ظلم در قرآن: تفاوت میان نسخهها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵
جز (جایگزینی متن - '== جستارهای وابسته ==↵↵==' به '==') |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
||
خط ۶: | خط ۶: | ||
| پرسش مرتبط = ظلم (پرسش) | | پرسش مرتبط = ظلم (پرسش) | ||
}} | }} | ||
[[ظلم]]، قرار دادن چیزی در غیر [[جایگاه]] اختصاصی و مناسب خودش است؛ به کم کردن باشد یا به زیاد کردن، به [[تغییر]] زمان باشد یا به [[تغییر]] مکان. [[ظلم]] به [[تجاوز]] از حقّی که به منزله نقطه مرکزی دایره است، گفته میشود و سه نوع است: ۱. [[ظلم]] بین [[انسان]] و [[خدا]]؛ ۲. [[ظلم]] بین خود و [[مردم]]؛ ۳. [[ظلم]] به خود. در این مدخل از واژههای «[[بغی]]»، «[[ظلم]]»، «[[عدوان]]»، «[[قسط]]»، بعضی مشتقّات آنها و واژههایی که مفهوم [[ظلم]] دارد، استفاده شده است<ref>[[فرهنگ قرآن (کتاب)|فرهنگ قرآن]]</ref>. | [[ظلم]]، قرار دادن چیزی در غیر [[جایگاه]] اختصاصی و مناسب خودش است؛ به کم کردن باشد یا به زیاد کردن، به [[تغییر]] زمان باشد یا به [[تغییر]] مکان. [[ظلم]] به [[تجاوز]] از حقّی که به منزله نقطه مرکزی دایره است، گفته میشود و سه نوع است: ۱. [[ظلم]] بین [[انسان]] و [[خدا]]؛ ۲. [[ظلم]] بین خود و [[مردم]]؛ ۳. [[ظلم]] به خود. در این مدخل از واژههای «[[بغی]]»، «[[ظلم]]»، «[[عدوان]]»، «[[قسط]]»، بعضی مشتقّات آنها و واژههایی که مفهوم [[ظلم]] دارد، استفاده شده است<ref>[[فرهنگ قرآن (کتاب)|فرهنگ قرآن]]</ref>. | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*[[ظلم]] از رذایلی است که [[فطرت انسان]] صرفنظر از [[مکتب]] و مرام، زمان و مکان و هر آرایه دیگری از آن [[نفرت]] دارد و [[عقل]] [[سلیم]] بشری آن را [[زشت]] میداند. [[قرآن کریم]] و به [[پیروی]] از آن [[پیشوایان معصوم]]، هماهنگ با [[فطرت]] [[پاک]] [[انسانی]] به بیانهای مختلف، این صفت [[ناپسند]] را تقبیح و [[نکوهش]] کردهاند. [[خداوند متعال]] در [[قرآن کریم]] ستمپیشگان را به [[سختی]] [[تهدید]] کرده، میفرماید: {{متن قرآن|وَسَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ}}<ref>«و آنان که ستم ورزیدهاند به زودی خواهند دانست که به کدام بازگشتگاه باز خواهند گشت» سوره شعراء، آیه ۲۲۷.</ref>. این [[آیه کریمه]] در صدد [[تهدید]] [[مشرکان]] به عنوان شاخصترین گروه [[ستمکار]] است<ref>سید محمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۱۵، ص۳۳۲.</ref>؛ و باز میفرماید: {{متن قرآن|وَلَا تَحْسَبَنَّ اللَّهَ غَافِلًا عَمَّا يَعْمَلُ الظَّالِمُونَ إِنَّمَا يُؤَخِّرُهُمْ لِيَوْمٍ تَشْخَصُ فِيهِ الْأَبْصَارُ * مُهْطِعِينَ مُقْنِعِي رُءُوسِهِمْ لَا يَرْتَدُّ إِلَيْهِمْ طَرْفُهُمْ وَأَفْئِدَتُهُمْ هَوَاءٌ}}<ref>«و خداوند را از آنچه ستمگران به جای میآورند غافل مپندار، جز این نیست که (عذاب) آنان را تا روزی که چشمها در آن خیره میگردد پس میافکند * در حالی که شتابان سر را بالا گرفتهاند چشم بر هم نمیزنند و دل در دلشان نیست» سوره ابراهیم، آیه ۴۲-۴۳.</ref>. یکی از ابواب [[نکوهش]] [[ظلم]] این است که [[ظلم]] از [[ساحت]] [[قدس]] الاهی دور است. [[خداوند متعال]]، [[اراده]] [[ظلم]] نمیکند. {{متن قرآن|وَمَا اللَّهُ يُرِيدُ ظُلْمًا لِلْعِبَادِ}}<ref>«و خداوند با بندگان سر ستم ندارد» سوره غافر، آیه ۳۱.</ref>. صفت [[ظلم]] ندارد. {{متن قرآن|أَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ}}<ref>«و (بدانید) که خداوند با بندگان، ستمگر نیست» سوره آل عمران، آیه ۱۸۲.</ref>. و در عمل [[ظلم]] نمیکند. {{متن قرآن|فَمَا كَانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ}}<ref>«خداوند بر آن نبود که به آنان ستم کند» سوره توبه، آیه ۷۰.</ref>. | * [[ظلم]] از رذایلی است که [[فطرت انسان]] صرفنظر از [[مکتب]] و مرام، زمان و مکان و هر آرایه دیگری از آن [[نفرت]] دارد و [[عقل]] [[سلیم]] بشری آن را [[زشت]] میداند. [[قرآن کریم]] و به [[پیروی]] از آن [[پیشوایان معصوم]]، هماهنگ با [[فطرت]] [[پاک]] [[انسانی]] به بیانهای مختلف، این صفت [[ناپسند]] را تقبیح و [[نکوهش]] کردهاند. [[خداوند متعال]] در [[قرآن کریم]] ستمپیشگان را به [[سختی]] [[تهدید]] کرده، میفرماید: {{متن قرآن|وَسَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ}}<ref>«و آنان که ستم ورزیدهاند به زودی خواهند دانست که به کدام بازگشتگاه باز خواهند گشت» سوره شعراء، آیه ۲۲۷.</ref>. این [[آیه کریمه]] در صدد [[تهدید]] [[مشرکان]] به عنوان شاخصترین گروه [[ستمکار]] است<ref>سید محمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۱۵، ص۳۳۲.</ref>؛ و باز میفرماید: {{متن قرآن|وَلَا تَحْسَبَنَّ اللَّهَ غَافِلًا عَمَّا يَعْمَلُ الظَّالِمُونَ إِنَّمَا يُؤَخِّرُهُمْ لِيَوْمٍ تَشْخَصُ فِيهِ الْأَبْصَارُ * مُهْطِعِينَ مُقْنِعِي رُءُوسِهِمْ لَا يَرْتَدُّ إِلَيْهِمْ طَرْفُهُمْ وَأَفْئِدَتُهُمْ هَوَاءٌ}}<ref>«و خداوند را از آنچه ستمگران به جای میآورند غافل مپندار، جز این نیست که (عذاب) آنان را تا روزی که چشمها در آن خیره میگردد پس میافکند * در حالی که شتابان سر را بالا گرفتهاند چشم بر هم نمیزنند و دل در دلشان نیست» سوره ابراهیم، آیه ۴۲-۴۳.</ref>. یکی از ابواب [[نکوهش]] [[ظلم]] این است که [[ظلم]] از [[ساحت]] [[قدس]] الاهی دور است. [[خداوند متعال]]، [[اراده]] [[ظلم]] نمیکند. {{متن قرآن|وَمَا اللَّهُ يُرِيدُ ظُلْمًا لِلْعِبَادِ}}<ref>«و خداوند با بندگان سر ستم ندارد» سوره غافر، آیه ۳۱.</ref>. صفت [[ظلم]] ندارد. {{متن قرآن|أَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ}}<ref>«و (بدانید) که خداوند با بندگان، ستمگر نیست» سوره آل عمران، آیه ۱۸۲.</ref>. و در عمل [[ظلم]] نمیکند. {{متن قرآن|فَمَا كَانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ}}<ref>«خداوند بر آن نبود که به آنان ستم کند» سوره توبه، آیه ۷۰.</ref>. | ||
*در مقابل، [[قرآن کریم]] صفت [[ظلم]] را به کسانی نسبت داده که [[عقل]] و [[فطرت انسان]] از همسانی و [[همراهی]] ایشان ابا دارد؛ از جمله کسانی که در [[قرآن کریم]] به [[ظلم]] توصیف شدهاند میتوان [[کافران]]<ref>{{متن قرآن|وَالْكَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ}} «و کافرانند که ستمگرند» سوره بقره، آیه ۲۵۴.</ref>، [[بتپرستان]]<ref>{{متن قرآن|احْشُرُوا الَّذِينَ ظَلَمُوا وَأَزْوَاجَهُمْ وَمَا كَانُوا يَعْبُدُونَ * مِن دُونِ اللَّهِ فَاهْدُوهُمْ إِلَى صِرَاطِ الْجَحِيمِ}} «و ستمپیشگان و همگونان ایشان و آنچه را به جای خداوند میپرستیدند گرد آورید و به راه دوزخ راهنمایی کنید» سوره صافات، آیه ۲۲-۲۳.</ref>، [[تکذیبکنندگان]] و [[مخالفان]] [[انبیا]]<ref>{{متن قرآن|وَلَقَدْ جَاءَهُمْ رَسُولٌ مِنْهُمْ فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمُ الْعَذَابُ وَهُمْ ظَالِمُونَ}} «و به یقین پیامبری از خود آنان نزدشان آمد امّا او را دروغگو شمردند بنابراین عذاب، آنان را در حالی که ستمگر بودند فرو گرفت» سوره نحل، آیه ۱۱۳؛ {{متن قرآن|نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَسْتَمِعُونَ بِهِ إِذْ يَسْتَمِعُونَ إِلَيْكَ وَإِذْ هُمْ نَجْوَى إِذْ يَقُولُ الظَّالِمُونَ إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلًا مَسْحُورًا}} «هنگامی که به (سخن) تو گوش میسپارند ما به آنچه آنان بدان گوش میدهند داناتریم و (نیز) هنگامی که با هم رازگویی میکنند، آنگاه که ستمگران میگویند: شما جز از مردی جادو شده پیروی نمیکنید» سوره اسراء، آیه ۴۷؛ {{متن قرآن|وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَى قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عَامًا فَأَخَذَهُمُ الطُّوفَانُ وَهُمْ ظَالِمُونَ}} «و به راستی ما نوح را به سوی قومش فرستادیم و هزار سال- جز پنجاه سال- میان آنان به سر برد آنگاه سیلاب آنان را فرو گرفت در حالی که ستمگر بودند» سوره عنکبوت، آیه ۱۴؛ {{متن قرآن|بَلْ هُوَ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَمَا يَجْحَدُ بِآيَاتِنَا إِلَّا الظَّالِمُونَ}} «اما آن (قرآن) آیاتی روشن است در سینه کسانی که به آنان دانش دادهاند و آیات ما را جز ستمکاران انکار نمیکنند» سوره عنکبوت، آیه ۴۹.</ref>، آنان که بر [[خدا]] [[افترا]] میبندند<ref>{{متن قرآن|فَمَنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ}} «پس کسانی که بعد از آن بر خداوند دروغ بندند ستمکارند» سوره آل عمران، آیه ۹۴.</ref>، هواپرستان<ref>{{متن قرآن|بَلِ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَهْوَاءَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ فَمَنْ يَهْدِي مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ وَمَا لَهُمْ مِنْ نَاصِرِينَ}} «بلکه، ستمگران از هوا و هوسهایشان بی (پشتوانه) دانش، پیروی کردهاند و آن کس را که خداوند بیراه گذارد چه کسی رهنمون خواهد شد؟ و آنان را یاوری نیست» سوره روم، آیه ۲۹.</ref>، [[مجرمان]]<ref>{{متن قرآن|فَلَوْلاَ كَانَ مِنَ الْقُرُونِ مِن قَبْلِكُمْ أُوْلُواْ بَقِيَّةٍ يَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسَادِ فِي الأَرْضِ إِلاَّ قَلِيلاً مِّمَّنْ أَنجَيْنَا مِنْهُمْ وَاتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُواْ مَا أُتْرِفُواْ فِيهِ وَكَانُواْ مُجْرِمِينَ}} «پس چرا در میان مردم دورههایی که پیش از شما میزیستهاند خیراندیشانی نبودند که (مردم را) از تباهی در زمین باز دارند -جز گروهی اندک از آنان که ما رهانیده بودیم- و ستمگران در پی ناز و نعمتی افتادند که در آن به سر میبردند و گناهکار بودند» سوره هود، آیه ۱۱۶.</ref>، [[فاسقان]]<ref>{{متن قرآن|فَلَمَّا نَسُوا مَا ذُكِّرُوا بِهِ أَنْجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَأَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذَابٍ بَئِيسٍ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ}} «آنگاه چون اندرزی که به ایشان داده شده بود از یاد بردند کسانی را که (مردم را) از کار بد باز میداشتند رهایی بخشیدیم و ستمورزان را برای آنکه نافرمانی میکردند به عذابی سخت فرو گرفتیم» سوره اعراف، آیه ۱۶۵.</ref> و مرزشکنان<ref>{{متن قرآن|...تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَعْتَدُوهَا وَمَنْ يَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ}} «...اینها احکام خداوند است از آنها تجاوز نکنید و آنان که از حدود خداوند تجاوز کنند ستمگرند» سوره بقره، آیه ۲۲۹؛ {{متن قرآن|وَتِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ وَمَنْ يَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ}} «و اینها احکام خداوند است و هر که از احکام خداوند پا فراتر نهد بیگمان به خویش ستم کرده است» سوره طلاق، آیه ۱.</ref> را نام برد<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، ج14، ص96-98.</ref> | *در مقابل، [[قرآن کریم]] صفت [[ظلم]] را به کسانی نسبت داده که [[عقل]] و [[فطرت انسان]] از همسانی و [[همراهی]] ایشان ابا دارد؛ از جمله کسانی که در [[قرآن کریم]] به [[ظلم]] توصیف شدهاند میتوان [[کافران]]<ref>{{متن قرآن|وَالْكَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ}} «و کافرانند که ستمگرند» سوره بقره، آیه ۲۵۴.</ref>، [[بتپرستان]]<ref>{{متن قرآن|احْشُرُوا الَّذِينَ ظَلَمُوا وَأَزْوَاجَهُمْ وَمَا كَانُوا يَعْبُدُونَ * مِن دُونِ اللَّهِ فَاهْدُوهُمْ إِلَى صِرَاطِ الْجَحِيمِ}} «و ستمپیشگان و همگونان ایشان و آنچه را به جای خداوند میپرستیدند گرد آورید و به راه دوزخ راهنمایی کنید» سوره صافات، آیه ۲۲-۲۳.</ref>، [[تکذیبکنندگان]] و [[مخالفان]] [[انبیا]]<ref>{{متن قرآن|وَلَقَدْ جَاءَهُمْ رَسُولٌ مِنْهُمْ فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمُ الْعَذَابُ وَهُمْ ظَالِمُونَ}} «و به یقین پیامبری از خود آنان نزدشان آمد امّا او را دروغگو شمردند بنابراین عذاب، آنان را در حالی که ستمگر بودند فرو گرفت» سوره نحل، آیه ۱۱۳؛ {{متن قرآن|نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَسْتَمِعُونَ بِهِ إِذْ يَسْتَمِعُونَ إِلَيْكَ وَإِذْ هُمْ نَجْوَى إِذْ يَقُولُ الظَّالِمُونَ إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلًا مَسْحُورًا}} «هنگامی که به (سخن) تو گوش میسپارند ما به آنچه آنان بدان گوش میدهند داناتریم و (نیز) هنگامی که با هم رازگویی میکنند، آنگاه که ستمگران میگویند: شما جز از مردی جادو شده پیروی نمیکنید» سوره اسراء، آیه ۴۷؛ {{متن قرآن|وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَى قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عَامًا فَأَخَذَهُمُ الطُّوفَانُ وَهُمْ ظَالِمُونَ}} «و به راستی ما نوح را به سوی قومش فرستادیم و هزار سال- جز پنجاه سال- میان آنان به سر برد آنگاه سیلاب آنان را فرو گرفت در حالی که ستمگر بودند» سوره عنکبوت، آیه ۱۴؛ {{متن قرآن|بَلْ هُوَ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَمَا يَجْحَدُ بِآيَاتِنَا إِلَّا الظَّالِمُونَ}} «اما آن (قرآن) آیاتی روشن است در سینه کسانی که به آنان دانش دادهاند و آیات ما را جز ستمکاران انکار نمیکنند» سوره عنکبوت، آیه ۴۹.</ref>، آنان که بر [[خدا]] [[افترا]] میبندند<ref>{{متن قرآن|فَمَنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ}} «پس کسانی که بعد از آن بر خداوند دروغ بندند ستمکارند» سوره آل عمران، آیه ۹۴.</ref>، هواپرستان<ref>{{متن قرآن|بَلِ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَهْوَاءَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ فَمَنْ يَهْدِي مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ وَمَا لَهُمْ مِنْ نَاصِرِينَ}} «بلکه، ستمگران از هوا و هوسهایشان بی (پشتوانه) دانش، پیروی کردهاند و آن کس را که خداوند بیراه گذارد چه کسی رهنمون خواهد شد؟ و آنان را یاوری نیست» سوره روم، آیه ۲۹.</ref>، [[مجرمان]]<ref>{{متن قرآن|فَلَوْلاَ كَانَ مِنَ الْقُرُونِ مِن قَبْلِكُمْ أُوْلُواْ بَقِيَّةٍ يَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسَادِ فِي الأَرْضِ إِلاَّ قَلِيلاً مِّمَّنْ أَنجَيْنَا مِنْهُمْ وَاتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُواْ مَا أُتْرِفُواْ فِيهِ وَكَانُواْ مُجْرِمِينَ}} «پس چرا در میان مردم دورههایی که پیش از شما میزیستهاند خیراندیشانی نبودند که (مردم را) از تباهی در زمین باز دارند -جز گروهی اندک از آنان که ما رهانیده بودیم- و ستمگران در پی ناز و نعمتی افتادند که در آن به سر میبردند و گناهکار بودند» سوره هود، آیه ۱۱۶.</ref>، [[فاسقان]]<ref>{{متن قرآن|فَلَمَّا نَسُوا مَا ذُكِّرُوا بِهِ أَنْجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَأَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذَابٍ بَئِيسٍ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ}} «آنگاه چون اندرزی که به ایشان داده شده بود از یاد بردند کسانی را که (مردم را) از کار بد باز میداشتند رهایی بخشیدیم و ستمورزان را برای آنکه نافرمانی میکردند به عذابی سخت فرو گرفتیم» سوره اعراف، آیه ۱۶۵.</ref> و مرزشکنان<ref>{{متن قرآن|...تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَعْتَدُوهَا وَمَنْ يَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ}} «...اینها احکام خداوند است از آنها تجاوز نکنید و آنان که از حدود خداوند تجاوز کنند ستمگرند» سوره بقره، آیه ۲۲۹؛ {{متن قرآن|وَتِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ وَمَنْ يَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ}} «و اینها احکام خداوند است و هر که از احکام خداوند پا فراتر نهد بیگمان به خویش ستم کرده است» سوره طلاق، آیه ۱.</ref> را نام برد<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، ج14، ص96-98.</ref> | ||
خط ۷۶: | خط ۷۷: | ||
#{{متن قرآن|لَا يَسْتَأْذِنُكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ أَنْ يُجَاهِدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالْمُتَّقِينَ * إِنَّمَا يَسْتَأْذِنُكَ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَارْتَابَتْ قُلُوبُهُمْ فَهُمْ فِي رَيْبِهِمْ يَتَرَدَّدُونَ * وَلَوْ أَرَادُوا الْخُرُوجَ لَأَعَدُّوا لَهُ عُدَّةً وَلَكِنْ كَرِهَ اللَّهُ انْبِعَاثَهُمْ فَثَبَّطَهُمْ وَقِيلَ اقْعُدُوا مَعَ الْقَاعِدِينَ * لَوْ خَرَجُوا فِيكُمْ مَا زَادُوكُمْ إِلَّا خَبَالًا وَلَأَوْضَعُوا خِلَالَكُمْ يَبْغُونَكُمُ الْفِتْنَةَ وَفِيكُمْ سَمَّاعُونَ لَهُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ}}<ref>«آنان که به خداوند و روز بازپسین ایمان دارند برای جهاد با مال و جانشان از تو اجازه نمیگیرند و خداوند به (حال) پرهیزگاران داناست * تنها کسانی از تو اجازه (ی معاف بودن از جهاد) میخواهند که به خداوند و روز بازپسین ایمان ندارند و دل به شک سپردهاند و در تردید خود سرگردانند * اگر (به راستی) میخواستند رهسپار گردند ساز و برگی برای آن فراهم میآوردند ولی خداوند روانه شدن آنان را خوش نداشت پس آنان را به درنگ کردن واداشت و (به آنها) گفته شد: با (خانه) نشستگان همنشین باشید! * اگر در میان شما روانه میشدند جز شرّ به شما نمیافزودند و در میان شما برای ایجاد آشوب رخنه میکردند و آنان میان شما جاسوسانی دارند و خداوند به (حال) ستمگران داناست» سوره توبه، آیه ۴۴-۴۷.</ref>. | #{{متن قرآن|لَا يَسْتَأْذِنُكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ أَنْ يُجَاهِدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالْمُتَّقِينَ * إِنَّمَا يَسْتَأْذِنُكَ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَارْتَابَتْ قُلُوبُهُمْ فَهُمْ فِي رَيْبِهِمْ يَتَرَدَّدُونَ * وَلَوْ أَرَادُوا الْخُرُوجَ لَأَعَدُّوا لَهُ عُدَّةً وَلَكِنْ كَرِهَ اللَّهُ انْبِعَاثَهُمْ فَثَبَّطَهُمْ وَقِيلَ اقْعُدُوا مَعَ الْقَاعِدِينَ * لَوْ خَرَجُوا فِيكُمْ مَا زَادُوكُمْ إِلَّا خَبَالًا وَلَأَوْضَعُوا خِلَالَكُمْ يَبْغُونَكُمُ الْفِتْنَةَ وَفِيكُمْ سَمَّاعُونَ لَهُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ}}<ref>«آنان که به خداوند و روز بازپسین ایمان دارند برای جهاد با مال و جانشان از تو اجازه نمیگیرند و خداوند به (حال) پرهیزگاران داناست * تنها کسانی از تو اجازه (ی معاف بودن از جهاد) میخواهند که به خداوند و روز بازپسین ایمان ندارند و دل به شک سپردهاند و در تردید خود سرگردانند * اگر (به راستی) میخواستند رهسپار گردند ساز و برگی برای آن فراهم میآوردند ولی خداوند روانه شدن آنان را خوش نداشت پس آنان را به درنگ کردن واداشت و (به آنها) گفته شد: با (خانه) نشستگان همنشین باشید! * اگر در میان شما روانه میشدند جز شرّ به شما نمیافزودند و در میان شما برای ایجاد آشوب رخنه میکردند و آنان میان شما جاسوسانی دارند و خداوند به (حال) ستمگران داناست» سوره توبه، آیه ۴۴-۴۷.</ref>. | ||
#{{متن قرآن|وَإِنْ كَذَّبُوكَ فَقُلْ لِي عَمَلِي وَلَكُمْ عَمَلُكُمْ أَنْتُمْ بَرِيئُونَ مِمَّا أَعْمَلُ وَأَنَا بَرِيءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ * وَمِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُونَ إِلَيْكَ أَفَأَنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ وَلَوْ كَانُوا لَا يَعْقِلُونَ * وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْظُرُ إِلَيْكَ أَفَأَنْتَ تَهْدِي الْعُمْيَ وَلَوْ كَانُوا لَا يُبْصِرُونَ * إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ النَّاسَ شَيْئًا وَلَكِنَّ النَّاسَ أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ}}<ref>«و اگر تو را دروغگو میشمارند بگو کردار من از آن من و کردار شما، از آن شما شما از آنچه من انجام میدهم بیزارید و من (نیز) از آنچه شما انجام میدهید بیزارم * و برخی از آنان به (گفتار) تو گوش میدهند؛ آیا تو ناشنوایان را هر چند خرد نورزند، شنوا میتوانی کرد؟ * و برخی از ایشان به تو مینگرند آیا تو نابینایان را هر چند بینشی نداشته باشند رهنمایی میتوانی کرد؟ * بیگمان خداوند بر مردم هیچ ستم روا نمیدارد امّا این مردمند که به خویش ستم میورزند» سوره یونس، آیه ۴۱-۴۴.</ref>. | #{{متن قرآن|وَإِنْ كَذَّبُوكَ فَقُلْ لِي عَمَلِي وَلَكُمْ عَمَلُكُمْ أَنْتُمْ بَرِيئُونَ مِمَّا أَعْمَلُ وَأَنَا بَرِيءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ * وَمِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُونَ إِلَيْكَ أَفَأَنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ وَلَوْ كَانُوا لَا يَعْقِلُونَ * وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْظُرُ إِلَيْكَ أَفَأَنْتَ تَهْدِي الْعُمْيَ وَلَوْ كَانُوا لَا يُبْصِرُونَ * إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ النَّاسَ شَيْئًا وَلَكِنَّ النَّاسَ أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ}}<ref>«و اگر تو را دروغگو میشمارند بگو کردار من از آن من و کردار شما، از آن شما شما از آنچه من انجام میدهم بیزارید و من (نیز) از آنچه شما انجام میدهید بیزارم * و برخی از آنان به (گفتار) تو گوش میدهند؛ آیا تو ناشنوایان را هر چند خرد نورزند، شنوا میتوانی کرد؟ * و برخی از ایشان به تو مینگرند آیا تو نابینایان را هر چند بینشی نداشته باشند رهنمایی میتوانی کرد؟ * بیگمان خداوند بر مردم هیچ ستم روا نمیدارد امّا این مردمند که به خویش ستم میورزند» سوره یونس، آیه ۴۱-۴۴.</ref>. | ||
#{{متن قرآن|وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَاءَ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ}}<ref>«و به ستمگران مگرایید که آتش (دوزخ) به شما رسد در حالی که شما را در برابر خداوند، سروری نباشد، آنگاه یاری نخواهید شد» سوره هود، آیه ۱۱۳.</ref>. '''نکته''': این [[آیه]] یکی از اساسیترین برنامههای [[اجتماعی]] و [[سیاسی]] و نظامی و عقیدتی را بیان میکند، عموم مسلمانان را مخاطب ساخته و به عنوان یک [[وظیفه]] قطعی میگوید: به کسانی که [[ظلم و ستم]] کردهاند، تکیه نکنید {{متن قرآن|وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا}} چرا که این امر سبب میشود که [[عذاب]] [[آتش]]، دامان شما را بگیرد {{متن قرآن|فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ}} و غیر از [[خدا]] هیچ ولی و [[سرپرست]] و [[یاوری]] نخواهید داشت {{متن قرآن|وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَاءَ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ}}. و با این حال واضح است که “هیچکس شما را [[یاری]] نخواهد کرد” {{متن قرآن|ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ}} [[علامه طباطبایی]] مینویسد: رکون به سوی [[ستمکاران]]، یک نوع اعتمادی است که ناشی از میل و رغبت به آنان باشد، حال چه این رکون در [[اصل دین]] باشد، مثل اینکه پارهای از حقایق [[دین]] را که به نفع آنان است بگوید، و از آنچه که به [[ضرر ]]ایشان است دم فرو بندد و افشاء نکند، و چه اینکه در [[حیات]] [[دینی]] باشد مثل اینکه به [[ستمکاران]] اجازه دهد تا به نوعی که دلخواه ایشان است در [[اداره امور]] مجتمع [[دینی]] مداخله کنند و [[ولایت]] امور [[عامه]] را به دست گیرند، و چه اینکه ایشان را [[دوست]] بدارد و دوستیاش منجر به مخالطت و آمیزش با آن شود و در نتیجه در [[شؤون]] حیاتی [[جامعه]] و یا فردی از افراد اثر سوء بگذارد. و کوتاه سخن، رکون به این معنا است که در امر [[دین]] و یا [[حیات]] [[دینی]] طوری به [[ستمکاران]] نزدیک شود که نزدیکیاش توأم با نوعی [[اعتماد]] و اتکاء باشد، و [[دین]] و [[خدا]] و یا [[حیات]] [[دینی]] را از [[استقلال]] در تأثیر انداخته، و از آن [[پاکی]] و [[خلوص]] اصلیاش ساقط کند [[دلیل]] ما بر این معنایی که کردیم این است که [[خدای تعالی]] در خطابی که در این [[آیه]] دارد، که خود تتمه خطاب در [[آیه]] قبلی است {{متن قرآن|فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَمَنْ تَابَ مَعَكَ وَلَا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ}}<ref>«پس چنان که فرمان یافتهای پایداری کن و (نیز) آنکه همراه تو (به سوی خداوند) بازگشته است (پایداری کند) و سرکشی نورزید که او به آنچه انجام میدهید بیناست» سوره هود، آیه ۱۱۲.</ref>. جمع کرده میان [[رسول خدا]]{{صل}} و [[مؤمنین]] از امتش، و شؤونی که هم مربوط به آن جناب و هم به [[امت]] اوست، همان [[معارف دینی]] و [[اخلاق]] و سنتهای [[اسلامی]] است از جهت [[تبلیغ]] و [[حفظ]] و اجراء و [[تطبیق]] [[حیات اجتماعی]] بر آن، و همچنین عبارت است از [[ولایت]] امور مجتمع [[اسلامی]]، و شناخته شدن افراد به عنوان یک فرد [[مسلمان]]، در صورتی که به آن سنتها عمل کند. بنابراین، نه [[پیغمبر]] میتواند در این امور به [[ستمکاران]] رکون کند و نه [[امت]] او. بعلاوه، کاملاً روشن است که این دو [[آیه]] مورد بحث به منزله نتیجهای است که از داستانهای ملتهای [[ستمکاری]] [[استنتاج]] شده که [[خداوند]] به [[جرم]] ستمهایشان آنها را هلاک نموده است. این دو [[آیه]] متفرع بر آن داستانها و ناظر به آنها است، و [[ظلم]] آن [[ملتها]] تنها [[شرک]] ورزیدن و بتپرستیشان نبود، بلکه از جمله کارهای نکوهیده آنها که [[خداوند]] از آن [[نکوهش]] کرده [[پیروی]] از [[ستمکاران]] بوده، که نتیجهاش [[فساد]] در [[زمین]] بعد از [[اصلاح]] آن میشد، و آن [[فساد]] عبارت بود از رسمیت دادن به سنتهای ظالمانه که [[والیان]] [[جور]] باب کرده بودند و [[مردم]] هم از آنها [[پیروی]] میکردند<ref>ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۶۷.</ref>. | #{{متن قرآن|وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَاءَ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ}}<ref>«و به ستمگران مگرایید که آتش (دوزخ) به شما رسد در حالی که شما را در برابر خداوند، سروری نباشد، آنگاه یاری نخواهید شد» سوره هود، آیه ۱۱۳.</ref>. '''نکته''': این [[آیه]] یکی از اساسیترین برنامههای [[اجتماعی]] و [[سیاسی]] و نظامی و عقیدتی را بیان میکند، عموم مسلمانان را مخاطب ساخته و به عنوان یک [[وظیفه]] قطعی میگوید: به کسانی که [[ظلم و ستم]] کردهاند، تکیه نکنید {{متن قرآن|وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا}} چرا که این امر سبب میشود که [[عذاب]] [[آتش]]، دامان شما را بگیرد {{متن قرآن|فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ}} و غیر از [[خدا]] هیچ ولی و [[سرپرست]] و [[یاوری]] نخواهید داشت {{متن قرآن|وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَاءَ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ}}. و با این حال واضح است که “هیچکس شما را [[یاری]] نخواهد کرد” {{متن قرآن|ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ}} [[علامه طباطبایی]] مینویسد: رکون به سوی [[ستمکاران]]، یک نوع اعتمادی است که ناشی از میل و رغبت به آنان باشد، حال چه این رکون در [[اصل دین]] باشد، مثل اینکه پارهای از حقایق [[دین]] را که به نفع آنان است بگوید، و از آنچه که به [[ضرر]]ایشان است دم فرو بندد و افشاء نکند، و چه اینکه در [[حیات]] [[دینی]] باشد مثل اینکه به [[ستمکاران]] اجازه دهد تا به نوعی که دلخواه ایشان است در [[اداره امور]] مجتمع [[دینی]] مداخله کنند و [[ولایت]] امور [[عامه]] را به دست گیرند، و چه اینکه ایشان را [[دوست]] بدارد و دوستیاش منجر به مخالطت و آمیزش با آن شود و در نتیجه در [[شؤون]] حیاتی [[جامعه]] و یا فردی از افراد اثر سوء بگذارد. و کوتاه سخن، رکون به این معنا است که در امر [[دین]] و یا [[حیات]] [[دینی]] طوری به [[ستمکاران]] نزدیک شود که نزدیکیاش توأم با نوعی [[اعتماد]] و اتکاء باشد، و [[دین]] و [[خدا]] و یا [[حیات]] [[دینی]] را از [[استقلال]] در تأثیر انداخته، و از آن [[پاکی]] و [[خلوص]] اصلیاش ساقط کند [[دلیل]] ما بر این معنایی که کردیم این است که [[خدای تعالی]] در خطابی که در این [[آیه]] دارد، که خود تتمه خطاب در [[آیه]] قبلی است {{متن قرآن|فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَمَنْ تَابَ مَعَكَ وَلَا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ}}<ref>«پس چنان که فرمان یافتهای پایداری کن و (نیز) آنکه همراه تو (به سوی خداوند) بازگشته است (پایداری کند) و سرکشی نورزید که او به آنچه انجام میدهید بیناست» سوره هود، آیه ۱۱۲.</ref>. جمع کرده میان [[رسول خدا]]{{صل}} و [[مؤمنین]] از امتش، و شؤونی که هم مربوط به آن جناب و هم به [[امت]] اوست، همان [[معارف دینی]] و [[اخلاق]] و سنتهای [[اسلامی]] است از جهت [[تبلیغ]] و [[حفظ]] و اجراء و [[تطبیق]] [[حیات اجتماعی]] بر آن، و همچنین عبارت است از [[ولایت]] امور مجتمع [[اسلامی]]، و شناخته شدن افراد به عنوان یک فرد [[مسلمان]]، در صورتی که به آن سنتها عمل کند. بنابراین، نه [[پیغمبر]] میتواند در این امور به [[ستمکاران]] رکون کند و نه [[امت]] او. بعلاوه، کاملاً روشن است که این دو [[آیه]] مورد بحث به منزله نتیجهای است که از داستانهای ملتهای [[ستمکاری]] [[استنتاج]] شده که [[خداوند]] به [[جرم]] ستمهایشان آنها را هلاک نموده است. این دو [[آیه]] متفرع بر آن داستانها و ناظر به آنها است، و [[ظلم]] آن [[ملتها]] تنها [[شرک]] ورزیدن و بتپرستیشان نبود، بلکه از جمله کارهای نکوهیده آنها که [[خداوند]] از آن [[نکوهش]] کرده [[پیروی]] از [[ستمکاران]] بوده، که نتیجهاش [[فساد]] در [[زمین]] بعد از [[اصلاح]] آن میشد، و آن [[فساد]] عبارت بود از رسمیت دادن به سنتهای ظالمانه که [[والیان]] [[جور]] باب کرده بودند و [[مردم]] هم از آنها [[پیروی]] میکردند<ref>ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۶۷.</ref>. | ||
#{{متن قرآن|نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَسْتَمِعُونَ بِهِ إِذْ يَسْتَمِعُونَ إِلَيْكَ وَإِذْ هُمْ نَجْوَى إِذْ يَقُولُ الظَّالِمُونَ إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلًا مَسْحُورًا}}<ref>«هنگامی که به (سخن) تو گوش میسپارند ما به آنچه آنان بدان گوش میدهند داناتریم و (نیز) هنگامی که با هم رازگویی میکنند، آنگاه که ستمگران میگویند: شما جز از مردی جادو شده پیروی نمیکنید» سوره اسراء، آیه ۴۷.</ref>. | #{{متن قرآن|نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَسْتَمِعُونَ بِهِ إِذْ يَسْتَمِعُونَ إِلَيْكَ وَإِذْ هُمْ نَجْوَى إِذْ يَقُولُ الظَّالِمُونَ إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلًا مَسْحُورًا}}<ref>«هنگامی که به (سخن) تو گوش میسپارند ما به آنچه آنان بدان گوش میدهند داناتریم و (نیز) هنگامی که با هم رازگویی میکنند، آنگاه که ستمگران میگویند: شما جز از مردی جادو شده پیروی نمیکنید» سوره اسراء، آیه ۴۷.</ref>. | ||
#{{متن قرآن|لَاهِيَةً قُلُوبُهُمْ وَأَسَرُّوا النَّجْوَى الَّذِينَ ظَلَمُوا هَلْ هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ أَفَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَأَنْتُمْ تُبْصِرُونَ}}<ref>«در حالی که دلبستگان سرگرمیاند و ستمکاران (مشرک) در نهان رازگویی کردند که: آیا این (پیامبر) جز بشری مانند شماست؟ آیا با آنکه (به چشم خود) میبینید به جادو روی میآورید؟» سوره انبیاء، آیه ۳.</ref>. | #{{متن قرآن|لَاهِيَةً قُلُوبُهُمْ وَأَسَرُّوا النَّجْوَى الَّذِينَ ظَلَمُوا هَلْ هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ أَفَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَأَنْتُمْ تُبْصِرُونَ}}<ref>«در حالی که دلبستگان سرگرمیاند و ستمکاران (مشرک) در نهان رازگویی کردند که: آیا این (پیامبر) جز بشری مانند شماست؟ آیا با آنکه (به چشم خود) میبینید به جادو روی میآورید؟» سوره انبیاء، آیه ۳.</ref>. | ||
خط ۱۱۴: | خط ۱۱۵: | ||
[[رده:ظلم در قرآن]] | [[رده:ظلم در قرآن]] | ||