دلیل حدیثی علم تام امامان چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

| موضوع اصلی       = [[علم معصوم (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ علم معصوم]]

| موضوع فرعی       = دلیل حدیثی علم تام [[امامان]]{{عم}} چیست؟

| تصویر             = 7626626252.jpg

| اندازه تصویر     = 200px

| نمایه وابسته     = [[قلمرو علم معصوم (نمایه)|قلمرو علم معصوم]]

| مدخل اصلی         = [[علم معصوم]]

| موضوعات وابسته   =  

| پاسخ‌دهنده         =  

| پاسخ‌دهندگان       = [[علامه طباطبایی]]؛ [[علی نمازی شاهرودی|نمازی شاهرودی]]؛ [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]]؛ [[جعفر سبحانی|سبحانی]]؛ [[ابراهیم امینی|امینی]]؛ [[محمد حسین مختاری مازندرانی|مختاری مازندرانی]]؛ [[اسدالله کرد فیروزجایی|فیروزجایی]]؛ [[سید حبیب بخارایی‌زاده|بخارایی‌زاده]]؛ [[سید جواد حسینی|حسینی]]؛ [[محمد تقی دیاری بیدگلی|دیاری بیدگلی]]؛ [[سید امین موسوی|موسوی]]؛ [[مصطفی سلطانی|سلطانی]]؛ [[محمد رضا بهدار|بهدار]]؛ [[محسن غرویان|غرویان]]؛ [[حسین محمدی فام|محمدی فام]]؛ [[مجید معارف|معارف]]؛ [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده]]؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی]]؛ [[محمد صادق عظیمی|عظیمی]]؛ [[گل‌افشان پارسانسب|پارسانسب]]؛ [[فاطمه اصلانی منفرد|اصلانی منفرد]]

#در حدیث دیگری از صحیح مسلم می‌خوانیم که ابو زید یعنی عمر و بن اخطب می‌گوید: « [[پیامبر|پیغمبر اکرم]]{{صل}} نماز صبح را خواند سپس بالای منبر رفت و خطبه خواند، خطبه‌ای که تا ظهر ادامه پیدا کرد بعد نماز ظهر را بجا آورد؛ سپس منبر رفت تا موقع نماز عصر؛ سپس پایین آمد و نماز عصر بجا آورد؛ باز منبر رفت و خطبه خواند تا غروب آفتاب، {{عربی|«فَاَخْبَرنَا بِمَا کَانَ وَ بِمَا هُوَ کَائِنٌ فَاَعْلَمُنَا اَحْفَظُنَا»}}.<ref>او به ما خبر داد از آنچه واقع شده و واقع خواهد شد، و آگاه‌ترین ما کسی بود که حفظ او از همه بیشتر بود؛ صحیح مسلم، جلد ۴، صفحه ۲۲۱۷، باب: «اخبار النبی فیما یکون الی قیام الساعة» از کتاب الفتن، از این حدیث معلوم می‌شود یک روز تمام از طلوع فجر تا غروب آفتاب مشغول بیان اخبار غیب برای اصحابش بود.</ref>.

اما در [[روایات]] [[اهل بیت]] {{عم}} مسأله [[علم غیب]] نیز به صورت گسترده دیده می‌شود؛ از جمله مرحوم [[علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]] در جلد ۲۶، بابی در این زمینه منعقد نموده است و ده‌ها روایت درباره آگاهی [[امامان]] [[معصوم]]{{عم}} از [[علم غیب]] آورده؛ و از جمله این [[روایت]] است که با تعبیرات مختلف از چندین طریق نقل شده است که [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: {{عربی|«اَتَرى مَنْ جَعَلَهُ اللهُ حُجَّةً عَلى خَلْقِهِ یَخْفى عَلَیْهِ شَىْءٌ مِنْ اُمُورِهِمْ»}}<ref>آیا تو فکر می‌کنی کسی را که خداوند حجت بر خلق قرار داده ممکن است چیزی از امور آنها بر او مخفی بماند؟.</ref>. در تعبیر دیگری از همان امام می‌خوانیم: {{عربی|«اِنَّ اللهَ اَحْکَمُ وَ اَکْرَمُ وَ اَجَلُّ وَ اَعْلَمُ مِنْ اَنْ یَکُونَ اِحْتَجَّ عَلى عِبَادِهِ بِحُجَّة ثُمَّ یُغَیِّبُ عَنْهُ شَیْئاً مِنْ اُمُورِهِمْ»}}.<ref>خداوند حکیم‌تر، کریم‌تر، والاتر و آگاه‌تر از این است که حجتی (برای بندگان ) خود قرار دهد سپس چیزی از امور آنها را از وی مخفی دارد؛[[بحارالانوار (کتاب)|بحارالانوار]]، جلد ۲۶، صفحه ۱۳۷ تا ۱۵۴.</ref>. در نهج البلاغه نیز جمله‌های متعددی می‌یابیم که از آگاهی گسترده [[امام علی|علی]] {{ع}} از [[علم غیب]] خبر می‌دهد؛ ولی همان گونه که خودش بیان فرموده: "اینها [[علم غیب]] استقلالی ذاتی نیست؛ بلکه اینها تعلم از صاحب علم است" یعنی [[پیامبر اسلام]]{{صل}} که او هم از خدا آموخته بود. این اخبار غیبی در خطبه‌های متعددی آمده است که از جمله در خطبه ۱۳ درباره حادثه آینده بصره: (۱): در خطبه ۴۷ درباره آینده کوفه؛ (۲): در خطبه ۵۷ در مورد بعضی از سلاطین بنی امیه؛ (۳): در خطبه ۵۹ درباره عدد کشتگان خوارج و اصحاب و یارانش در جنگ نهروان، پیش از آن که آتش جنگ افروخته شود؛ (۴): در خطبه ۶۰ در مورد سرنوشت آینده خوارج. (۵): در خطبه ۱۱۶ درباره ظهور حجاج و جنایات عجیب و وحشتناک او در آینده؛ (۶): در خطبه ۱۲۸ در مورد فتنه‌های عظیمی که در بصره واقع خواهد شد (فتنه صاحب الزنج یا اتراک و مغول)؛ (۷): در خطبه ۱۳۸ درباره حوادث آینده شام؛(۸): در خطبه ۱۵۸ در مورد مظالم فجیع بنی امیه؛ (۹): در حکمت ۳۶۹ درباره حوادث آخر الزمان سخن می‌گوید. جالب اینکه در بسیاری از موارد روی جزئیات تکیه شده، و هرگز به ذکر کلیات که ممکن است برای افراد باهوش غیر معصوم قابل پیش بینی باشد قناعت نگردیده؛ و به خوبی روشن است که این خبرها همه از آگاهی به علم غیب سرچشمه گرفته است»<ref>[http://makarem.ir/compilation/Reader.aspx?lid=0&mid=17236&catid=0&pid=61859 [[پیام قرآن ج۷ (کتاب)|پیام قرآن]]، ج۷، ص ۲۳۷.]</ref>.

#نیز از [[امام هشتم]]{{ع}} روایت شده است: {{عربی|«أوَلَيسَ اللّه ُ يَقولُ:  {{متن قرآن|[[با توجه به آیه ۲۶ و ۲۷ سوره جن غیر از خدا چه کسی از غیب خبر دارد؟ (پرسش)|عَالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا إِلاَّ مَنِ ارْتَضَى مِن رَّسُولٍ]]}} ، فَرَسولُ اللّه ِ عِندَ اللّه ِ مُرتَضىً، ونَحنُ وَرَثَةُ ذلِكَ الرَّسولِ الَّذي أطلَعَهُ اللّه ُ عَلى ما شاءَ مِن غَيبِهِ»}}<ref>آیا خدا نمی گوید: [[با توجه به آیه ۲۶ و ۲۷ سوره جن غیر از خدا چه کسی از غیب خبر دارد؟ (پرسش)|عَالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا إِلاَّ مَنِ ارْتَضَى مِن رَّسُولٍ]] او آگاه از غیب است و کسی را بر غیب خود مطلع نمی سازد مگر رسولی را که برگزیده است؟؛ سوره جن، آیه ۲۶ و ۲۷ رسول خدا در پیشگاه او برگزیده است و ما وارثان این رسول هستیم که او را بر آنچه از غیب که خواسته، مطلع ساخته است.</ref>.<ref>[http://tohid.ir/fa/index/book?bookID=171&page=6#id190_p190 آگاهی سوم یا علم غیب (کتاب)، ١٩٠]</ref>

#[[امام علی|علی‌ بن ابی‌ طالب]]{{ع}} درباره [[ائمه]]{{عم}} فرمود: نفائس قرآن نزد [[اهل بیت]]{{عم}} است. آنان گنج‏‌های‌ علوم خدایی‌ هستند، اگر لب به سخن بگشایند راست می‌‏گویند و اگر سکوت کنند کسی‌ نمی‌‏تواند برآنان سبقت جوید.<ref>نهج ‏البلاغه، ص۲۱۵، خ۱۵۴.</ref>

#[[امام علی|علی‌ بن ابی‌ طالب]]{{ع}} درباره [[اهل بیت]]{{عم}} فرمود: آنان زندگی‌ دانش و مرگ جهل هستند، بردباری‌ ایشان از علمشان خبر می‌‏دهد و ظاهرشان از باطنشان حکایت دارد. سکوتشان بر استواری‌ منطقشان دلالت می‌‏کند. با حق مخالفت نمی‌‏کنند و در آن اختلاف ندارند<ref>نهج ‏البلاغه، ص۳۵۷، خ۲۳۹.</ref>

#[[عبداللَّه بن سلیمان عامری‌]] از [[حضرت صادق]]{{ع}} روایت کرده که فرمود: خدا همیشه در زمین حجتی‌ دارد که حلال و حرام را بداند و مردم را به راه خدا دعوت کند.  

#[[امام صادق]]{{ع}} فرمود: خدا به واسطه [[ائمه]] [[اهل بیت]]، دینش را روشن می‌‏کند. به وسیله آنان چشمه‌‏های‌ دانش خود را ظاهر می‌‏نماید. هر کس حق واجب امام را بشناسد طعم گوارای‌ ایمان را می‌‏چشد، و فضل و زیبایی‌ اسلام را درک می‌‏کند، زیرا خدا امام را پرچم هدایت و حجت اهل زمین قرار داد. تاج وقار و عظمت را بر سرش نهاد، نور جبار، وجودش را فرا گرفته است، با سبب آسمانی‌ تأیید می‌‏شود و مواد علومش تمام نمی‌‏شود. به چیزهایی‌ که نزد خداست جز با اسباب نمی‌‏توان نائل شد. خدا معرفت بندگان را قبول نمی‌‏کند مگر به معرفت [[امام]]. [[امام]] به مشکلات [[وحی‌]] و معضلات سنن و مشتبهات فتنه‏‌ها عالم است. خدا همواره آنان را از نسل حسین برای‌ مردم انتخاب می‌‏کند<ref>ینابیع المودة، ج۱، ص ۸۱- ۸۰.</ref>

#[[امام علی|علی‌ بن ابی‌ طالب]]{{ع}} فرمود: آری‌، خدا زمین را از وجود قائمی‌ که برای‌ خدا با حجت قیام کند خالی‌ نخواهد گذاشت چه ظاهر و مشهور باشد چه خائف و پنهان برای‌ این که حجت و بینات خدا باطل نشود. چند نفر هستند و کجا می‌‏باشند؟! به خدا سوگند آنان از حیث عدد کم‏اند ولی‌ نزد خدا مقام بزرگی‌ دارند. خدا به وسیله آنان حجت و بیناتش را نگهداری‌ می‌‏کند تا این که آنها را نزد امثال خودشان ودیعه گذارند و در قلوب اشباهشان پرورش دهند. علم، آنان را به حقیقت بصیرت رسانده است و به روح یقین رسیده‌‏اند. آن چه را مترفین دشوار می‌‏شمارند بر آنان آسان است. به چیزی‌ که نادانان از آن وحشت دارند مأنوسند، با بدن‌هایی‌ که ارواح آنها به محل اعلا متعلق است در دنیا زندگی‌ می‌‏کنند. آنان خلیفه‌های‌ خدا هستند در زمین و دعوت‌کنندگان به سوی‌ دین.<ref>نهج البلاغه، ص۴۹۶، خ۱۴۷.</ref>

#[[امام حسن]]{{ع}} فرمود: ائمه از ما خواهند بود و خلافت برای‌ غیر ما سزاوار نیست، خدا ما را در کتاب و سنت، اهل خلافت قرار داد. علم در بین ماست و اهل علم هستیم. تمام علم نزد ما جمع است. چیزی‌ تا قیامت حادث نمی‌‏شود، حتی‌ دیه یک خراش- مگر این که علمش پیش ماست، به املای‌‏ رسول خدا و خط علی‌ بن ابی‌‏طالب<ref>احتجاج طبرسی‌، ج۲، ص۲۸۷.</ref>

#[[محمد بن مسلم]] از [[امام باقر|حضرت باقر]]{{ع}} روایت نموده که فرمود: [[رابطه وراثت از پیامبر یا امام پیشین با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|علم به وسیله ارث انتقال پیدا می‌‏کند]]. هیچ عالمی‌ از دنیا نمی‌‏رود مگر این که کسی‌ را به جای‌ خویش می‌‏گذارد که علوم او یا هر چه را خدا بخواهد بداند<ref>اصول کافی‌، ج۱، ص۲۲۲.</ref>

#[[ارث بن مغیره]] می‌‏گوید از [[حضرت صادق]]{{ع}} شنیدم که فرمود: علمی‌ که با [[حضرت آدم]]{{ع}} نازل شد بالا نرفت. هیچ عالمی‌ از دنیا نمی‌‏رود مگر این که علمش را نزد دیگری‌ به ارث می‌‏گذارد، زیرا زمین بدون وجود عالم باقی‌ نمی‌‏ماند<ref>اصول کافی‌، ج۱، ص۲۲۳.</ref>

#[[ابو بصیر]] از [[حضرت صادق]]{{ع}} نقل کرده که فرمود: خدا دو نوع علم دارد: یکی‌ علمی‌ که هیچ کس از آن اطلاع ندارد، دیگر علمی‌ که به ملائکه و پیمبران رسیده است. پس علومی‌ که به پیامبران و فرشتگان رسیده به ما نیز رسیده است.  

#[[سورة بن کلیب]] می‌‏گوید: [[حضرت باقر]]{{ع}} فرمود: ما خزینه‌دار علوم الهی‌‏ هستیم، نه بر طلا و نقره بلکه بر علم خدا<ref>غایة المرام، ج۵، ص۲۰۸.</ref>

#[[امام صادق]]{{ع}} فرمود: خدا ما را آفرید و خلقت ما را نیکو گردانید، و ما را تصویر نمود و تصویرمان را نیکو گردانید، ما را خزین‌دار علوم خود در زمین و آسمان قرار داد. برای‌ ما درخت به سخن آمد. با عبادت ما خدا عبادت می‌‏شود و اگر ما نبودیم خدا مورد پرستش واقع نمی‌‏شد<ref>غایة المرام، ج۵، ص۲۰۹.</ref>

#[[عبدالملک بن عطا]] می‌‏گوید: از [[حضرت باقر]]{{ع}} شنیدم که می‌‏فرمود: ما صاحبان ذکر و صاحبان علم هستیم، علم حرام و حلال نزد ماست.  

#[[ابو بصیر]] از [[امام صادق]]{{ع}} روایت کرده که فرمود: ما درخت علم و [[اهل بیت]] [[پیغمبر]] هستیم. خانه ما جای‌ نزول جبرئیل است ما نگهدارِ علوم الهی‌ و معدن وحی‌ خدایی‌ هستیم. هر کس از ما پیروی‌ کند نجات می‌‏یابد و هر کس از ما تخلف کند به هلاکت می‌‏رسد.  

#[[حضرت علی‌]]{{ع}} فرمود: ما نور آسمان و زمین و کشتی‌‏های‌ نجات هستیم. علوم پنهانی‌ خدا در نزد ماست و برگشت امور به سوی‌ ما می‌‏باشد<ref>تذکرة الخواص، ص۱۳۰.</ref>

#[[حضرت صادق]]{{ع}}فرمود: ما نگهدار علوم الهی‌ و بیان‌کننده دستورهای‌ او هستیم. ما قومی‌ هستیم معصوم که خدا اطاعت ما را بر مردم واجب نموده و از نافرمانی‌ ما نهی‌ کرده است. ما بر اهل زمین و آسمان حجت بالغه هستیم<ref>اصول کافی‌، ج۱، ص۲۶۹.</ref>»<ref>[http://www.ibrahimamini.com/fa/node/570 بررسی‌ مسائل کلی‌ امامت، ص ۲۲۷-۲۳۱.]</ref>.

#[[آیا علم به زمان و کیفیت مرگ افراد علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|امامان‌ می‌دانند چه‌ زمانی‌ می‌میرند و مگر با اختیار خودشان‌ نمی‌میرند.]] (...)  

#[[آیا علم به گذشته و حال و آینده علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|امامان‌ آگاهی‌ دارند به‌ آنچه‌ بوده‌ و آنچه‌ خواهد بود]] و هیچ‌ چیز بر آنان‌ پوشیده نیست‌.

علی{{عم}} در باره گستره دانش رسول خدا{{صل}} می‌فرماید: {{عربی|"عِلْمُ النَّبِيِّ عِلْمُ جَمِيعِ النَّبِيِّينَ وَ عِلْمُ مَا كَانَ وَ عِلْمُ مَا هُوَ كَائِنٌ إِلَى  يَوْم القيامَةِ"}}<ref>بصائرالدرجات، ص۱۲۷.</ref> علم پیامبر مجموعه دانش‌های تمام پیامبران است و آن حضرت از آنچه در گذشته روی داده و تا قیامت روی خواهد داد، آگاه است. و نیز بنا به فرموده ایشان، همه این علوم با همین گستردگی در عترت [[رسول خدا]]{{صل}} گرد آمده است.<ref>ارشاد، ج۱، ص۲۳۲.</ref> رسول خدا{{صل}} نیز همین مطلب را تأیید و تأکید می‌کند: {{عربی|"إِنَّکَ تَسْمَعُ مَا أَسْمَعُ وَ تَرَی مَا أَرَی إِلَّا أَنَّکَ لَسْتَ بِنَبِیٍّ"}}<ref>« بله، آنچه من می‌شنوم تو می‌شنوی و آنچه من می‌بینم تو می‌بینی، ولی در عین حال تو پیغمبر نیستی»؛ نهج البلاغه، خطبه۱۹۲.</ref> امام رضا{{ع}} از پدرانش از رسول خدا{{صل}} نقل کرد که فرمود: {{عربی|"ما ینقلب جناح طائر فی الهواء الا و عند نافیه علم"}}<ref>پرنده‌ای در هوا بال نمی‌گشاید مگر آن که ما به آن آگاهیم.</ref> پیامبر{{صل}} در روز غدیر (به نقل [[زید بن ارقم]]) فرمود: {{عربی|"فما علم الا وقد احصاه الله فی و نقلته الیه فلا تضلوا عنه"}}<ref>«هیچ علمی نماند مگر اینکه خداوند به من عطا کرد ومن آن را به او( علی) منتقل کردم پس از او جدا نشوید». نهج‏‌البلاغه، خطبه ۱۸۹.</ref> حدیث مشهور {{عربی|"أَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ وَ عَلِيٌّ بَابُهَا"}} این حدیث مطلق است و هیچ قید محدودکننده‌ای که آن را به احکام و یا موضوعات محدود کند وجود ندارد. علی{{ع}} فرمودند: {{عربی|"سَلُوني قَبلَ أن تَفقِدُوني؛ فَلأََنا بِطُرُقِ السماءِ أعلَمُ منّي بِطُرُقِ الأرضِ"}}<ref>«بپرسید پیش از آن که مرا از دست دهید، من به اسرار آسمان بیش از رازهای زمین آگاهم». نهج‏ البلاغه، خطبه ۱۸۹.</ref> سلونی که حضرت به‌طور عام فرمود، یعنی هرچه بپرسید جواب می‌دهم دلیل بر وسعت آگاهی‌های امام دارد و شامل احکام و موضوعات و اسرار غیبی است. [[ابوذر غفاری]] همراه با علی{{ع}} از جایی می‌گذشت که با انبوهی از مورچگان رو به رو گشت و از روی شگفتی گفت چه بزرگ است خدایی که شمار اینها را می‌داند. امام فرمود: به جای این سخن بگو: چه بزرگ است آفریدگارشان، زیرا سوگند به خدای که تو را پدید آورد من (نیز) به اذن خداوند شمار این مورچگان را می‌دانم و نر و ماده‌شان را از هم باز می‌شناسم.<ref>تاویل الآیات الظاهره، ج۲، ص۴۹۰.</ref> دنیا نزد امام مانند گردوی شکافته شده در کف انسان است، [[سماعة بن مهران]] می‌گوید [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: {{عربی|"إن الدنیا لتمثل للإمام فی مثل فلقة الجوز فلا یعزب عنه منها شی‏ء"}}<ref>«دنیا برای امام تمثل پیدا می‌کند مثل نصف یک گردو که چیزی از آن پنهان نیست».</ref> بر پایه این حدیث اگر دنیا برای غیر امام همانند گردویی ناشکافته است و به باطن آن علم ندارد اما نسبت به امام مانند گردویی شکافته شده و امام از درون آن آگاه است. یعنی امام به کل دنیا احاطه دارد.

#[[علامه امینی]] روایاتی از اهل سنت نقل می‌کند که در آن به طور ضمنی [[علم غیب]] غیر خدا را پذیرفته‌اند. این روایات سه نوع [[علم غیب]] را ثابت می‌کنند: یک: [[علم غیب]] [[پیامبر]]{{صل}}؛ دو: [[علم غیب]] خلفا؛ سه: [[علم غیب]] علما و بزرگان، برای نمونه، مسلم در صحیح خود از [[حذیفة بن یمان]] نقل می‌کند که: به خدا سوگند! من از همه مردم آگاه‌ترم به هر فتنه‌ای که از امروز تا قیامت واقع می‌شود<ref>امینی، الغدیر: ج5؛ ص 92.</ref>»<ref>[[بررسی علم غیب ائمه در مکتب کلامی علامه طباطبایی و شاگردان وی (مقاله)|بررسی علم غیب ائمه در مکتب کلامی علامه طباطبایی و شاگردان وی]]</ref>.

«دلالت حدیث ثقلین بر [[علم غیب]] فعلی [[ائمه|ائمه معصومین]]{{عم}} این است که آن‌ها در این حدیث همتا و قرین قرآن قرار گرفته‌اند که در آن {{متن قرآن|تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ}} <ref> بیانگر هر چیز هست؛ سوره نحل، آیه: ۸۹.</ref>، {{متن قرآن|وَلاَ رَطْبٍ وَلاَ يَابِسٍ إِلاَّ فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ}} <ref> هیچ تر و خشکی نیست جز آنکه در کتابی روشن آمده است؛ سوره انعام، آیه: ۵۹.</ref> است و به مفاد جمله {{عربی|« لَنْ‏ يَفْتَرِقَا‏‏‏»}} در حدیث هر آن چه در قران کریم است نزد [[ائمه]]{{عم}} ثابت می‌باشد. چون اگر در هر موردی ولو در مورد جزئی عدم علم و آگاهی آن‌ها ثابت شود، عدل قرآن معنی و مفهومی نخواهد داشت. برای قرآن کریم مراتب متعددی است؛ از جمله مرتبه غیب و شهادت. مرحله شهادت {{متن قرآن|إِنَّا جَعَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا}} <ref> به راستی ما آن را قرآنی عربی قرار دادیم؛ سوره زخرف، آیه: ۳.</ref> است، اما مرتبه غیب {{متن قرآن|وَإِنَّهُ فِي أُمِّ الْكِتَابِ لَدَيْنَا لَعَلِيٌّ حَكِيمٌ}} <ref> و بی‌گمان آن نزد ما در اصل  کتاب، فرازمندی فرزانه است؛ سوره زخرف، آیه: ۴.</ref> است. این اشاره است که برای قرآن ظاهری و باطنی است، برای او غیب و شهادتی است و بر او ملک و ملکوتی است و از آنجا که تقسیم قاطع برای شرکت است، برای هر یک از دو مقام اهلی و عارفی است.

#[[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: قسم به خدا  علم اولین و آخرین به من داده شده است. فردی از اصحاب حضرت از او پرسید، آیا شما از [[علم غیب]] بهره‌مندید؟ حضرت فرمود: وای بر تو! ما به آنچه در اصلاب مردان و ارحام زنان است، علم داریم<ref>بحار الانوار، ج۲۶، ص۲۶.</ref>.

#[[امام رضا]]{{ع}} در وصف [[ائمه]]{{عم}} می‌فرماید: [[ائمه]] عالم، صبور و صادق و ... هستند<ref>بحار الانوار، ج۲۶، ص۲۶.</ref>.

#[[ائمه اطهار]]{{عم}}، وارثان علم آدم و علوم جمیع انبیای‌اند<ref>فروخ صفار، بصائرالدرجات، ج۲، ص ۱۱۴.</ref>.

#[[امامان]]، نگهبانان و خزینه داران علم خدا در آسمان و زمین‌اند<ref>مجلسی بحار الانوار،ج۲۶، ص۱۰۵.</ref>.

#[[ائمه اطهار]]{{عم}} به حوادثی که در گذشته اتفاق افتاده و پیش آمدها و اتفاقاتی که در آینده تا روز قیامت به وقوع می‌پیوندد، آگاهی دارند {{عربی|« عِلْمَ‏ مَا كَانَ‏ وَ مَا يَكُونُ‏ إِلَى‏ يَوْمِ‏ الْقِيَامَة»}}؛ حتی به آنچه در آسمان و زمین است و به آنچه در بهشت و جهنم است، علم دارند<ref>کلینی، ج2، ص 127 - 129؛ فروخ صفار، بصائرالدرجات، ج۱، ص ۱۶۰.</ref>.

#'''[[آیا علم به تمام حقایق قرآن علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|آگاهی از تمام معارف قرآن]]:''' در برخی روایات، برای قرآن ظاهر و باطنی معرفی شده است که باطن آن نیز درجات و مراتب گوناگونی دارد. در کافی بابی با عنوان {{عربی|« أَنَّهُ لَمْ یَجْمَعِ الْقُرْآنَ کُلَّهُ إِلَّا الْأَئِمَّةُ وَ أَنَّهُمْ یَعْلَمُونَ عِلْمَهُ کُلَّه‏»}}<ref>«همانا تمام قرآن کریم را کسی جمع آوری ننمود، مگر امامان معصوم{{عم}} و همانا ایشان نسبت به تمام علم قرآن کریم آگاه می باشند».</ref> آمده است . در این باب، شش روایت نقل شده است که روایت اول و ششم آن دارای سند صحیح‌اند. در بصائر نیز بابی با نام {{عربی|«أن عندهم جمیع القرآن‏ الذی أنزل علی رسول الله‏»}}<ref>«نزد ایشان تمام قرآنی که بر پیامبر اکرم نازل شد وجود دارد».</ref> وجود دارد. (...)

#[[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمود: نزدیک است که خوانده شوم و دعوت حق را اجابت کنم. توجه به یک نکته مهم: [[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} در میان معصومین بیشترین آمار اخبار غیبی را به خود اختصاص داده اند که در کتاب احادیث الغیبه۴۲۵ حدیث و اخبار غیبی از آنحضرت ثبت شده در حالی که از [[علی]]{{ع}} ۱۲۳ گزارش غیبی ثبت شده بنابراین اگر در این نوشتار گزارشات غیبی [[رسول خدا]]{{صل}} کمتر است بدلیل آنست که در مورد آن حضرت بین مسلمین راجع به [[علم غیب]] او و...بحثی نیست بلکه مسلّم است از باب آفتاب آمد دلیل آفتاب است.  

#[[امام باقر]]{{ع}} فرمود:از عمر من بیش از پنج سال باقی نمانده است و همیطور شد.  

#[[امام صادق]]{{ع}} فرمود: [[زید بن علی]] عموی آنحضرت دروغ می‌گوید او قائم این امت نبوده اگر خروج کند کشته خواهد شد.

#[[امام رضا]]{{ع}} در مدینه اهل و عیالش را جمع نموده دستور داد برایش بگریند تابشنود زیرا او دیگر بر نمی‌گردد.

#[[امام جواد]]{{ع}} فرمود: من امشب از دنیا می‌روم.  

#[[امام هادی]]{{ع}} فرمود: پدرم همین الآن از دنیا رفت.  

#[[حجاج عبدی]]، به امام یازدهم نامه نوشت که دعا کند تا فرزندش شفا یابد امام در جوابش نگاشتند خداوند پسرت را رحمت کند که با ایمان بود آن شخص می‌گوید برایم بعداً معلوم شد که در همان روزی که حضرت نامه نوشته بودند فرزندم از دنیا رفته بوده»<ref>[[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]]؛ ص ۱۳۸.</ref>.

#[[امام باقر]] {{ع}} فرمود: "در وجود [[علی]]{{ع}} سنت هزار [[پیامبر]]{{صل}} است. آن‏گاه فرمود: علمی که بر آدم نازل گشت بالا نرفت، علم هیچ‏کسی با مرگ نابود نگردید. بلکه علم به ارث گذارده می‏‌شود و زمین هرگز بدون عالم باقی نمی‏‌ماند".<ref>بصائر الدرجات، ج ٣، ص ١٣۴، باب ١، ح ٢.</ref>

#[[عبدالأعلی بن أعین]] می‌‏گوید: از [[امام صادق]]{{ع}} شنیدم که می‌‏فرمود: "من از اولاد رسول خدایم، به کتاب خدا علم دارم، کتابی که در آن اشاره به پیدایش خلق و آنچه تا روز قیامت اتفاق خواهد افتاد نموده است. در آن کتاب خبر آسمان و زمین و بهشت و آتش جهنم و خبر آنچه هست می‏‌باشد. من به این امور همان‏گونه که به کف دست نگاه می‏‌کنم، آگاهم. خداوند می‏‌فرماید: در این قرآن بیان هر چیزی است". <ref>همان، ج ۴، ص ٢١٧، باب ٨ ح ٢.</ref>

#[[امام صادق]]{{ع}} به ابو بصیر فرمود: «ای ابا بصیر ما اهل بیتی هستیم که علم خواب‌‏ها و بلاها و نسب‏‌ها و وصیت‏‌ها و فصل خطاب به ما داده شده است. شیعیانِ خود را می‌‏شناسیم. همان‏گونه که هر مردی اهل بیت خود را می‌‏شناسد».<ref>همان، ج ۶، ص ٢٨٨، باب ٢ ح ١٣.</ref>

#[[امام صادق]] {{ع}} فرمود: «[[آیا علم معصوم به غیب دائمی است؟ (پرسش)|همانا امام هرگاه بخواهد که بداند تعلیم داده می‏‌شود]]».<ref>كافى، ج ١، ص ٢۵٨.</ref>

#[[سیف تمار]] می‏‌گوید: «من با جماعتی از شیعه نزد [[امام صادق]]{{ع}} در کنار حِجر بودیم، حضرت فرمود: جاسوسی بر ما نظاره می‌‏کند. ما نگاه به راست و چپ کردیم ولی کسی را ندیدیم. عرض کردیم جاسوسی وجود ندارد. حضرت فرمود: قسم به پروردگار کعبه و پروردگار این بنا سه بار تکرار کرد اگر من بین موسی و خضر بودم می‏‌گفتم که از آن دو داناترم، و نیز خبر می‏‌دادم به چیزی که آن دو نمی‏‌دانستند؛ زیرا [[موسی]]{{ع}} و [[خضر]]{{ع}} تنها از علم گذشته آگاه بودند، نه از علم آینده و حال تا روز قیامت، و ما این دو را از [[پیامبر]]{{صل}} به ارث برده‏‌ایم»<ref>كافى، ج ١، ص ٢۶١.</ref>

#[[احمد بن حنبل]] از ابن ادریس نقل می‌‏کند که فرمود: از [[حذیفة بن یمان]] شنیدم که می‌‏فرمود: به خدا سوگند همانا من داناترین مردم به هر فتنه‏‌ای هستم که تا روز قیامت اتفاق خواهد افتاد.<ref>مسند احمد، ج ۶، ص ۵٣۶، ح ٢٢٧٨٠.</ref>

#[[ابن النجار]] می‏‌گوید: روزی شیخ [[ابو محمّد عبدالله جبایی]] سخن از اخلاص و عُجب به میان آورد در حالی که من در مجلس او حاضر بودم، در نفسم این سؤال خطور کرد: که راه خلاصی از عجب چیست؟ فوراً شیخ به من توجه کرده و فرمود: هرگاه همه اشیاء را از خدا دیدی و این که او تو را موفق به خیر کرده و... آن‏گاه از عُجب رهانیده شده‌‏ای.<ref>مسند احمد، ج ۶، ص ۵٣۶، ح ٢٢٧٨٠.</ref>

#[[امام علی]] {{ع}} در بصره بعد از پایان جنگ به ناکثین فرمود: {{عربی|«كَأَنِّي بِمَسْجِدكُمْ كَجُؤْجُؤِ سَفِينَةٍ قَدْ بَعَثَ اللهُ عَلَيْها العَذَابَ مِنْ فَوْقِها وَمِنْ تَحتِها، وَغَرِقَ مَنْ في ضِمْنِها»}}؛<ref>«گویا مسجد شما چون سینه کشتی است به امر خدا زیر و زبر آن در عذاب است و هر که در آن است غرق در آب». نهج البلاغه، خطبه ١٣.</ref> می‏‌دانیم که بصره دو بار غرق شد، یک بار در عصر حکومت قادر بالله، و بار دیگر در عصر حکومت قائم بامرالله، و تنها مسجد جامع آن طبق خبر امیرالمؤمنین باقی ماند.

#[[امام باقر]]{{ع}} به [[ابو بصیر]] فرمودند: خداوند دو قسم علم دارد: یکی علمی است که کسی جز او آن را نمی‏‌داند و دیگری علمی است که آن را به ملائکه و رسولان خود آموخت و این علم را به ما هم آموخت<ref> «إِنَّ لِلَّهِ عِلْمَيْنِ عِلْمٌ لَا يَعْلَمُهُ إِلَّا هُوَ وَ عِلْمٌ عَلَّمَهُ مَلَائِكَتَهُ وَ رُسُلَهُ فَمَا عَلَّمَهُ مَلَائِكَتَهُ وَ رُسُلَهُ فَنَحْنُ نَعْلَمُه‏»؛الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏۱، ص ۲۵۶.</ref>