسی بطائنی را اهل کوفه و از اصحاب امام صادق و امام کاظم (ع) به شمار آورده است.[۲] بطائنی به جز آن دو امام، از برخی راویان چون ابوبصیر اسدی، اخطل کاهلی و شعیب عقرقوفی نیز روایت کرده است.[۳]
وی در گذشته از شاگردان خاص ابوبصیر یحیی بن قاسم اسدی بود و از راویان درجه اول او شناخته می‌‌شد و به سبب اینکه ابوبصیر از بینایی محروم بود، به عنوان قائد و عصاکش وی نیز او را خدمت می‌‌نمود. بطائنی شاگردان و راویانی را نیز تربیت کرده که از آن میان باید به افرادی همچون محمد بن زیاد، محمد بن ابی عمیر و احمد بن حسن میثمی اشاره کرد.[۴]
بطائنی از سابقه درخشان و روشنی برخوردار است، اما سرانجامِ وی به توقف در امامت امام کاظم (ع) منتهی شد و از سران واقفیه گشت.[۵] بر پایه روایاتی چند که کشی آنها را نقل کرده، بطائنی سرانجام خوبی نداشته و چه بسا مورد لعن و نفرین واقع شده است.
کشی می‌‌نویسد: امام کاظم (ع) بطائنی و اصحاب او را به درازگوشان تشبیه کرده است. نیز در روایتی آمده است که امام رضا (ع) پس از مرگ بطائنی به برخی از اصحاب فرمودند: بطائنی به دلیل آنکه واقفی بود، مورد عذاب الهی قرار گرفت و قبرش پُر از آتش گردید.
برخی روایات نیز بر آن دلالت دارد که گویا بطائنی به سبب آنکه نماینده مالی امام کاظم (ع) بوده و اموال فراوانی نزد وی و گروهی دیگر باقی مانده بود و قصد تحویل اموال به امام بعدی یعنی امام رضا (ع) را نداشتند، دست به چنین توطئه‌ای زده و قائل به توقف امامت در امام کاظم (ع) به عنوان آخرین امام شیعه شدند و امامت امام رضا (ع) را نپذیرفتند.[۶]
تاریخ و محل وفات بطائنی به درستی روشن نیست، ولی با توجه به آنچه بیان گردید به احتمال زیاد در اواخر قرن دوم یا اوایل قرن سوم رخ داده است. ابن شهرآشوب به نقل از حسن بن علی وشاء، حدیثی روایت کرده که از آن برداشت میشود که وی در زمان امام رضا (ع) در کوفه در گذشته و در همان جا به خاک سپرده شده است.[۷] آثار بطائنی از این قرارند: الصلاة الزکاة التفسیر کتابی جامع در ابواب فقه[۸] و اصل[۹].[۱۰]
جستارهای وابسته
- جعفر بن ابی‌حمزه بطائنی (برادر)
- حسن بن علی بن ابی حمزه بطائنی (فرزند)
- حسین بن علی بن ابی‌حمزه بطائنی (فرزند)
- تفسیر بطائنی
منابع
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
