بنی‌ربیعه: تفاوت میان نسخه‌ها

با شکل‌گیری خوارج، مردان [[ربیعه]] از جمله یارانی بودند که جهت [[جنگ]] با آنان در [[جنگ نهروان]] نیز در کنار [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} قرار گرفتند. در یکی از برهه‌های این جنگ، [[حضرت علی]]{{ع}}، [[صعصعة بن صوحان]] را به سوی خوارج که در [[حروراء]] جمع شده بودند فرستاد تا از اهداف و خواسته‌های این [[قوم]] باخبر گردد.<ref> شیخ مفید، الإختصاص، ص۱۲۱.</ref> همچنین در [[دیدار]] دیگری که بین [[صعصعه]] و [[عبیدالله بن عباس]] با خوارج صورت گرفت سخنان دلسوزانه و متقن صعصعه، پانصد تن از خارجیان را متقاعد به بازگشت و [[پیوستن]] به [[سپاه علی]]{{ع}} نمود.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۳۵۴</ref> صعصعه پس از [[شهادت امیرالمؤمنین]]{{ع}} نیز، رویه [[مخالفت]] خود با خوارج را ادامه داد چندان که نقل شده که وی پس از اطلاع از این که عده ای از قومش قصد پیوستن به خوارج را دارند، طی سخنانی، آنان را از این [[تصمیم]] منصرف کرد.<ref> یوسفی غروی، موسوعة الیوسفی، ج۵، ص۵۱۷.</ref> ربعی‌ها و به طور مشخص، [[عبدالقیسی‌ها]]، بعدها نیز جنگ‌های خونینی با خوارج داشتند.<ref> دائرة المعارف تشیع، مقاله بنی عبدالقیس، عبدالحسین شهیدی، ج۳، ص۴۷۹</ref> در آن سو نیز، بسیاری از سران خوارج همچون [[مثنی بن حارثۀ شیبانی]]، [[عمران بن حطان سدوسی]] [[رئیس]] [[صفریه]] از [[بنی‌شیبان]]، [[نافع‌ بن ازرق]] که فرقۀ [[ازارقه]] به او منسوب است، و [[شیبان‌ بن سلمۀ خارجی]] که در [[زمان]] ابومسلم به [[یاری]] او و [[علی بن کرمانی]] برضد [[نصر بن سیار]] [[قیام]] کرد، از ربیعه بودند.<ref> یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۲۷۲؛ محمد بن جریر الطبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۵، ص۶۱۴؛ سمعانی، الانساب، ج۸، ص۲۰۴؛ ابن‌خلدون، تاریخ، ج۲، ص۳۶۱-۳۶۲.</ref> [[ضحاک بن قیس خارجی]] یکی دیگر از ربعی‌ها بود که بر [[مذهب]] صفریۀ خوارج، با او [[بیعت]] کردند. او [[کوفه]] و چند جای دیگر را گرفت. حتی گروهی از [[امویان]] با او [[بیعت]] کردند، ولی سرانجام توسط [[مروان بن محمد]] کشته شد. <ref> محمد بن جریر الطبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۷، ص۳۴۴-۳۴۵؛ ابن‌خلدون، تاریخ، ج۲، ص۳۶۲؛ مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، مقاله بنی ربیعه، لیلا خسروی.</ref>

از رجال و مشاهیر بسیار بنو ربیعه در جاهلیت و اسلام علاوه بر چهره‌های ممتاز و بزرگی همچون زید بن صوحان<ref> خلیفة بن خیاط، طبقات، ص۲۴۳؛ رازی، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۵۶۵.</ref> و برادرانش سیحان<ref>شیخ طوسی، رجال، ص۶۶؛ ابن ماکولا، اکمال الکمال، ج۴، ص۳۸۳.</ref> و صعصعه،<ref> ابن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الصحابه، ج۲، ص۷۱۷؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ج۹، ص۳۷۸.</ref> حُکیم بن جبله عبدی،<ref> ابن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الصحابه، ج۱، ص۳۶۶؛ ابن اثیر، اسد الغابة فی معرفة الصحابه، ج۱، ص۵۲۱.</ref> عمرو بن مرجوم عصری،<ref> ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۸۴.</ref> جویریة بن مسهِّر عبدی<ref> ابن شهر آشوب، مناقب آل أبی طالب، ج۳، ص۹۰.</ref> و اسود بن عبدالله سدوسی<ref> ابن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الصحابه، ج۱، ص۹۱.</ref> که همگی در زمره اصحاب پیامبر اکرم{{صل}} و ائمه {{عم}} قرار داشتند، می‌توان به نام شعرای بنامی چون مُرَقَش الاکبر، مرقش الاصغر، طَرَفَة بن العبد، مُتَلَمَّس (جریر بن عبدالمسیح) صاحب الصحیفه، اعشی -از شعرای معلقات سبعه که پس از گرویدن به اسلام، پیامبر{{صل}} را مدح گفت- و مسیب بن علس<ref> قلقشندی، صبح الاعشی فی صناعة الانشاء، ج۱، ص۲۹۳؛ ابن‌حبیب، اسماء المغتالین من الاشراف، ص۱۷۹-۱۸۰، ۱۸۵؛ نیز نک‍: شنتمری، اشعار الشعراء الستة الجاهلیین، ج۲، ص۳-۱۵.</ref> نابغه ذبیانی، زهیر بن ابی سلمی و لبید<ref> مفضل ضبی، امثال العرب، ص۱۲۲؛ قلقشندی، صبح الاعشی فی صناعة الانشاء، ج۱، ص۲۹۳.</ref> که همگی از مشاهیر ربیعه در دوره جاهلیت بودند اشاره کرد. کلیب بن ربیعه و برادرش مهلهل –مسببان جنگ بسوس-، همام بن مره و جسّاس بن مره –دو طرف مقابل بسوس-<ref> مفضل ضبی، امثال العرب، ص۸۷-۹۲، ابن قتیبه، المعارف، ص۶۰۵؛ ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۵، ص۳۴-۶۴.</ref> الفِند الزمانی –سوارکار مشهور ربیعه در جنگ بسوس-،<ref> ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۲۴، ص۹۳.</ref> دعفل بن حنظله شیبانی –نسب شناس-، عوف بن مُحَلّم بن ذهل –مشهور در آزادمنشی-، هانی بن مسعود -سرکرده بنی شیبان در جنگ ذوقار-، عامر بن سعد معروف به ضحیان که چهل سال میان قبیله‌اش تیم الله ریاست و قضاوت کرد،<ref> ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۲۳، ۲۷-۲۸؛ ابن عبد ربه، العقد الفرید، ج۳، ص۳۱۳-۳۱۴.</ref> از دیگر چهره‌های جاهلی این قوم به شمار رفته‌اند. ضمن این که مثنی بن حارثه شیبانی، معن بن زائده شیبانی -از بخشندگان معروف-، صهیب بن سنان -از سابقین در اسلام و از امرای مدینه-، احمد بن حنبل –از ائمه اهل سنت-<ref> ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۳۰، ۳۹، ۹۶-۹۷، ۱۰۷؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۵، ص۲۵۴-۲۵۵.</ref>-<ref> دانشنامه جهان اسلام، مقاله ربیعه و مضر، ستار عودی.</ref> و نیز عامر بن ربیعه -از بدریون و مهاجران به حبشه و مدینه-، ابوحبره شیحة بن عبدالله بن قیس ضبعی -از یاران و راویان امام علی{{ع}}- <ref> سمعانی، الانساب، ج۸، ص۳۷۶؛ ثقفی کوفی، الغارات، ج۲، ص۹۴۵.</ref> اعور شنّی -شاعر و از یاران علی{{ع}} در جنگ جمل-،<ref> سمعانی، الانساب، ج۸، ص۱۶۱-۱۶۳.</ref> خوله دختر ایاس -همسر امام علی{{ع}} و مادر محمد حنفیه-، <ref> ابن قتیبه، المعارف، ص۲۱۰؛ ابن‌حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۸، ص۱۱۳.</ref> ماریه بنت منقذ یا سعید العبدیه –از زنان مجاهد عبدالقیس که خانه‌اش محل تجمع شیعیان بصره و محل ذکر فضائل آل محمد{{صل}} بود-<ref> تستری، قاموس الرجال، ج۱۲، ص۳۴۳.</ref>، طریف‌ بن ابان -از شهدای کربلا -<ref> ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۲۹۳.</ref> و ابوالعتاهیه –از شعرای بزرگ عرب- <ref> ابوالفرج، الاغانی، ج‏۴، ص۲۶۱-۲۶۳؛ قمی، تاریخ قم، ص۴۸۳.</ref>-<ref> دانشنامه جهان اسلام، مقاله ربیعه و مضر، ستار عودی؛ مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، مقاله بنی ربیعه، لیلا خسروی.</ref> هم از چهره‌های سرشناس ربیعه در دوره اسلامی اند. همچنین در شمار روات و اصحاب ائمه{{ع}} می‌‌توان از ابوسعید ابان بن تغلب بکری،<ref> شیخ طوسی، رجال، ص۱۲۶؛ نجاشی، رجال، ص۱۰.</ref> نجم بن حطیم،<ref>شبستری، الفائق فی رواة و اصحاب الامام صادق{{ع}}، ص۳۴۴.</ref> و یونس بن أبی یعفور<ref>شیخ طوسی، رجال، ص۱۵۰.</ref> در شمار اصحاب و راویان امام باقر{{ع}} و از إبراهیم بن خالد بن عطار معروف به ابن أبی ملیقه،<ref>نجاشی، رجال، ص۲۴.</ref> یونس بن عمار صیرفی تغلبی،<ref> شیخ طوسی، رجال، ص۳۲۴.</ref> فهبان بن عامر یشکری،<ref> شیخ طوسی، رجال، ص۲۷۰.</ref> جفیر بن الحکم،<ref> نجاشی، رجال، ص۱۳۱؛ تفرشی، نقد الرجال، ج۱، ص۳۶۷.</ref> الحسن بن السری،<ref> شیخ طوسی، رجال، ص۱۸۰؛ ابن داود، رجال، ص۷۳.</ref> حفص بن سلیم،<ref> شیخ طوسی، رجال، ص۱۹۰.</ref> زرارة بن اعین شیبانی<ref> نجاشی، رجال، ص۱۷۵.</ref> و پسرانش رومی<ref> نجاشی، رجال، ص۱۶۶.</ref> و عبید،<ref> نجاشی، رجال، ص۲۳۳.</ref> منذر بن جفیر<ref> تفرشی، نقد الرجال، ج۴، ص۴۱۸.</ref> و... به عنوان بخشی از راویان بی‌شمار امام صادق{{ع}}، احمد بن محمد بن حنبل بن هلال شیبانی از راویان امام کاظم{{ع}}<ref> شیخ طوسی، رجال، ص۳۵۱.</ref> و عمر بن محمد بن عبد الرحمن بن أُذینه،<ref> نجاشی، رجال، ص۲۸۳.</ref> ذریح بن محمد المحاربی<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ج۸، ص۱۵۹.</ref> و أبو هفان عبد الله بن أحمد بن حرب بن مهزم العبدی صاحب کتابهای: أشعار عبد القیس وأخبارها، و شعر أبی طالب بن عبد المطلب وأخباره جمعه وشرحه و کتاب طبقات الشعراء<ref> نجاشی، رجال، ص۲۱۸.</ref> از أصحاب امام رضا{{ع}} و نیز محمد بن إبراهیم الحضینی الأهوازی<ref>تستری، قاموس الرجال، ج۹، ص۱۰.</ref> و المختار بن زیاد از أصحاب امام جواد {{ع}} <ref> شیخ طوسی، رجال، ص۳۷۸؛ ابن داود، رجال، ص۱۸۷.</ref> و محمد بن موسی ربعی<ref> شیخ طوسی، رجال، ص۳۹۲.</ref> و حجاج بن سفیان العبدی از أصحاب امام حسن عسکری{{ع}} <ref>امین، اعیان الشیعه، ج۴، ص۵۶۵</ref> نام برد. <ref> علی کورانی عاملی، سلسلة القبائل العربیة فی العراق، ج۳، ص۴۷-۹۲.</ref>