محمد بن احمد بن ابراهیم جعفی کوفی
آشنایی اجمالی
ابوالفضل محمد بن احمد بن ابراهیم صابونی جعفی کوفی، معروف به صابونی اهل مصر، و به جهت داشتن علم و دانش، دارای موقعیت و منزلتی در آن منطقه بود.[۱] شیخ طوسی وی را در زمره اصحاب امام هادی (ع) نام برده، [۲] ولی از ائمه روایتی نقل نکرده است.[۳]
برخی رجالیون متأخر گفته‌اند: او غیبت کبرا را درک کرده و از فقهای بزرگ و آشنا به تاریخ و نجوم بوده است.[۴] صابونی ابتدا زیدی مذهب بود، ولی از این عقیده برگشت و به امامیه پیوست.[۵] جعفر بن محمد بن قولویه از وی روایت کرده است.[۶]
او صاحب تألیفات فراوانی است که از آن میان کتاب الفاخر وی شهرت بسیار داشته، به گونه‌ای که خود به عنوان صاحب الفاخر معرفی شده است. این کتاب خود مشتمل بر اصول و فروع و خطبه‌ها و مطالب بسیاری بوده که به ۶۷ کتاب می‌‌رسد.[۷]
نجاشی آثار وی را به قرار ذیل برشمرده است: الفاخر تفسیر معانی القرآن و تسمیة اصناف کلامه التوحید و الایمان مبتدء الخلق تفسیر الرؤیا الفاخر تفسیر معانی القرآن و تسمیة أصناف کلامه التوحید و الایمان مبتدء الخلق الطهاره فرض الصلاة صلاة التطوّع صلاة الجمعه صلاة المسافر صلاة الخوف صلاة الکسوف صلاة الاستسقاء صلاة الغدیر صلاة الجنائز الزکاة الصیام الاعتکاف الحج المعائش البیوع عهدة الرقیق امّ الولد المدبّر المکاتب العتق الرهن الشرکه الشفعه المضاربه الاجارات الغصب الضیافه الاقطاعات الحواله العطایا و الضمان اللقطه و الضاّله الودیعه الصلح الذریعه العمری و السکنی الهبه و النحله الایمان و النذور الشروط الحبس النکاح المواریث الوصایا الایلاء المطلقات المتعه نفی الولد النشوز اللعان الطلاق العدد الدیات المحاربه الجهاد الحدود قسمة الغنائم السبق و الرمی الجزیه القضاءِ و الشهادات الضحایا الصید و الذبائح الادعیه الأشربه الخطب و تفسیر الرؤیا.[۸]
شیخ طوسی از کتاب‌های المتخیر و التخییر نیز نام برده[۹] که در برخی منابع از آن دو به کتاب المحبر و کتاب التحبیر و المجبر و المخیر تعبیر شده است[۱۰] و پیداست که تصحیف در آنها رخ داده است. کتاب‌های او را محمد بن احمد بن ابراهیم[۱۱] و حسن خیزرانی، معروف به ابن ابی العساف[۱۲] روایت کرده‌اند.[۱۳]
منابع
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
پانویس
- ↑ رجال النجاشی ۲/۲۸۷.
- ↑ رجال الطوسی ۴۲۲.
- ↑ رجال ابن داود ۲۹۱.
- ↑ الفوائد الرجالیه ۳/۱۹۹.
- ↑ رجال النجاشی ۲/۲۸۷.
- ↑ اعیان الشیعه ۹/۶۵.
- ↑ الفوائد الرجالیه ۳/۲۰۲ و ۲۰۳.
- ↑ رجال النجاشی ۲/۲۸۷.
- ↑ الفهرست (طوسی) ۱۹۲.
- ↑ الذریعه ۲۰/۲۳۴ الفوائد الرجالیه ۳/۲۰۰.
- ↑ رجال النجاشی ۲/۲۸۸.
- ↑ الفهرست (طوسی) ۱۹۲.
- ↑ فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص۷۰۹-۷۱۰.