بنی‌ربیعه: تفاوت میان نسخه‌ها

بنی‌ربیعه (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۱۵

۱۵۲ بایت اضافه‌شده ، ‏۳۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۲

←‏ربیعه و خوارج

دیداریویکی‌متن

Msadeq

مدیران

۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش

@@ خط ۸۵: / خط ۸۵: @@
 [[مردم]] ربیعه در جنگ‌های [[مهلب بن ابی صفره]] –عامل [[ابن زبیر]]- مشارکت داشتند و [[میسره]] [[سپاه]] وی را در سال‌های ۶۵، ۶۶ و ۷۷ [[هجری]] را به خود اختصاص داده بودند.<ref> عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب،ج۲، ص۷۲۷.</ref> آنان همچنین در جنبش‌های [[سیاسی]]- نظامی( اعم از [[شیعی]] و غیر شیعی) نظیر: خیزش بردگان زنگی، [[شورشهای خوارج]]، امرای جنابی [[بحرین]]، در سرزمین‌های پیرامونی خلیج فارس، حضوری چشمگیر و نمایان داشتند.<ref> بهادر قیم، مسعود و لی زاده، نقش و عملکرد قبیله عبدالقیس در روند تحولات سیاسی جهان اسلام، ص۱۴۵-۱۴۶.</ref>
-== ربیعه و خوارج ==
+==[[ربیعه]] و [[خوارج]] ==
- با شکل‌گیری خوارج، مردان ربیعه از جمله یارانی بودند که جهت جنگ با آنان در جنگ نهروان نیز در کنار امیرالمؤمنین{{ع}} قرار گرفتند. در یکی از برهه‌های این جنگ، حضرت علی{{ع}}، صعصعة بن صوحان را به سوی خوارج که در حروراء جمع شده بودند فرستاد تا از اهداف و خواسته‌های این قوم باخبر گردد.<ref> شیخ مفید، الإختصاص، ص۱۲۱.</ref> همچنین در دیدار دیگری که بین صعصعه و عبیدالله بن عباس با خوارج صورت گرفت سخنان دلسوزانه و متقن صعصعه، پانصد تن از خارجیان را متقاعد به بازگشت و پیوستن به سپاه علی{{ع}} نمود.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۳۵۴</ref> صعصعه پس از شهادت امیرالمؤمنین{{ع}} نیز، رویه مخالفت خود با خوارج را ادامه داد چندان که نقل شده که وی پس از اطلاع از این که عده ای از قومش قصد پیوستن به خوارج را دارند، طی سخنانی، آنان را از این تصمیم منصرف کرد.<ref> یوسفی غروی، موسوعة الیوسفی، ج۵، ص۵۱۷.</ref> ربعی‌ها و به طور مشخص، عبدالقیسی‌ها، بعدها نیز جنگ‌های خونینی با خوارج داشتند.<ref> دائرة المعارف تشیع، مقاله بنی عبدالقیس، عبدالحسین شهیدی، ج۳، ص۴۷۹</ref>در آن سو نیز، بسیاری از سران خوارج همچون مثنی بن حارثۀ شیبانی (د ۱۴ ق / ۶۳۵ م)، عمران بن حطان سدوسی رئیس صفریه از بنی‌شیبان، نافع‌ بن ازرق (مق‍ ۶۵ ق / ۶۸۵ م) که فرقۀ ازارقه به او منسوب است، و شیبان‌ بن سلمۀ خارجی که در زمان ابومسلم به یاری او و علی بن کرمانی برضد نصر بن سیار قیام کرد، از ربیعه بودند.<ref> یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۲۷۲؛ محمد بن جریر الطبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۵، ص۶۱۴؛ سمعانی، الانساب، ج۸، ص۲۰۴؛ ابن‌خلدون، تاریخ، ج۲، ص۳۶۱-۳۶۲.</ref> ضحاک بن قیس خارجی (د ۱۲۸ یا ۱۲۹ ق / ۷۴۶ یا ۷۴۷ م) یکی دیگر از ربعی‌ها بود که بر مذهب صفریۀ خوارج، با او بیعت کردند. او کوفه و چند جای دیگر را گرفت. حتی گروهی از امویان با او بیعت کردند، ولی سرانجام توسط مروان بن محمد کشته شد. <ref> محمد بن جریر الطبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۷، ص۳۴۴-۳۴۵؛ ابن‌خلدون، تاریخ، ج۲، ص۳۶۲.</ref>-<ref> مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، مقاله بنی ربیعه، لیلا خسروی.</ref>
+با شکل‌گیری خوارج، مردان [[ربیعه]] از جمله یارانی بودند که جهت [[جنگ]] با آنان در [[جنگ نهروان]] نیز در کنار [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} قرار گرفتند. در یکی از برهه‌های این جنگ، [[حضرت علی]]{{ع}}، [[صعصعة بن صوحان]] را به سوی خوارج که در [[حروراء]] جمع شده بودند فرستاد تا از اهداف و خواسته‌های این [[قوم]] باخبر گردد.<ref> شیخ مفید، الإختصاص، ص۱۲۱.</ref> همچنین در [[دیدار]] دیگری که بین [[صعصعه]] و [[عبیدالله بن عباس]] با خوارج صورت گرفت سخنان دلسوزانه و متقن صعصعه، پانصد تن از خارجیان را متقاعد به بازگشت و [[پیوستن]] به [[سپاه علی]]{{ع}} نمود.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۳۵۴</ref> صعصعه پس از [[شهادت امیرالمؤمنین]]{{ع}} نیز، رویه [[مخالفت]] خود با خوارج را ادامه داد چندان که نقل شده که وی پس از اطلاع از این که عده ای از قومش قصد پیوستن به خوارج را دارند، طی سخنانی، آنان را از این [[تصمیم]] منصرف کرد.<ref> یوسفی غروی، موسوعة الیوسفی، ج۵، ص۵۱۷.</ref> ربعی‌ها و به طور مشخص، [[عبدالقیسی‌ها]]، بعدها نیز جنگ‌های خونینی با خوارج داشتند.<ref> دائرة المعارف تشیع، مقاله بنی عبدالقیس، عبدالحسین شهیدی، ج۳، ص۴۷۹</ref>در آن سو نیز، بسیاری از سران خوارج همچون [[مثنی]] بن حارثۀ [[شیبانی]] (د ۱۴ ق / ۶۳۵ م)، [[عمران]] بن حطان سدوسی [[رئیس]] [[صفریه]] از [[بنی‌شیبان]]، نافع‌ بن ازرق (مق‍ ۶۵ ق / ۶۸۵ م) که فرقۀ [[ازارقه]] به او منسوب است، و شیبان‌ بن سلمۀ خارجی که در [[زمان]] ابومسلم به [[یاری]] او و علی بن کرمانی برضد [[نصر بن سیار]] [[قیام]] کرد، از ربیعه بودند.<ref> یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۲۷۲؛ محمد بن جریر الطبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۵، ص۶۱۴؛ سمعانی، الانساب، ج۸، ص۲۰۴؛ ابن‌خلدون، تاریخ، ج۲، ص۳۶۱-۳۶۲.</ref> [[ضحاک بن قیس]] خارجی (د ۱۲۸ یا ۱۲۹ ق / ۷۴۶ یا ۷۴۷ م) یکی دیگر از ربعی‌ها بود که بر [[مذهب]] صفریۀ خوارج، با او [[بیعت]] کردند. او [[کوفه]] و چند جای دیگر را گرفت. حتی گروهی از [[امویان]] با او [[بیعت]] کردند، ولی سرانجام توسط [[مروان بن محمد]] کشته شد. <ref> محمد بن جریر الطبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۷، ص۳۴۴-۳۴۵؛ ابن‌خلدون، تاریخ، ج۲، ص۳۶۲.</ref>-<ref> مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، مقاله بنی ربیعه، لیلا خسروی.</ref>
-بنی ربیعه و تعامل با حکومت امویان
+== بنی ربیعه و تعامل با حکومت امویان ==
 در منازعات و رویدادهای دوره امویان همواره از قبایل ربیعه نام برده شده است. در سال ۶۴ هجری قبیله بکر بن وائل -از ربیعه- پیمانی را که در جاهلیت با ازدیان یمن بر ضد مضر بسته بود، را تجدید کرد و این امر موجبات درگیری‌هایی بین مضر و ربیعه را فراهم آورد. <ref> ابو عبیده، دیوان النقائص: نقائص جریر و الفرزدق، ج۱، ص۱۰۶-۱۰۷، ج۲، ص۱۳۹-۱۴۰؛ بلاذری، کتاب جمل من انساب الاشراف، ج۶، ص۱۷.</ref> در نبرد راهط در سال ۶۵ هجری، قبایل ربیعه در کنار مروان بن حکم قرار گرفتند و با ضحاک بن قیس فهری به مقابله برخاستند و آنها را مغلوب خود ساختند.<ref> مسعودی، التنبیه و الاشراف، ص۳۰۸-۳۰۹؛ حمیری، الروض المطار فی خبر الاقطار، ص۵۳۷.</ref> ربعی‌ها در دوره حاکمیت عبدالله بن زبیر و برادرش مصعب بر بصره، با آنان همپیمان شدند اما اندکی بعد برخی از قبایل آن، بیعت خود با عبدالله بن زبیر را نقض کردند و با زبیریان وارد جنگ شدند.<ref> مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۳، ص۳۰۶.</ref> در نبرد جُفره که در سال ۶۹ یا ۷۰ هجری بین سپاه اموی شام و مصعب بن زبیر در بصره رخ داد، قبایل ربیعه و متحدانش در حمایت از امویان، با قبایل ازد یمن که از طرفداران زبیریان بودند، یک روز کامل جنگیدند.<ref> ابوعبیده، دیوان النقائص: نقائص جریر و الفرزدق، ج۲، ص۱۵۵-۱۵۶؛ بلاذری، کتاب جمل من انساب الاشراف، ج۶، ص۷۹-۸۰.</ref> در جنگ دیر الجاثلیق در سال ۷۲ هجری نیز، ربیعه در کنار عبدالملک بن مروان اموی در مقابل سپاه مصعب بن زبیر قرار داشتند.<ref> مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۳، ص۳۰۹؛ حمیری، الروض المطار فی خبر الاقطار، ص۱۵۵.</ref> همچنین در خراسان در سال ۷۲ هجری در نتیجه اختلافات میان ربعی‌های طرفدار امویان و مضریان هوادار زبیریان نبردهای سختی رخ داد که به قتل عبدالله بن خازم سُلمی توسط امویان منجر شد.<ref> بلاذری، فتوح البلدان، ص۴۱۴-۴۱۶.</ref> در سال ۹۴ هجری ربعی‌ها با قتیبة بن مسلم باهلی –سردار اموی- همراه شدند و او پس از فتح بخارا شهر را برای سکونت قبایل ربیعه و مضر و اهالی یمن میان آنان تقسیم کرد.<ref> نرشخی، تاریخ بخارا، ص۷۳.</ref> در حوادث مهم سالهای ۱۲۷ و ۱۲۸ هجری در عراق و خراسان نیز، قبیله ربیعه سهمی عمده داشتند. <ref> محمد بن جریر الطبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۷، ص۳۰۶-۳۰۷ و ۳۳۷-۳۳۹.</ref> -<ref> دانشنامه جهان اسلام، مقاله ربیعه و مضر، ستار عودی.</ref> آنان به قیام عبدالله بن معاویه (در ۱۲۷ ق / ۷۴۵ م) به رهبری عبدالله بن غضبان مدد رساندند<ref> محمد بن جریر الطبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۶، ص۵۱۱ و ج۷، ص۳۰-۳۱، ۳۰۶- ۳۰۸.</ref> که این امر به روایتی، نشانگر التزام آنان به حزب علوی و اعتماد این حزب به ربیعه است.<ref> برای آگاهی بیشتر، نک‍: علی، مقاله «دور قبیلة ربیعة فی تاریخ العراق فی العصر الاموی»، سراسر مقاله.</ref> بر اساس برخی روایات، محمد بن علی عباسی و پس از وی، ابراهیم امام که نهضت عباسیان را بر ضد امویان برپا کردند، به داعیان خود همچون ابوعکرمه و ابومسلم خراسانی توصیه می‌‌کردند با ربیعه مدارا کنند.<ref> ابن قتیبه، الامامه و السیاسه، ج۲، ص۱۵۶؛ اخبار الدولة العباسیه، ص۲۰۳-۲۰۴.</ref> در ۱۳۲ ق / ۷۵۰ م، قبایل ربیعه و مضر در قیام محمد بن خالد بن عبدالله قَسری، که در کوفه به حمایت از عباسیان برخاسته بود، شرکت کردند. آنان در بصره نیز در هر دو سپاه اموی و عباسی بودند و با یکدیگر جنگیدند.<ref> محمد بن جریر الطبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۷، ص۴۱۷-۴۲۰.</ref>-<ref> دانشنامه جهان اسلام، مقاله ربیعه و مضر، ستار عودی؛ مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، مقاله بنی ربیعه، لیلا خسروی.</ref>