حسیب (اسم الهی): تفاوت میان نسخه‌ها

حسیب (اسم الهی) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۰۷

۳۸ بایت حذف‌شده ، ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲

جز

وظیفهٔ شمارهٔ ۵

دیداریویکی‌متن

HeydariBot

۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{امامت}}
 {{مدخل مرتبط
 | موضوع مرتبط = اسم الهی
@@ خط ۲۱: / خط ۲۰: @@
 از اطلاق برخی از [[آیات]] حسابرسی خدا برداشت می‌شود که حسابرسی او ویژه [[آخرت]] نیست، بلکه در [[دنیا]] و آخرت هست و هرگاه بنده‌ای [[عمل پسندیده]] یا ناپسندی انجام دهد، خدا به او مناسب با آن [[عمل]]* [[جزا]] خواهد داد <ref>المیزان، ج ۲، ص۸۱.</ref> که در دنیا [[پاداش]] [[طاعات]]، [[توفیق]] و جزای [[معاصی]]، [[خذلان]] است؛<ref>الصافی، ج ۱، ص۲۳۸.</ref> همچنین حسابرسی الهی، مخصوص [[اعمال]] ظاهری نیست، بلکه نیات [[قلبی]] را نیز دربرمی‌گیرد: {{متن قرآن|وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ آيَةَ مُلْكِهِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ التَّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَبَقِيَّةٌ مِمَّا تَرَكَ آلُ مُوسَى وَآلُ هَارُونَ تَحْمِلُهُ الْمَلَائِكَةُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ}}<ref>«و پیامبرشان به آنان گفت: نشانه پادشاهی او این است که تابوت (عهد) نزدتان خواهد آمد که در آن آرامشی از سوی پروردگارتان (نهفته) است و (نیز) بازمانده‌ای از آنچه از خاندان موسی و هارون بر جای نهاده‌اند و فرشتگان آن را حمل می‌کنند، بی‌گمان در آن برای شما اگر» سوره بقره، آیه ۲۴۸.</ref>، هرچند بر پایه [[روایات]]، چنانچه به نیات [[سوء]] عمل نشود، از آنها گذشت و تنها به اعلام آنها به [[انسان]] در [[قیامت]] بسنده می‌شود؛<ref>جامع البیان، ج ۳، ص۱۹۹.</ref> نیز حسابرسی الهی آن‌چنان فراگیر است که حتی کوچک‌ترین اعمال را دربرمی‌گیرد که هم‌وزن دانه خردل: {{متن قرآن|وَنَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيَامَةِ فَلَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا وَإِنْ كَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَيْنَا بِهَا وَكَفَى بِنَا حَاسِبِينَ}}<ref>«و روز رستخیز ترازوهای دادگری را می‌نهیم، آنگاه بر هیچ کس ستمی نخواهد رفت و اگر (کرداری) همسنگ دانه خردلی باشد آن را (به شمار) خواهیم آورد و ما حسابرسی را بسنده‌ایم» سوره انبیاء، آیه ۴۷.</ref>.<ref> المیزان، ج ۱۴، ص۲۹۲.</ref> یا ذره‌ای باشد: {{متن قرآن|فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ}}<ref>«پس هر کس همسنگ  ذره‌ای نیکی ورزد، آن را خواهد دید،» سوره زلزال، آیه ۷.</ref>، {{متن قرآن|وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ}}<ref>«و هر کس همسنگ  ذره‌ای بدی کند، آن را خواهد دید» سوره زلزال، آیه ۸.</ref>.<ref> المیزان، ج ۲۰، ص۳۴۳.</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} فرمود که از [[گناهان]] کوچک بپرهیزید؛ زیرا آنها نیز مطالبه پذیرند.<ref> الکافی، ج ۲، ص۲۷۰.</ref> در آیاتی هم از استیفاء در حسابرسی[[سخن]] به میان آمده است؛ مانند {{متن قرآن|وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَعْمَالُهُمْ كَسَرَابٍ بِقِيعَةٍ يَحْسَبُهُ الظَّمْآنُ مَاءً حَتَّى إِذَا جَاءَهُ لَمْ يَجِدْهُ شَيْئًا وَوَجَدَ اللَّهَ عِنْدَهُ فَوَفَّاهُ حِسَابَهُ وَاللَّهُ سَرِيعُ الْحِسَابِ}}<ref>«و کردارهای کافران چون سرابی است در بیابانی خشک که تشنه آن را آب می‌پندارد تا چون بدان رسد آن را چیزی نیابد و (کافر) خداوند را نزد آن (کارهای خویش) فرا می‌یابد که به حسابش تمام می‌رسد و خداوند حسابرسی سریع است» سوره نور، آیه ۳۹.</ref>.<ref>[[محمود برازنده|برازنده، محمود]]، [[حسیب (مقاله)|مقاله «حسیب»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱، ۵۵</ref>
 === سرعت ===
-در چندین [[آیه]] به سرعت حسابرسی خدا اشاره شده است: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ}}<ref>«خداوند حسابرس سریع است» سوره آل عمران، آیه ۱۹.</ref>؛ {{متن قرآن|ُ وَهُوَ أَسْرَعُ الْحَاسِبِينَ}}<ref>«او سریع‌ترین حسابرسان است» سوره انعام، آیه ۶۲.</ref>،  {{متن قرآن|وَاللَّهُ سَرِيعُ الْحِسَابِ}}<ref>«خداوند حسابرسی سریع است» سوره بقره، آیه ۲۰۲.</ref>، {{متن قرآن|ِ فَإِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ}}<ref>«خداوند حسابرس سریع است» سوره آل عمران، آیه ۱۹.</ref>، {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ}}<ref>« خداوند حسابرس سریع است» سوره آل عمران، آیه ۱۹.</ref>،  {{متن قرآن|وَهُوَ سَرِيعُ الْحِسَابِ}}<ref>« و او حسابرسی سریع است» سوره رعد، آیه ۴۱.</ref> البته سرعت غیر از [[عجله]] ([[شتابزدگی]]) است؛ زیرا سرعت به معنای جلو انداختن کاری در [[زمان]] انجام دادن آن و امری [[پسندیده]] است؛ ولی عجله، پیشدستی کردن برای انجام دادن کار پیش از وقت انجام دادن آن و امری [[ناپسند]] است.<ref>الفروق اللغویه، ص۲۷۶، «سرعة».</ref> برخی در بیان سرعت [[حسابرسی]] [[الهی]] نوشته‌اند: تکرار [[افعال]] خوب و بد کم یا بسیار ـ مایه پیدایی [[ملکات]] پسندیده و ناپسند در نفس می‌شود، چون [[اعمال]] با یکدیگر [[اختلاف]] داشته و هر عملی در پدیداری آن ملکات، اثری خاص دارد، بنابراین افعال گوناگون با یکدیگر [[تعارض]] می‌کنند و در پایان، اندازه خاصی از [[خلق]] [[نیکو]] یا ناپسند در نفس می‌ماند که پس از [[مرگ]] ظاهر می‌شود و چون این مقدار از خلق خوب یا بد در لحظه قطع علاقه نفس از [[بدن]] ظاهر می‌گردد، از این حالت، به سرعت حساب تعبیر می‌شود.<ref>التفسیر الکبیر، ج ۱۳، ص۱۸ ـ ۲۰.</ref> برخی سرعت حسابرسی [[خدا]] را آشکار ساختن برآیند [[حسنات]] و [[سیئات]] [[بندگان]] در [[قیامت]]، در یک لحظه دانسته‌اند،<ref> اسفار، ج ۹، ص۲۹۷ - ۲۹۸؛ اسرار الآیات، ص۳۳۳.</ref> به‌گونه‌ای که حسابرسی کسی، مانع حسابرسی از دیگری نیست.<ref>مجمع البیان، ج ۲، ص۵۳۱؛ ج ۷، ص۲۳۰.</ref> به گفته بعضی خدا در [[قلب]] هر مکلّفی به مقدار [[ثواب]] یا [[عقاب]] وی [[علم ضروری]] ایجاد می‌کند؛ یا با خلق صدا در گوش وی نتیجه اعمالش را به او می‌فهماند،<ref> التفسیر الکبیر، ج ۵، ص۱۹۱.</ref> چنان‌که به دیده برخی اعمال گذشته برای وی مانند نشان دادن فیلم‌های متحرک تمثّل می‌یابد.<ref>المنار، ج ۴، ص۳۱۸.</ref> سرعت حسابرسی خدا برخاسته از احاطه [[علم]] او به کم و بسیار، [[پست]] و مهم، کوچک و بزرگ و متقدّم و متأخر به صورت مساوی است.<ref>المیزان، ج ۱۵، ص۱۳۲.</ref> گفته شده است: تعبیرات [[مفسران]] نمی‌توانند عمق [[سریع الحساب]] بودن خدا را بیان کنند؛ زیرا اساسا او به حسابگری نیاز ندارد،؛ چراکه مجموعه اعمال بندگان یکجا نزدش حاضر است، بلکه اوصاف ([[حسیب]]، سریع الحساب، اسرع الحاسبین، حاسب و محاسب) حامل [[پیام]] مهمی برای بندگان‌اند و آن، هشدار برای اجتناب از [[اعمال]] خلاف و [[یقین]] به آشکاری کوچک‌ترین اعمال نزد [[خدا]] و [[آموزش]] درس حسابگری در کارهای [[زندگی]] است.<ref>پیام قرآن، ج ۴، ص۳۴۲ - ۳۴۳.</ref> برپایه روایتی، [[حسابرسی]] همه [[مردمان]] در یک چشم بر هم زدن و براساس [[حدیثی]] به اندازه دوشیدن شیر یک گوسفند است.<ref>مجمع البیان، ج ۲، ص۵۳۰ - ۵۳۱.</ref> برخی احتمال داده‌اند مراد از سرعت [[حسابرسی]]، زودرسی [[استجابت]] دعای بعضی از [[بندگان]] باشد.<ref>مجمع البیان، ج ۲، ص۵۳۱.</ref> سرعت در حسابرسی هرگز ملازم با [[ظلم]] به [[بندگان خدا]] نیسیت؛ زیرا خدا باوجود سرعت حسابرسی‌اش، حساب کسی او را از حساب دیگری مشغول نمی‌سازد، در نتیجه [[خطا]] کند و با دادن جزایی که درخور نیست به کسی ظلم کند: {{متن قرآن|الْيَوْمَ تُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ لَا ظُلْمَ الْيَوْمَ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ}}<ref>«امروز، هر کس را به آنچه کرده است پاداش می‌دهند، امروز هیچ ستمی (در کار) نیست، بی‌گمان خداوند حسابرسی سریع است» سوره غافر، آیه ۱۷.</ref><ref>المیزان، ج ۱۷، ص۳۱۹.</ref>.<ref>[[محمود برازنده|برازنده، محمود]]، [[حسیب (مقاله)|مقاله «حسیب»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱، ۵۵ - ۵۶</ref>
+در چندین [[آیه]] به سرعت حسابرسی خدا اشاره شده است: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ}}<ref>«خداوند حسابرس سریع است» سوره آل عمران، آیه ۱۹.</ref>؛ {{متن قرآن|ُ وَهُوَ أَسْرَعُ الْحَاسِبِينَ}}<ref>«او سریع‌ترین حسابرسان است» سوره انعام، آیه ۶۲.</ref>،  {{متن قرآن|وَاللَّهُ سَرِيعُ الْحِسَابِ}}<ref>«خداوند حسابرسی سریع است» سوره بقره، آیه ۲۰۲.</ref>، {{متن قرآن|ِ فَإِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ}}<ref>«خداوند حسابرس سریع است» سوره آل عمران، آیه ۱۹.</ref>، {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ}}<ref>«خداوند حسابرس سریع است» سوره آل عمران، آیه ۱۹.</ref>،  {{متن قرآن|وَهُوَ سَرِيعُ الْحِسَابِ}}<ref>«و او حسابرسی سریع است» سوره رعد، آیه ۴۱.</ref> البته سرعت غیر از [[عجله]] ([[شتابزدگی]]) است؛ زیرا سرعت به معنای جلو انداختن کاری در [[زمان]] انجام دادن آن و امری [[پسندیده]] است؛ ولی عجله، پیشدستی کردن برای انجام دادن کار پیش از وقت انجام دادن آن و امری [[ناپسند]] است.<ref>الفروق اللغویه، ص۲۷۶، «سرعة».</ref> برخی در بیان سرعت [[حسابرسی]] [[الهی]] نوشته‌اند: تکرار [[افعال]] خوب و بد کم یا بسیار ـ مایه پیدایی [[ملکات]] پسندیده و ناپسند در نفس می‌شود، چون [[اعمال]] با یکدیگر [[اختلاف]] داشته و هر عملی در پدیداری آن ملکات، اثری خاص دارد، بنابراین افعال گوناگون با یکدیگر [[تعارض]] می‌کنند و در پایان، اندازه خاصی از [[خلق]] [[نیکو]] یا ناپسند در نفس می‌ماند که پس از [[مرگ]] ظاهر می‌شود و چون این مقدار از خلق خوب یا بد در لحظه قطع علاقه نفس از [[بدن]] ظاهر می‌گردد، از این حالت، به سرعت حساب تعبیر می‌شود.<ref>التفسیر الکبیر، ج ۱۳، ص۱۸ ـ ۲۰.</ref> برخی سرعت حسابرسی [[خدا]] را آشکار ساختن برآیند [[حسنات]] و [[سیئات]] [[بندگان]] در [[قیامت]]، در یک لحظه دانسته‌اند،<ref> اسفار، ج ۹، ص۲۹۷ - ۲۹۸؛ اسرار الآیات، ص۳۳۳.</ref> به‌گونه‌ای که حسابرسی کسی، مانع حسابرسی از دیگری نیست.<ref>مجمع البیان، ج ۲، ص۵۳۱؛ ج ۷، ص۲۳۰.</ref> به گفته بعضی خدا در [[قلب]] هر مکلّفی به مقدار [[ثواب]] یا [[عقاب]] وی [[علم ضروری]] ایجاد می‌کند؛ یا با خلق صدا در گوش وی نتیجه اعمالش را به او می‌فهماند،<ref> التفسیر الکبیر، ج ۵، ص۱۹۱.</ref> چنان‌که به دیده برخی اعمال گذشته برای وی مانند نشان دادن فیلم‌های متحرک تمثّل می‌یابد.<ref>المنار، ج ۴، ص۳۱۸.</ref> سرعت حسابرسی خدا برخاسته از احاطه [[علم]] او به کم و بسیار، [[پست]] و مهم، کوچک و بزرگ و متقدّم و متأخر به صورت مساوی است.<ref>المیزان، ج ۱۵، ص۱۳۲.</ref> گفته شده است: تعبیرات [[مفسران]] نمی‌توانند عمق [[سریع الحساب]] بودن خدا را بیان کنند؛ زیرا اساسا او به حسابگری نیاز ندارد،؛ چراکه مجموعه اعمال بندگان یکجا نزدش حاضر است، بلکه اوصاف ([[حسیب]]، سریع الحساب، اسرع الحاسبین، حاسب و محاسب) حامل [[پیام]] مهمی برای بندگان‌اند و آن، هشدار برای اجتناب از [[اعمال]] خلاف و [[یقین]] به آشکاری کوچک‌ترین اعمال نزد [[خدا]] و [[آموزش]] درس حسابگری در کارهای [[زندگی]] است.<ref>پیام قرآن، ج ۴، ص۳۴۲ - ۳۴۳.</ref> برپایه روایتی، [[حسابرسی]] همه [[مردمان]] در یک چشم بر هم زدن و براساس [[حدیثی]] به اندازه دوشیدن شیر یک گوسفند است.<ref>مجمع البیان، ج ۲، ص۵۳۰ - ۵۳۱.</ref> برخی احتمال داده‌اند مراد از سرعت [[حسابرسی]]، زودرسی [[استجابت]] دعای بعضی از [[بندگان]] باشد.<ref>مجمع البیان، ج ۲، ص۵۳۱.</ref> سرعت در حسابرسی هرگز ملازم با [[ظلم]] به [[بندگان خدا]] نیسیت؛ زیرا خدا باوجود سرعت حسابرسی‌اش، حساب کسی او را از حساب دیگری مشغول نمی‌سازد، در نتیجه [[خطا]] کند و با دادن جزایی که درخور نیست به کسی ظلم کند: {{متن قرآن|الْيَوْمَ تُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ لَا ظُلْمَ الْيَوْمَ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ}}<ref>«امروز، هر کس را به آنچه کرده است پاداش می‌دهند، امروز هیچ ستمی (در کار) نیست، بی‌گمان خداوند حسابرسی سریع است» سوره غافر، آیه ۱۷.</ref><ref>المیزان، ج ۱۷، ص۳۱۹.</ref>.<ref>[[محمود برازنده|برازنده، محمود]]، [[حسیب (مقاله)|مقاله «حسیب»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱، ۵۵ - ۵۶</ref>
 === آسان یا [[سختگیری]] ===
 [[اصحاب یمین]]، مشمول حسابرسی آسان‌اند: {{متن قرآن|فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ}}<ref>«اما آن کس که کارنامه‌اش را به دست راست وی دهند» سوره انشقاق، آیه ۷.</ref>، {{متن قرآن|فَسَوْفَ يُحَاسَبُ حِسَابًا يَسِيرًا}}<ref>«به زودی با حسابی آسان به حساب او رسیدگی می‌شود» سوره انشقاق، آیه ۸.</ref>؛ زیرا خدا با فضل و [[رحمت]] خود از آنان حسابرسی می‌کند؛ ولی دو گروه از [[مردم]] به حسابرسی سخت گرفتار خواهند شد: طغیان‌گران و روی گردانان از [[دعوت]] خدا و [[رسولان]] او: {{متن قرآن|وَكَأَيِّنْ مِنْ قَرْيَةٍ عَتَتْ عَنْ أَمْرِ رَبِّهَا وَرُسُلِهِ فَحَاسَبْنَاهَا حِسَابًا شَدِيدًا وَعَذَّبْنَاهَا عَذَابًا نُكْرًا}}<ref>«و چه بسیار (مردم) شهری که از فرمان پروردگار خویش و پیامبران وی سرپیچیدند و ما از آنها حسابی سخت کشیدیم و آنها را به عذابی ناشناخته  عذاب کردیم» سوره طلاق، آیه ۸.</ref>،  {{متن قرآن|لِلَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمُ الْحُسْنَى وَالَّذِينَ لَمْ يَسْتَجِيبُوا لَهُ لَوْ أَنَّ لَهُمْ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا وَمِثْلَهُ مَعَهُ لَافْتَدَوْا بِهِ أُولَئِكَ لَهُمْ سُوءُ الْحِسَابِ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمِهَادُ}}<ref>«آنان را که (فراخوان) پروردگار خود را پاسخ گفتند، پاداش، نکویی است و آنان که پاسخ نگفتند اگر همه آنچه در زمین است و همچند آن از آن آنان می‌بود آن را به بازخرید خویش می‌دادند؛ آنان حسابی سخت خواهند داشت و جایگاهشان دوزخ است و این بستر، بد است» سوره رعد، آیه ۱۸.</ref> گفتنی است سختگیری در حسابرسی، [[ظلم و جور]] بر بندگان نیست و خدا هرگز از [[عدالت]] خارج نمی‌شود، چنان‌که [[امام صادق]]{{ع}} در [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|وَالَّذِينَ يَصِلُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَيَخَافُونَ سُوءَ الْحِسَابِ}}<ref>«و کسانی که آنچه را خداوند فرمان به پیوند آن داده است می‌پیوندند و از پروردگار خویش می‌ترسند و از سختی حساب هراس دارند» سوره رعد، آیه ۲۱.</ref> توهّم [[ستم و جور]] را زدوده و سختگیری خدا در حسابرسی را استقصاء و مداقّه در آن دانسته‌اند <ref>البرهان، ج ۳، ص۲۴۶ ـ ۲۴۷.</ref>.<ref>[[محمود برازنده|برازنده، محمود]]، [[حسیب (مقاله)|مقاله «حسیب»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱، ۵۶ - ۵۷</ref>
 === اختصاص حسابرسی به خدا ===
-حسابرسی جامع و کامل به شکلی که چیزی از قلم نیفتد، تنها از کسی برمی‌آید که [[علم]] و قدرتش نامحدود باشد و همه چیز را در برگیرد و او جز [[خدا]] نیست، از این رو نوح{{ع}} [[حسابرسی]] [[پیروان]] خود را تنها از آنِ خدا می‌داند: {{متن قرآن|إِنْ حِسَابُهُمْ إِلَّا عَلَى رَبِّي لَوْ تَشْعُرُونَ}}<ref>«اگر دریابید حساب آنان جز با پروردگار من نیست» سوره شعراء، آیه ۱۱۳.</ref> با توجه به ویژگی‌های یادشده، کسی که [[حسابرسی]] [[الهی]] را [[باور]] کند و به آن اهمیت دهد، در راه [[عبودیت]] [[حق]] گام برداشته و از فرجام [[سوء]] حسابرسی دقیق و عادلانه الهی در [[امان]] است و برعکس، هرکه از روی [[تکبر]] به [[روز]] حسابرسی[[ایمان]] نیاورد: {{متن قرآن|وَقَالَ مُوسَى إِنِّي عُذْتُ بِرَبِّي وَرَبِّكُمْ مِنْ كُلِّ مُتَكَبِّرٍ لَا يُؤْمِنُ بِيَوْمِ الْحِسَابِ}}<ref>«و موسی گفت: من از هر خویشتن‌بینی که روز شمار  را باور ندارد به پروردگار خویش و پروردگار شما پناه می‌برم» سوره غافر، آیه ۲۷.</ref> یا آن را به دست [[فراموشی]] بسپارد، از مسیر عبودیت حق بیرون رفته و سرانجام به [[عذاب شدید الهی]] گرفتار خواهد شد: {{متن قرآن|لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ بِمَا نَسُوا يَوْمَ الْحِسَابِ}}<ref>« چون روز حساب را فراموش کرده‌اند، عذابی سخت خواهند داشت» سوره ص، آیه ۲۶.</ref>.<ref>[[محمود برازنده|برازنده، محمود]]، [[حسیب (مقاله)|مقاله «حسیب»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱، ۵۷</ref>
+حسابرسی جامع و کامل به شکلی که چیزی از قلم نیفتد، تنها از کسی برمی‌آید که [[علم]] و قدرتش نامحدود باشد و همه چیز را در برگیرد و او جز [[خدا]] نیست، از این رو نوح{{ع}} [[حسابرسی]] [[پیروان]] خود را تنها از آنِ خدا می‌داند: {{متن قرآن|إِنْ حِسَابُهُمْ إِلَّا عَلَى رَبِّي لَوْ تَشْعُرُونَ}}<ref>«اگر دریابید حساب آنان جز با پروردگار من نیست» سوره شعراء، آیه ۱۱۳.</ref> با توجه به ویژگی‌های یادشده، کسی که [[حسابرسی]] [[الهی]] را [[باور]] کند و به آن اهمیت دهد، در راه [[عبودیت]] [[حق]] گام برداشته و از فرجام [[سوء]] حسابرسی دقیق و عادلانه الهی در [[امان]] است و برعکس، هرکه از روی [[تکبر]] به [[روز]] حسابرسی[[ایمان]] نیاورد: {{متن قرآن|وَقَالَ مُوسَى إِنِّي عُذْتُ بِرَبِّي وَرَبِّكُمْ مِنْ كُلِّ مُتَكَبِّرٍ لَا يُؤْمِنُ بِيَوْمِ الْحِسَابِ}}<ref>«و موسی گفت: من از هر خویشتن‌بینی که روز شمار  را باور ندارد به پروردگار خویش و پروردگار شما پناه می‌برم» سوره غافر، آیه ۲۷.</ref> یا آن را به دست [[فراموشی]] بسپارد، از مسیر عبودیت حق بیرون رفته و سرانجام به [[عذاب شدید الهی]] گرفتار خواهد شد: {{متن قرآن|لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ بِمَا نَسُوا يَوْمَ الْحِسَابِ}}<ref>«چون روز حساب را فراموش کرده‌اند، عذابی سخت خواهند داشت» سوره ص، آیه ۲۶.</ref>.<ref>[[محمود برازنده|برازنده، محمود]]، [[حسیب (مقاله)|مقاله «حسیب»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱، ۵۷</ref>
 == منابع ==
@@ خط ۳۶: / خط ۳۵: @@
 [[رده:حسیب (اسم الهی)]]
-[[رده:مدخل]]