خطبه ۲۲۵ نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

{{نهج البلاغه/بالا}} == مقدمه ==

* عناصر پدیدآورنده جوهرل اصلی وجود [[انسان]] که [[امام]] از آن تعبیر به [[زمین]] شوره‌زار و گوارا و نرم و سفت می‌کند، کنایه از قوا و طبایع گوناگونی است که برای صاحبان طبیعت وجود دارد، مانند نیروی رشد گیاهی و تغذیه و سپس تشکیل نطفه و حالات پس از آن. موجودی که از قسمت‌های گوناگون [[زمین]] ترکیب یافته دارای اجزای فعّالی است که با تأثیر و تأثر خود، دارای استعدادهای گوناگون می‌شود و خود، مقدمات تشکیل مزاج و [[صاحب]] مزاج می‌شود. به عبارت دیگر از آن‌جا که [[شوری]] و شیرینی و [[نرمی]] و درشتی، صفات عارض بر موادّی است که طبیعت اصلی و عنصر حقیقی وجود [[انسان]] را تشکیل می‌دهند، در [[اختلاف]] استعدادهای گوناگون، طبایع و مزاج‌های مختلف مؤثرند و باعث [[اختلاف]] در چهره‌های ظاهری و خصلت‌ها و حالات معنوی می‌شوند.

# افرادی که ویژگی ظاهرشان با [[باطن]] آن‌ها تناسب ندارد. از این‌رو صورت کامل و چهره زیبا دارند، اما ویژگی معنوی آن‌ها [[نقص]] در [[عقل]] و بی‌خردی است.

# برخی [[انسان‌ها]] قامتی بلند و رسا دارند، ولی از نظر ویژگی [[باطنی]] کم‌همت و ترسو هستند.

# گاه برخی صورتی زشت دارند، اما جنبه معنوی آن‌ها که از [[اعتدال]] مزاجی ذهن سرچشمه می‌گیرد، از آن‌ها شخصی [[پاک]] و نیک‌کردار می‌سازد.

# دیگری کوتاه‌قامتی است که با [[دوراندیشی]] [[باطنی]] بر [[اسرار]] و رموز دقیق [[آگاهی]] پیدا می‌کند.

# شخصی در [[حقیقت]] متصف به صفتی است و به آن شهرت دارد، اما به جهاتی ضدّ آن را بر خود می‌بندد و چون این [[تظاهر]] برخلاف واقع است، این ویژگی ناشناخته از او بعید به نظر می‌آید و معلوم می‌شود که او اهل این ویژگی نیست؛ مانند کسی که از نظر استعداد و [[خوی]] [[باطنی]] و شهرت و معروفیت، ترسو باشد، ولی [[شجاعت]] و [[دلیری]] را به خود ببندد، یا شخص بخیلی که خود را سخی و [[بخشنده]] نشان دهد. پیداست که دو خصوصیت ادعایی و غیرحقیقی در او عجیب به نظر می‌آید.

== فرازی از [[خطبه]] ==

* سرشت [[مردمان]] از یکدیگر جداشان ساخته است و میانشان [[تفرقه]] انداخته، که ترکیبشان از پاره‌ای [[زمین]] شور یا شیرین است و خاکی درشت یا نرمین. پس، آنان به اندازه نزدیکی زمینشان با هم سازوارند و به مقدار [[اختلاف]] آن از یکدیگر به کنار. پس نیکوچهره‌ای بینی کانا ([[نادان]]) و کوتاه‌همتی درازبالا و نیکوکرداری زشت منظر؛ خُرد جثه‌ای ژرف‌نگر؛ نیک‌سریرتی با [[سیرت]] ناخوش، سرگشته‌دلی آشفته‌هش و گشاده‌زبانی گویا با دلی [[آگاه]] و [[بینا]]<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 366-367.</ref>.