حمزة بن عبدالمطلب در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

[[حمزة بن عبدمطلب بن هاشم]]، از [[بنی‌هاشم]] از [[قریش]]، عمو و [[برادر]] رضاعی [[رسول خدا]] {{صل}} <ref> السیرة النبویه، ج ۱، ص ۱۰۸، ۱۶۱؛ معرفة الصحابه، ج ۲، ص ۶۷۴.</ref> و [[کنیه]] او [[ابو‌یعلی]] بود. پس از [[مهاجرت]] به [[مدینه]] به [[ابوعماره]] [[شهرت]] یافت.<ref> المعارف، ص ۶۰۰؛ الاشتقاق، ص ۷۰.</ref> وی دو سال <ref>الاستیعاب، ج ۱، ص ۳۷۰؛ اسدالغابه، ج ۲، ص ۶۷ - ۷۰.</ref> و به گزارشی ۴ سال <ref> انساب الاشراف، ج ۴، ص ۳۸۳.</ref> از [[پیامبر]] {{صل}} بزرگ‌تر بود و همراه [[صفیه]]، عمه [[حضرت]]، از یک [[مادر]] بودند. مادرشان [[هاله]] دختر وهیب (اهیب)، عموزاده [[آمنه]] مادر [[رسول اکرم]] {{صل}} بود.<ref> انساب الاشراف، ج ۱، ص ۸۷؛ تاریخ طبری، ج ۱۱، ص ۵۹۹؛ جهرة انساب العرب، ص ۱۵.</ref> از زندگانی جناب [[حمزه]] پیش از [[اسلام]] اطلاع فراوانی در دست نیست. برپایه گزارشی، وی در خواستگاری پیامبر {{صل}} از [[خدیجه]] حضور داشت <ref> السیرة النبویه، ج ۱، ص ۱۲۲؛ انساب الاشراف، ج ۱، ص ۱۰۶.</ref> و برخی او را جزو [[نخستین مسلمانان]] شمرده‌اند.<ref> مناقب، ج ۲، ص ۸.</ref> دیگران [[مسلمان]] شدن جناب حمزه را به سال دوم <ref> اسدالغابه، ج ۲، ص ۶۷.</ref> یا پس از رفتن رسول خدا {{صل}} و یارانش به [[خانه]] [[ارقم بن ابی ارقم خزاعی]] (پیش از [[سال سوم بعثت]]) دانسته‌اند.<ref> الطبقات، ج ۳، ص ۶؛ الاستیعاب، ج ۱، ص ۳۶۹.</ref> در پی رخدادی در سال ۶ [[بعثت]]، حمزه اسلام خود را به دیگران اعلام کرد. در این حادثه، او پس از [[اهانت]] [[ابوجهل]] به رسول خدا {{صل}} با کمان خود، سر وی را [[شکست]] <ref> انساب الاشراف، ج ۴، ص ۳۸۳؛ تاریخ الاسلام، ج ۱، ص ۱۷۱.</ref> و وقتی مردان [[طایفه]] ابوجهل به [[یاری]] او برخاستند، ابوجهل اعتراف کرد که برادرزاده جناب حمزه را سخت [[دشنام]] داده و آزرده است. در پی این رخداد، جناب [[حمزه]] [[اسلام]] خود را در میان [[قریش]] اعلام کرد،<ref> سیره ابن اسحاق، ص ۱۷۱؛ اسدالغابه، ج ۲، ص ۶۷ - ۶۸.</ref> در نتیجه [[رسول خدا]] {{صل}} [[پشتیبانی]] [[دلاور]] یافت <ref> تاریخ طبری، ج ۲، ص ۳۴۴؛ سیراعلام النبلاء، ج ۱، ص ۱۷۲.</ref> که با [[شجاعت]] و [[شهامت]] از او [[دفاع]] کرده و مانع [[اهانت]] و [[آزار]] [[مشرکان]] به ایشان شد.<ref> دلائل النبوه، ج ۲، ص ۲۱۳.</ref>

==نقش [[حمزه]] در نبردهای [[پیامبر]] {{صل}}==

[[حمزة بن عبدالمطلب]] پس از [[هجرت به مدینه]] تا هنگام شهادتش در [[سال سوم هجری]] در بیشتر [[سرایا]] و [[غزوات]] شرکت داشت، از این رو در [[سیره نبوی]] از جهادگران سرشناس شناخته شده است <ref> شرح الاخبار، ج ۲، ص ۲۱۸؛ مناقب، ج ۱، ص ۳۴۱.</ref> و مهارت او در [[نبردها]] را [[توانایی]] ویژه‌اش در [[یورش]] به [[دشمن]] دانسته‌اند.<ref> المعیار والموازنه، ص ۹۰؛ سیر اعلام النبلاء، ج ۱، ص ۱۷۷.</ref> ۷ ماه پس از [[هجرت]]، نخستین اعزام پیامبر {{صل}} به [[فرماندهی]] حمزه انجام گرفت که ۳۰ تن از [[مسلمانان]] او را [[همراهی]] می‌کردند. این نیروها برای [[رویارویی]] با [[کاروان تجاری قریش]]، به سیف‌البحر [[سرزمین]] [[قبیله]] جُهَینَه رفتند و در برابر کاروانیان [[قریش]] که ۳۰۰ تن بودند و [[ابوجهل]] [[رهبر]] آنان بود [[صف‌آرایی]] کردند؛ ولی براثر [[میانجیگری]] مجدی بن [[عمرو]] جهنی [[جنگی]] در نگرفت.<ref> المغازی، ج ۱، ص ۹؛ الطبقات، ج ۲، ص ۴، السیرة النبویه، ج ۲، ص ۵۹۵.</ref> در اعزام‌های دیگری نیز چون [[ابواء]] و [[ذات العشیره]] (۱۶ ماه پس از هجرت) حمزه [[پرچمدار]] [[سپاه]] بود.<ref> تاریخ طبری، ج ۲، ص ۴۰۷ - ۴۰۸؛ البدایة والنهایه، ج ۳، ص ۲۴۶.</ref>

وی [[روزه‌دار]] بود که به دست وحشی [[غلام]] جبیر <ref> انساب الاشراف، ج ۱، ص ۳۹۳.</ref> به شهادت رسید و هند بر سر جنازه‌اش، گوش و بینی او را [[برید]] و سپس جگرش را از سینه‌اش بیرون آورد و برای ادای [[نذر]] خویش <ref> سیره ابن اسحاق، ص ۳۳۳؛ تاریخ دمشق، ج ۷۰، ص ۷۵.</ref> خواست تکه‌ای از آن بخورد؛ ولی نتوانست و از دهان بیرون انداخت.<ref> الطبقات، ج ۳، ص ۶.</ref> ابوسفیان نیز به [[انتقام]] پسرش [[حنظله]] نیزه خود را در دهان [[حمزه]] فرو کرد.<ref> السیرة النبویه، ج ۲، ص ۹۳؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص ۷۱؛ البدایة والنهایه، ج ۴، ص ۳۸.</ref> [[هند]] پس از [[شهادت]] حمزه همه جواهرات خود را به [[نشانه]] [[سپاسگزاری]] به [[وحشی]] بخشید و اشعاری درباره کشته شدن حمزه و سپاسگزاری از وحشی سرود.<ref> السیرة النبویه، ج ۳، ص ۹۱ - ۹۲؛ انساب‌الاشراف، ج ۴، ص ۳۸۶؛ تاریخ الاسلام، ج ۲، ص ۲۰۵.</ref>

۵۷ <ref> اسد الغابه، ج ۲، ص ۷۰.</ref> و ۵۴ سالگی <ref> معرفة الصحابه، ج ۲، ص ۶۷۳.</ref> دانسته‌اند.

#روایات در ذکر شأن نزول آیه {{متن قرآن|أَفَمَنْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ فَهُوَ عَلَى نُورٍ مِنْ رَبِّهِ فَوَيْلٌ لِلْقَاسِيَةِ قُلُوبُهُمْ مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ أُولَئِكَ فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ}}<ref>«آیا کسی که خداوند دلش را برای اسلام گشاده داشته است و او از پروردگار خویش با خود فروغی دارد (چون سنگدلان بی‌فروغ است)؟ بنابراین وای بر سخت‌دلان در یاد خداوند! آنان در گمراهی آشکارند» سوره زمر، آیه ۲۲.</ref> از [[حضرت علی]] {{ع}} و حمزه و در مقابل از [[ابولهب]] و فرزندانش سخن به میان آورده‌اند.<ref>اسباب النزول، ص ۳۸۳؛ کشف الاسرار، ج ۸، ص ۴۰۲؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۶، ص ۲۴۷.</ref> بر پایه این روایات، خدا سینه برخی چون حضرت علی {{ع}} و حمزه را برای [[پذیرش اسلام]] گشاده است و برخی نیز دل‌هایی سخت دارند که پذیرنده [[یاد خدا]] نیستند و در [[سرگشتگی]] هستند.

#در شأن نزول آیه {{متن قرآن|وَمَا يَسْتَوِي الْأَحْيَاءُ وَلَا الْأَمْوَاتُ إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَنْ يَشَاءُ وَمَا أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ}}<ref>«و زندگان و مردگان برابر نیستند؛ بی‌گمان خداوند به هر که خواهد، می‌شنواند و تو، به آن کسان که در گورهایند نمی‌توانی شنواند» سوره فاطر، آیه ۲۲.</ref> برپایه سخن [[ابن عباس]] "زندگان" در این آیه حمزه و برخی دیگر از [[مؤمنان]] و مراد از "[[مردگان]]"، [[کافران]] مکه‌اند.<ref> شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۱۵۴؛ تأویل الآیات الظاهره، ص ۴۷۰؛ البرهان، ج ۴، ص ۵۴۴.</ref>

===[[پایداری]]، [[صلابت]] و [[استقامت]] حمزه{{ع}}در [[جهاد در راه خدا]]===

#به فرموده [[امام باقر]] و [[امام صادق]] {{ع}} آیات {{متن قرآن| أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلَى نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِن دِيَارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ إِلاَّ أَن يَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ وَلَوْلا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُم بِبَعْضٍ لَّهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيرًا وَلَيَنصُرَنَّ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ }}<ref>«به کسانی که بر آنها جنگ تحمیل می‌شود اجازه (ی جهاد) داده شد زیرا ستم دیده‌اند و بی‌گمان خداوند بر یاری آنان تواناست همان کسانی که ناحق از خانه‌های خود بیرون رانده شدند و جز این نبود که می‌گفتند: پروردگار ما خداوند است و اگر خداوند برخی مردم را به دست برخی دیگر از میان برنمی‌داشت بی‌گمان دیرها (ی راهبان) و کلیساها (ی مسیحیان) و کنشت‌ها  (ی یهودیان) و مسجدهایی که نام خداوند را در آن بسیار می‌برند ویران می‌شد و بی‌گمان خداوند به کسی که وی را یاری کند یاری خواهد رساند که خداوند توانمندی پیروز است» سوره حج، آیه ۳۹-۴۰.</ref>. در [[شأن]] [[علی]] {{ع}} و حمزه و [[جعفر]] نازل شده‌اند که تنها به جهت [[ایمان به خدا]] [[ستم]] دیدند و از [[سرزمین]] خود رانده شدند و به [[مدینه]] [[هجرت]] کردند و [[خدا]] به آنان اجازه [[جهاد]] و [[وعده]] [[یاری]] داده است؛<ref> الکافی، ج ۸، ص ۳۳۷ - ۳۳۸؛ تفسیر قمی، ج ۲، ص ۸۴؛ شواهد التنزیل، ج ۱، ص ۵۲۱.</ref> البته این آیات بر همه [[مهاجران]] و [[مؤمنان]] [[تطبیق]] پذیرند، چنان که در روایتی از امام صادق {{ع}} نیز آمده است.<ref>الکافی، ج ۵، ص ۱۵.</ref> خدا در ادامه می‌فرماید اگر ایشان جنگیدند و به [[قدرت]] رسیدند، با [[برپایی نماز]] و پرداخت [[زکات]] و [[امر به معروف و نهی از منکر]] به دنبال برپایی [[پرستش]] [[خدا]] و [[عدالت]] روی [[زمین]] خواهند بود.

#به گزارش [[ابن عباس]]، [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید  و از مرزها نگهبانی کنید  و از خداوند پروا بدارید باشد که رستگار شوید» سوره آل عمران، آیه ۲۰۰.</ref> در [[شأن پیامبر]] {{صل}} و [[علی]] {{ع}} و [[حمزه]] نازل شده است.<ref> تفسیر فرات الکوفی، ص ۹۹؛ شواهد التنزیل، ج ۱، ص ۱۷۴، ۱۸۰؛ کنز الدقائق، ج ۳، ص ۳۰۳.</ref>

#به گزارشی از ابن عباس، آیه {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُمْ بُنْيَانٌ مَرْصُوصٌ}}<ref>«بی‌گمان خداوند کسانی را دوست می‌دارد که در راه او صف زده کارزار می‌کنند چنان که گویی بنیادی به هم پیوسته (و استوار) اند» سوره صف، آیه ۴.</ref> درباره گروهی از [[یاران رسول خدا]] {{صل}} از جمله حمزه نازل شده است.<ref> تفسیر فرات الکوفی، ص ۴۸۱؛ شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۳۳۷، ۳۳۹؛ تأویل الآیات الظاهره، ص ۶۶۰.</ref>

===[[شهادت]] [[حمزه]]{{ع}}===

#ذیل آیه {{متن قرآن|وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ وَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ}}<ref>«و اگر کیفر می‌کنید مانند آنچه خود کیفر شده‌اید کیفر کنید و اگر شکیبایی پیشه کنید همان برای شکیبایان بهتر است» سوره نحل، آیه ۱۲۶.</ref> [[روایت]] شده است پس از [[جنگ احد]] [[مسلمانان]] [[تصمیم]] گرفتند به تلافی کشته و مثله شدن دردناک حمزه که [[دل]] [[پیامبر]] {{صل}} را سخت آزرده بود، از [[کافران]] سخت [[انتقام]] بگیرند که این آیه نازل شد <ref>تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۲۷۴ - ۲۷۵؛ تفسیر قمی، ج ۱، ص ۱۲۳،۳۹۲؛ اسباب النزول، ص ۲۹۱ - ۲۹۲.</ref> و [[دستور]] داد که [[مجازات]] باید به اندازه همان تعدّی باشد و [[شکیبایی]] ورزیدن [و دست کشیدن از این کار] بهتر است. همین [[شأن نزول]] برای آیه {{متن قرآن|لَيْسَ لَكَ مِنَ الْأَمْرِ شَيْءٌ أَوْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ أَوْ يُعَذِّبَهُمْ فَإِنَّهُمْ ظَالِمُونَ}}<ref>«- تو را در این کار هیچ دستی نیست- چه (خداوند) توبه آنان را بپذیرد یا عذابشان کند، که آنان بی‌گمان ستمگرند» سوره آل عمران، آیه ۱۲۸.</ref>؛ نیز گزارش شده است <ref> المغازی، ج ۱، ص ۳۲۰؛ تفسیر ثعلبی، ج ۳، ص ۱۴۶؛ مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۸۳۲.</ref> که [[خدا]] در این آیه [[حکم]] کافران را به دست خویش می‌داند که یا آنان را می‌بخشاید یا [[کیفر]] می‌کند. برخی منابع، [[نزول آیه]] {{متن قرآن|وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ وَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ}}<ref>«و اگر کیفر می‌کنید مانند آنچه خود کیفر شده‌اید کیفر کنید و اگر شکیبایی پیشه کنید همان برای شکیبایان بهتر است» سوره نحل، آیه ۱۲۶.</ref> را پس از [[فتح مکه]] و هنگام [[تسلط]] مسلمانان بر کافران ذکر کرده‌اند.<ref>مسند احمد، ج ۵، ص ۱۳۵؛ دلائل النبوه، ج ۳، ص ۲۸۹؛ تاریخ الاسلام، ج ۲، ص ۲۱۰.</ref> واحدی به گزارش از [[ابن عباس]]، [[آیه]] پیش و دو آیه پس از این آیه را نیز در همین زمینه می‌داند.<ref> السیرة النبویه، ج ۲، ص ۹۶؛ الاستیعاب، ج ۱، ص ۳۷۳؛ اسباب النزول، ج ۱، ص ۲۹۰.</ref> از ابن عباس [[نقل]] شده که [[آیات]] {{متن قرآن|وَلاَ تَشْتَرُواْ بِعَهْدِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِيلاً إِنَّمَا عِندَ اللَّهِ هُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ مَا عِندَكُمْ يَنفَدُ وَمَا عِندَ اللَّهِ بَاقٍ وَلَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُواْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ}}<ref>«و پیمان با خداوند را به بهایی اندک مفروشید؛ جز این نیست که آنچه نزد خداوند است برای شما بهتر است اگر بدانید آنچه نزد شماست پایان می‌یابد و آنچه نزد خداوند است پایاست و البته ما پاداش شکیبایان را نیکوتر از آنچه انجام می‌دادند خواهیم داد. کسانی از مرد و زن که کار شایسته‌ای کنند؛ و مؤمن باشند، بی‌گمان آنان را با زندگانی پاکیزه‌ای زنده می‌داریم و به یقین نیکوتر از آنچه انجام می‌دادند پاداششان را خواهیم داد» سوره نحل، آیه ۹۵-۹۷.</ref> پس از [[شهادت]] [[حمزه]] نازل شدند.<ref>تفسیر ماوردی، ج ۳، ص ۱۷۷؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۱، ص ۶۵.</ref> این آیات به نابودی [[دنیا]] و ماندگاری آنچه نزد خداست می‌پردازند و به [[اجر]] [[شکیبایی]] و [[پاداش]] دو چندان [[کار نیک]] اشاره می‌کنند. می‌توان این آیات را گونه‌ای [[دلداری]] [[خدا]] به پیامبرش خواند.

#حمزه یکی از مصادیق "زندگان" در آیه {{متن قرآن|وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ}}<ref>«و کسانی را که در راه خداوند کشته شده‌اند مرده مپندار که زنده‌اند، نزد پروردگارشان روزی می‌برند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۹.</ref>.<ref>شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۲۴۳؛ اسباب النزول، ج ۱، ص ۱۳۳؛ مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۸۸۰.</ref> معرفی شده که دو آیه پسین نیز در [[وصف]] حال همین زندگان‌اند: {{متن قرآن|فَرِحِينَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَيَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِينَ لَمْ يَلْحَقُواْ بِهِم مِّنْ خَلْفِهِمْ أَلاَّ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ يَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ وَأَنَّ اللَّهَ لاَ يُضِيعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«به آنچه خداوند با بخشش خویش به آنان داده است شادمانند و برای کسانی که از پس آنها هنوز به آنان نپیوسته‌اند شاد می‌شوند  که آنها نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند به نعمتی از خداوند و بخششی (از وی) شاد می‌شوند و اینکه خداوند پاداش مؤمنان را تباه نمی‌گرداند» سوره آل عمران، آیه ۱۷۰-۱۷۱.</ref> [[خدای سبحان]] [[شادی]] و [[پیام]] این کشتگان در [[راه]] خودش را به بازماندگان [[جنگ]] اعلام می‌دارد که آنان از هر [[ترس]] و اندوهی مصون‌اند و از [[نعمت]] و [[فضل الهی]] و پاداش [[آخرتی]] برخوردارد.<ref>[[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[حمزة بن عبدالمطلب (مقاله)|مقاله «حمزة بن عبدالمطلب»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱.</ref>

===[[مقام]] حمزه{{ع}} در [[آخرت]]===

#براساس روایتی از [[ابن‌بریده]]، آیات {{متن قرآن| يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَّرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبَادِي وَادْخُلِي جَنَّتِي }}<ref>«ای روان آرمیده! به سوی پروردگارت خرسند و پسندیده بازگرد! آنگاه، در جرگه بندگان من درآی! و به بهشت من پا بگذار!» سوره فجر، آیه ۲۷-۳۰.</ref> درباره حمزه نازل شده‌اند که با نگاه به مکی بودن این آیات، تنها می‌توان این سخن را [[تطبیق]] بر مصادیق خواند نه [[شأن نزول]].<ref>تفسیر ابن‌ابی‌حاتم، ج ۱۰، ص ۳۴۳۰؛ تفسیر ثعلبی، ج ۱۰، ص ۲۰۵؛ کشف الاسرار، ج ۱۰، ص ۴۸۹.</ref>

#به روایتی از [[ابن عباس]]، آیه {{متن قرآن|قُلْ أَؤُنَبِّئُكُمْ بِخَيْرٍ مِنْ ذَلِكُمْ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَأَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ}}<ref>«بگو آیا (می‌خواهید) شما را به بهتر از آن آگاه سازم؟ برای کسانی که پرهیزگارند نزد پروردگارشان بوستان‌هایی است که از بن آنها جویباران روان است؛ در آنها جاودانند و (آنان را) همسرانی پاکیزه و خشنودی از سوی خداوند خواهد بود و خداوند به (کار) بندگان، بیناست» سوره آل عمران، آیه ۱۵.</ref> در شأن علی {{ع}}، حمزه و عبیده فرود آمده است.<ref>تفسیر حبری، ص ۲۴۶؛ تفسیر فرات الکوفی، ص ۷۷؛ شواهد التنزیل، ج ۱، ص ۱۵۱.</ref> در آیه پیشین، [[خدا]] به نعمت‌های [[دنیایی]] و مظاهر [[فریبنده]] آنها برای همه [[انسان‌ها]] اشاره می‌کند و در این آیه می‌فرماید که [[پرهیزکاران]] بهتر از این [[نعمت‌ها]] را نزد [[پروردگار]] خود دارند که همان جاودانگی در بهشت و نعمت‌های آن و همسرانی پاک و خوشنودی خداست. دو آیه پسین: {{متن قرآن|الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا إِنَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ الصَّابِرِينَ وَالصَّادِقِينَ وَالْقَانِتِينَ وَالْمُنفِقِينَ وَالْمُسْتَغْفِرِينَ بِالأَسْحَارِ }}<ref>«آنان که می‌گویند: پروردگارا! به راستی ما ایمان آورده‌ایم پس، از گناهان ما درگذر و ما را از عذاب دوزخ نگاه دار! (همان) شکیبایان و راستگویان و فرمانپذیران و بخشندگان و آمرزش‌خواهان در سحرگاهان» سوره آل عمران، آیه ۱۶-۱۷.</ref> نیز به شرح حال این پرهیزکاران می‌پردازند که در [[مناجات]] با پروردگار خویش [[آمرزش]] و از او می‌خواهند که از [[کیفر]] [[دوزخ]] نگه دارد. آنان [[شکیبا]]، [[راستگو]]، پرستنده، گشاده ‌دست و [[اهل]] [[آمرزش‌خواهی]] در سحرگاه‌انند<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص ۷۷؛ البرهان، ج ۱، ص ۶۰۲.</ref>.<ref>[[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[حمزة بن عبدالمطلب (مقاله)|مقاله «حمزة بن عبدالمطلب»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱.</ref>

[[رده:اعلام]]

[[رده:اصحاب پیامبر]]