پرش به محتوا

بازماندگان واقعه کربلا: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[بازماندگان واقعه کربلا در حدیث]] - [[بازماندگان واقعه کربلا در تاریخ اسلامی]] - [[بازماندگان واقعه کربلا در معارف و سیره حسینی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[بازماندگان واقعه کربلا در حدیث]] - [[بازماندگان واقعه کربلا در تاریخ اسلامی]] - [[بازماندگان واقعه کربلا در معارف و سیره حسینی]]| پرسش مرتبط  = }}


==سخنی درباره [[اسیران]] و بازماندگان [[واقعه کربلا]]==
== سخنی درباره [[اسیران]] و بازماندگان [[واقعه کربلا]] ==
آمار اسیران [[کربلا]]، مختلف گزارش شده است. تعداد اسیران مرد، چهار نفر، پنج نفر، ده نفر و [[دوازده نفر]]، گزارش شده است. نیز تعداد اسیران [[زن]]، چهار نفر، شش نفر و بیست نفر هم گزارش شده است. بنا بر این، اظهار نظر [[قطعی]] در مورد تعداد [[اسرا]]، مانند تعداد [[شهدای کربلا]]، ممکن نیست؛ لکن نام شماری از اسیران که در منابع مختلف گزارش شده، ارائه می‌گردد.
آمار اسیران [[کربلا]]، مختلف گزارش شده است. تعداد اسیران مرد، چهار نفر، پنج نفر، ده نفر و [[دوازده نفر]]، گزارش شده است. نیز تعداد اسیران [[زن]]، چهار نفر، شش نفر و بیست نفر هم گزارش شده است. بنا بر این، اظهار نظر [[قطعی]] در مورد تعداد [[اسرا]]، مانند تعداد [[شهدای کربلا]]، ممکن نیست؛ لکن نام شماری از اسیران که در منابع مختلف گزارش شده، ارائه می‌گردد.


==[[اسیران]] [[مرد]] [[بنی هاشم]]==
== [[اسیران]] [[مرد]] [[بنی هاشم]] ==
# [[علی بن الحسین]] ([[امام]] [[زین العابدین]]){{ع}}؛
# [[علی بن الحسین]] ([[امام]] [[زین العابدین]]){{ع}}؛
# [[محمد بن علی بن الحسین]] ([[امام باقر]]){{ع}}؛
# [[محمد بن علی بن الحسین]] ([[امام باقر]]){{ع}}؛
# [[حسن بن حسن]]{{ع}}، معروف به [[حسن مُثنّا]]. وی فرزند [[امام حسن]]{{ع}} و همسرش، [[فاطمه دختر امام حسین]]{{ع}} بوده است؛
# [[حسن بن حسن]] {{ع}}، معروف به [[حسن مُثنّا]]. وی فرزند [[امام حسن]] {{ع}} و همسرش، [[فاطمه دختر امام حسین]] {{ع}} بوده است؛
# [[عمرو بن حسن]]؛
# [[عمرو بن حسن]]؛
# [[محمد بن حسین]]؛
# [[محمد بن حسین]]؛
خط ۱۴: خط ۱۴:
# [[محمد بن عقیل]].<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۶۷۶.</ref>
# [[محمد بن عقیل]].<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۶۷۶.</ref>


==اسیران [[زن]] بنی هاشم==
== اسیران [[زن]] بنی هاشم ==
# [[زینب کبرا]]{{س}} دختر [[امیر مؤمنان]]{{ع}}؛
# [[زینب کبرا]] {{س}} دختر [[امیر مؤمنان]] {{ع}}؛
# [[ام کلثوم دختر امیر مؤمنان]]{{ع}}. وی، «[[زینب صغرا]]» نیز نامیده شده و پدرش امیر مؤمنان{{ع}} است؛ ولی ظاهرا مادرش [[فاطمه زهرا]]{{س}} نیست؛ زیرا اُمّ کلثومی که دختر فاطمه زهرا{{س}} است، بنا بر مشهور، در [[زمان حیات امام حسن]]{{ع}} از [[دنیا]] رفته است؛
# [[ام کلثوم دختر امیر مؤمنان]] {{ع}}. وی، «[[زینب صغرا]]» نیز نامیده شده و پدرش امیر مؤمنان {{ع}} است؛ ولی ظاهرا مادرش [[فاطمه زهرا]] {{س}} نیست؛ زیرا اُمّ کلثومی که دختر فاطمه زهرا {{س}} است، بنا بر مشهور، در [[زمان حیات امام حسن]] {{ع}} از [[دنیا]] رفته است؛
# [[فاطمه دختر امام علی]]{{ع}}. وی که «[[فاطمه صغرا]]» نیز نامیده شده، [[همسر]] [[ابو سعید بن عقیل]] بوده که در جریان [[کربلا]] به [[شهادت]] رسیده است. وی از [[راویان]] حوادث کربلاست. احتمال دارد [[خطبه]] منسوب به [[فاطمه بنت الحسین]]{{ع}} از او باشد، چنان که محتمل است [[کنیه]] او اُمّ کلثوم بوده و امّ کلثومِ حاضر در کربلا، همو باشد. [[وفات]] وی و [[سکینه بنت الحسین]]{{ع}}، [[سال ۱۱۷ هجری]] گزارش شده است؛
# [[فاطمه دختر امام علی]] {{ع}}. وی که «[[فاطمه صغرا]]» نیز نامیده شده، [[همسر]] [[ابو سعید بن عقیل]] بوده که در جریان [[کربلا]] به [[شهادت]] رسیده است. وی از [[راویان]] حوادث کربلاست. احتمال دارد [[خطبه]] منسوب به [[فاطمه بنت الحسین]] {{ع}} از او باشد، چنان که محتمل است [[کنیه]] او اُمّ کلثوم بوده و امّ کلثومِ حاضر در کربلا، همو باشد. [[وفات]] وی و [[سکینه بنت الحسین]] {{ع}}، [[سال ۱۱۷ هجری]] گزارش شده است؛
# [[فاطمه دختر امام حسن]]{{ع}}؛
# [[فاطمه دختر امام حسن]] {{ع}}؛
# [[فاطمه دختر امام حسین]]{{ع}}؛
# [[فاطمه دختر امام حسین]] {{ع}}؛
# [[سکینه دختر امام حسین]]{{ع}}؛
# [[سکینه دختر امام حسین]] {{ع}}؛
# [[رباب]]، [[همسر امام حسین]]{{ع}}.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۶۷۶.</ref>
# [[رباب]]، [[همسر امام حسین]] {{ع}}.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۶۷۶.</ref>


==بازماندگان از غیر بنی هاشم==
== بازماندگان از غیر بنی هاشم ==
# [[مرقع بن ثمامه اسدی]]. بر پایه گزارشی، وی در کربلا مجروح شد و در [[کوفه]] از دنیا رفت؛
# [[مرقع بن ثمامه اسدی]]. بر پایه گزارشی، وی در کربلا مجروح شد و در [[کوفه]] از دنیا رفت؛
# [[سوار بن عمیر جابری]]. وی در [[واقعه کربلا]]، مجروح و [[اسیر]] شد و شش ماه پس از آن، بر اثر جراحت‌هایی که برداشته بود، به شهادت رسید. نام وی در «[[زیارت ناحیه مقدّسه]]»، آمده است؛
# [[سوار بن عمیر جابری]]. وی در [[واقعه کربلا]]، مجروح و [[اسیر]] شد و شش ماه پس از آن، بر اثر جراحت‌هایی که برداشته بود، به شهادت رسید. نام وی در «[[زیارت ناحیه مقدّسه]]»، آمده است؛
# [[عمرو بن عبداللّه جندعی]]. او از مجروحان واقعه کربلاست که یک سال بعد از آن، به شهادت رسید. در «زیارت ناحیه مقدّسه»، از وی یاد شده است؛
# [[عمرو بن عبداللّه جندعی]]. او از مجروحان واقعه کربلاست که یک سال بعد از آن، به شهادت رسید. در «زیارت ناحیه مقدّسه»، از وی یاد شده است؛
# [[عقبة بن سمعان]]. وی، [[غلام]] رَباب، همسر امام حسین{{ع}} بوده است. [[شیخ طوسی]] او را در زمره [[یاران امام]]{{ع}} آورده است. او در تمام مسیر، همراه امام{{ع}} بوده و از [[راویان]] مشهور واقعه کربلاست<ref>ر.ک: دانشنامه امام حسین{{ع}}، ج۳، ص۴۴۱، ح۹۸۴؛ ج۴، ص۹، ح۱۰۰۰؛ ج۵، ص۷ (بخش هفتم / فصل ششم / عنداللّه بن مطیع)، و ص۴۰۳ (بخش هشتم / فصل یکم / دیدار امام{{ع}} و ابن سعد میان دو لشکر)؛ ج۶، ص۲۹، ح۱۵۸۳؛ ص۱۰۳، ح۱۶۲۴ و....</ref>. پس از [[واقعه کربلا]] دستگیر و بازجویی شد و وقتی گفت «من برده‌ام»، او را رها کردند. نام او در [[زیارت رجبیه]] آمده است؛
# [[عقبة بن سمعان]]. وی، [[غلام]] رَباب، همسر امام حسین {{ع}} بوده است. [[شیخ طوسی]] او را در زمره [[یاران امام]] {{ع}} آورده است. او در تمام مسیر، همراه امام {{ع}} بوده و از [[راویان]] مشهور واقعه کربلاست<ref>ر. ک: دانشنامه امام حسین {{ع}}، ج۳، ص۴۴۱، ح۹۸۴؛ ج۴، ص۹، ح۱۰۰۰؛ ج۵، ص۷ (بخش هفتم / فصل ششم / عنداللّه بن مطیع)، و ص۴۰۳ (بخش هشتم / فصل یکم / دیدار امام {{ع}} و ابن سعد میان دو لشکر)؛ ج۶، ص۲۹، ح۱۵۸۳؛ ص۱۰۳، ح۱۶۲۴ و....</ref>. پس از [[واقعه کربلا]] دستگیر و بازجویی شد و وقتی گفت «من برده‌ام»، او را رها کردند. نام او در [[زیارت رجبیه]] آمده است؛
# [[ضحاک بن عبداللّه مشرقی]]. وی که از گزارشگران حادثه کربلاست همراهیِ خود با [[امام]]{{ع}} را مشروط به مفید بودن، کرده بود و پس از آنکه مشخّص شد که [[سرنوشت]]، چیزی جز [[شهادت]] نیست، این موضوع را با امام{{ع}} در میان گذاشت. امام{{ع}} هم موافقت فرمود که اگر می‌تواند، خود را از حلقه محاصره [[دشمن]]، خارج کند. بدین‌سان، وی فرار را بر [[همراهی با امام]]{{ع}} و شهادت برگزید؛
# [[ضحاک بن عبداللّه مشرقی]]. وی که از گزارشگران حادثه کربلاست همراهیِ خود با [[امام]] {{ع}} را مشروط به مفید بودن، کرده بود و پس از آنکه مشخّص شد که [[سرنوشت]]، چیزی جز [[شهادت]] نیست، این موضوع را با امام {{ع}} در میان گذاشت. امام {{ع}} هم موافقت فرمود که اگر می‌تواند، خود را از حلقه محاصره [[دشمن]]، خارج کند. بدین‌سان، وی فرار را بر [[همراهی با امام]] {{ع}} و شهادت برگزید؛
# [[مسلم بن رباح]]. [[غلام]] [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} و منشی ایشان بود بر پایه برخی از گزارش‌ها، وی در [[روز عاشورا]]، در کنار امام{{ع}} بوده؛ ولی احتمالاً به دلیل برده بودن، در [[امان]] مانده است؛
# [[مسلم بن رباح]]. [[غلام]] [[علی بن ابی طالب]] {{ع}} و منشی ایشان بود بر پایه برخی از گزارش‌ها، وی در [[روز عاشورا]]، در کنار امام {{ع}} بوده؛ ولی احتمالاً به دلیل برده بودن، در [[امان]] مانده است؛
# غلام [[عبدالرحمان بن عبد ربه انصاری]]. او، [[روایتگر]] ماجرای تنویر<ref>تنویر: نوره کشیدن.</ref> امام{{ع}} و برخی یارانش، و نیز [[شوخی]] کردن [[یاران امام]]{{ع}} با یکدیگر در صبح عاشوراست. وی در واپسین ساعات [[واقعه عاشورا]] از صحنه [[نبرد]] دور شد.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۶۷۷.</ref>
# غلام [[عبدالرحمان بن عبد ربه انصاری]]. او، [[روایتگر]] ماجرای تنویر<ref>تنویر: نوره کشیدن.</ref> امام {{ع}} و برخی یارانش، و نیز [[شوخی]] کردن [[یاران امام]] {{ع}} با یکدیگر در صبح عاشوراست. وی در واپسین ساعات [[واقعه عاشورا]] از صحنه [[نبرد]] دور شد.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۶۷۷.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش