قبر در قرآن
این مدخل زیرشاخهٔ بحث قبر است. قبر از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: قبر در قرآن - قبر در کلام اسلامی - قبر در معارف دعا و زیارات - قبر در معارف و سیره سجادی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
منظور شیوه برخورد پیامبر با قبر و اهل قبور است. این معنا هر چند به طور عمده درباره کافران و منافقان است، امّا می‌تواند در جهت حضور در محل اهل قبور در شکل مثبت و منفی آن معنا داشته باشد؛ زیرا این تعبیر: 
وَلَا تَقُمْ عَلَى قَبْرِهِ
[۱] معنای مقابلی و مفهوم مخالف هم دارد که اگر منافق نباشد، پیامبر می‌تواند برود و دعا کند و این سنت پسندیده‌ای است.
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ وَاغْلُظْ عَلَيْهِمْ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ * وَلَا تُصَلِّ عَلَى أَحَدٍ مِنْهُمْ مَاتَ أَبَدًا وَلَا تَقُمْ عَلَى قَبْرِهِ إِنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَمَاتُوا وَهُمْ فَاسِقُونَ
[۲].- وَلَقَدْ جَاءَهُمْ مِنَ الْأَنْبَاءِ مَا فِيهِ مُزْدَجَرٌ * حِكْمَةٌ بَالِغَةٌ فَمَا تُغْنِ النُّذُرُ * فَتَوَلَّ عَنْهُمْ يَوْمَ يَدْعُ الدَّاعِ إِلَى شَيْءٍ نُكُرٍ * خُشَّعًا أَبْصَارُهُمْ يَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْدَاثِ كَأَنَّهُمْ جَرَادٌ مُنْتَشِرٌ * مُهْطِعِينَ إِلَى الدَّاعِ يَقُولُ الْكَافِرُونَ هَذَا يَوْمٌ عَسِرٌ[۳].
- فَذَرْهُمْ يَخُوضُوا وَيَلْعَبُوا حَتَّى يُلَاقُوا يَوْمَهُمُ الَّذِي يُوعَدُونَ * يَوْمَ يَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْدَاثِ سِرَاعًا كَأَنَّهُمْ إِلَى نُصُبٍ يُوفِضُونَ[۴].
نکات
در آیات فوق این موضوعات مطرح گردیده است:
- حرمت حضور در کنار قبر کافران به خدا و رسول جهت دعا و استغفار برای آنان: يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ... * وَلَا تُصَلِّ عَلَى أَحَدٍ مِنْهُمْ مَاتَ أَبَدًا وَلَا تَقُمْ عَلَى قَبْرِهِ إِنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَمَاتُوا وَهُمْ فَاسِقُونَ؛
- ممنوع شدن پیامبر از حضور در کنار قبر منافقان فاسق، جهت دعا برای آنان: يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ... * وَلَا تُصَلِّ عَلَى أَحَدٍ مِنْهُمْ مَاتَ أَبَدًا وَلَا تَقُمْ عَلَى قَبْرِهِ إِنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَمَاتُوا وَهُمْ فَاسِقُونَ؛
- موظف بودن پیامبر به اعراض از کافران لجوج، تا روز و لحظه خروجشان از قبرها در رستاخیز: فَتَوَلَّ عَنْهُمْ يَوْمَ يَدْعُ الدَّاعِ إِلَى شَيْءٍ نُكُرٍ * خُشَّعًا أَبْصَارُهُمْ يَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْدَاثِ كَأَنَّهُمْ جَرَادٌ مُنْتَشِرٌ؛
- فرمان خدا به پیامبر مبنی بر رهاکردن کافران معاند به حال خود تا لحظه خروجشان از گورها در رستاخیز: فَذَرْهُمْ يَخُوضُوا وَيَلْعَبُوا حَتَّى يُلَاقُوا يَوْمَهُمُ الَّذِي يُوعَدُونَ * يَوْمَ يَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْدَاثِ سِرَاعًا كَأَنَّهُمْ إِلَى نُصُبٍ يُوفِضُونَ[۵].
منابع
پانویس
- ↑ «و بر گور او حاضر مشو» سوره توبه، آیه ۸۴.
- ↑ «ای پیامبر! با کافران و منافقان جهاد کن و بر آنان سخت بگیر و جایگاهشان دوزخ است و (این) پایانه، بد است * و هیچ‌گاه بر هیچ‌یک از ایشان چون مرد نماز مگزار و بر گور او حاضر مشو؛ اینان به خداوند و پیامبرش کفر ورزیده‌اند و نافرمان مرده‌اند» سوره توبه، آیه ۷۳ و ۸۴.
- ↑ «و از خبرها آنچه در آن پندی است به آنان رسیده است * پندی است رسا اما هشدار به کار (کافران) نمی‌آید * و روزی که فرا خواننده به چیزی ناشناس فرا خواند، روی از آنان بگردان * با چشمانی فروافتاده از گورها بیرون می‌آیند گویی ملخ‌هایی پراکنده‌اند * در حالی که به سوی فراخواننده شتابانند؛ کافران می‌گویند: این، روزی دشوار است» سوره قمر، آیه ۴-۸.
- ↑ «پس آنان را واگذار تا یاوه گویند و به بازی پردازند تا آن روز را که به آنان وعده می‌دهند ببینند * روزی که از گورها شتابان برآیند گویی به سوی نشانه‌ای نصب شده می‌شتابند» سوره معارج، آیه ۴۲-۴۳.
- ↑ سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم، ج۲، ص ۳۷۶.