دهم ذی‌حجه: تفاوت میان نسخه‌ها

== بیان حدیث ثقلین ==

در دهم [[ذیحجه]] که [[عید قربان]] است و همه آماده رفتن به [[منا]] و [[اعمال]] [[حج]] می‌شوند، [[پیامبر]] عظیم‌الشأن {{صل}} در رابطه با [[اهل بیت]] {{عم}} [[خطبه]] خواندند و بیاناتی فرمودند و حدیث ثقلین را بیان کردند<ref>الإقبال بالأعمال الحسنة، ج۲، ص۲۴۲.</ref>.

حدیث ثقلین از [[احادیث]] بسیار مهمی است که [[اهل سنت]] و [[شیعه]]، هر دو با سندهای متعدد از [[رسول خدا]] {{صل}} [[روایت]] کرده‌اند. [[پیغمبر اکرم]] {{صل}} بارها در طول زندگانی خویش به ویژه در روزهای پایانی [[عمر]] خود، [[مسلمانان]] را به دو چیز، [[قرآن]] و اهل بیت ([[عترت]]) خود سفارش کردند و راه [[سعادت]] [[امت اسلامی]] را در [[پیروی]] از این دو با هم دانستند.<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۵۵.</ref>

=== [[متن حدیث]] ===

این [[حدیث]] در نقل‌های مختلف، با عبارت‌های گوناگون آمده است، اما محتوای همه آنها یکی است. مرحوم [[طبرسی]] در کتاب «[[احتجاج]]» از [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} نقل می‌کند که فرمودند:

=== اهمیت حدیث ثقلین ===

# از نظر دلالت، بسیار [[قوی]] و روشن، و از نظر سند، روایت متواتری است که در [[منابع شیعه]] و [[سنی]] به صورت گسترده مطرح شده است. از مجموع مصادر و منابع این روایت استفاده می‌شود که [[پیامبر اسلام]] {{صل}} نه یک بار، بلکه بارها این حدیث را بیان فرموده‌اند.

# به وسیله [[حدیث ثقلین]] ثابت می‌شود که «[[اولو الامر]]» در [[قرآن کریم]]، [[ائمه اطهار]] {{عم}} هستند، که بر [[مردم]] [[واجب]] است که از آنها [[اطاعت]] و [[پیروی]] کنند، و اطاعت از آنها [[سعادت دنیا]] و [[آخرت]] را به دنبال دارد.

# [[پیامبر اکرم]] {{صل}} عامل [[رستگاری]] و [[سعادت]] [[امت اسلامی]] را در این [[حدیث شریف]]، اطاعت و [[تمسک به قرآن]] [[کریم]] و [[اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]] {{عم}} معرفی نموده‌اند. حدیث ثقلین، در واقع منشور رستگاری امت اسلامی است که بدون [[شک]] چنین رستگاری و سعادتی در گرو [[عمل به دستورات]] آنها و پیروی از آن دو [[امانت]] گران‌سنگ می‌باشد. اما متأسفانه گروهی پس از [[پیامبر اسلام]] {{صل}} بین آن دو امانت بزرگ جدایی انداختند؛ به طوری که عده‌ای از آنان گفتند: {{متن حدیث|حَسْبُنَا كِتَابُ اللَّهِ‌}}<ref>شیخ مفید، الأمالی، ص۳۶.</ref>؛ «[[کتاب خدا]] ما را بس است». در حالی که این کلامشان هم دروغی بیش نیست، به کتاب خدا هم [[ایمان]] نداشتند؛ که اگر ایمان داشتند به آن عمل می‌کردند. مگر نه این است که [[قرآن]] امر به [[اطاعت از اولی الامر]] و [[دعوت]] به اهل بیت {{عم}} می‌کند؟!

# با توجه به محتوای [[حدیث شریف ثقلین]] نتیجه می‌گیریم که بین قرآن کریم و اهل بیت {{عم}} هیچ‌گونه [[اختلاف]] و تعارضی وجود ندارد؛ چون از نظر [[عقل]] و [[منطق]]، معرفی دو چیز [[متعارض]] با یکدیگر در کنار هم، قابل قبول نبوده و کار شایسته‌ای نیست.

اگر احیاناً بین قرآن کریم و سخنان اهل بیت {{عم}} تعارضی [[مشاهده]] شود، این [[تعارض]] یا از آن [[راویان حدیث]] است و یا ما [[قادر]] به [[درک]] معنای [[حقیقی]] آنها نیستیم. اهل بیت {{عم}} به طور کلی هیچ‌گاه بر خلاف قرآن کریم سخنی نمی‌گویند، بلکه آنها [[مفسران]] حقیقی قرآن کریم هستند. و اصولاً خود آنها دستور داده‌اند که هر چیز -سخن، عمل و تقریر - مخالف با قرآن کریم را کنار بگذاریم و به چنین مطالبی اعتنا نکنیم.<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۵۶.</ref>

=== منابع و [[سند حدیث]] ===

همچنین گفته است: در [[منابع شیعه]]، ۸۲ حدیث با مضمون [[حدیث ثقلین]] نقل شده است که در کتاب‌های «[[الکافی]]»، «[[کمال الدین]]»، «امالی [[صدوق]]»، «امالی مفید»، «[[امالی طوسی]]»، «[[عیون اخبار الرضا]] {{ع}}»، «[[الغیبة]]» [[نعمانی]]، «بصائرالدرجات» و بسیاری از کتب دیگر جمع‌آوری شده است<ref>غایة المرام و حجة الخصام، ج۲، ص۳۰۴ - ۳۲۰.</ref>.<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص۵۷۳.</ref>

=== [[زمان]] و مکان [[صدور حدیث]] ===

[[پیامبر]] {{صل}} «حدیث ثقلین» را در موارد مختلف و به مناسبت‌های گوناگون بیان نموده‌اند. مواردی که این حدیث در کتب اهل سنت از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} نقل شده عبارت‌اند از:

# هنگام بازگشت از [[طائف]]، بعد از [[فتح مکه]]، پیامبر {{صل}} برخاستند و خطبه‌ای خواندند و این حدیث را بیان فرمودند و نکات مهمی را یادآور شدند<ref>الصواعق المحرقه، ج۲، ص۴۳۸.</ref>.

# در [[جحفه]] که یکی از میقات‌های [[حج]] است (و محلی است میان [[مکه]] و [[مدینه]]) این حدیث را ایراد فرمودند؛ همان‌گونه که [[ابن اثیر]] در «[[اسد]] الغابه» در حالات عبدالله بن حنطب آورده است که می‌گوید: {{متن حدیث|خَطَبَنا رَسُولُ اللّهِ {{صل}} بِالْجُحْفَةِ فَقَالَ اَلَسْتُ اَوْلَی بِکُمْ مِنْ اَنْفُسِکُمْ؟ قَالُوا بَلَی یَا رَسُولَ اللّهِ! قَالَ اِنِّی سَائِلُکُمْ عَنْ اِثْنَتَیْنِ عَنِ الْقُرْآنِ وَ عَنْ عِتْرَتِی}}<ref>اسدالغابة فی معرفة الصحابه، ج۱، ص۵۹۹.</ref>؛ [[رسول خدا]] {{صل}} در [[سرزمین]] جحفه برای ما خطبه‌ای خواند و فرمود: آیا من اولی به شما از خودتان نیستم؟ عرض کردند: آری ای [[رسول خدا]]! فرمود: من از شما (در [[قیامت]]) از دو چیز سؤال خواهم کرد، از [[قرآن]] و عترتم!

# در ایام [[حج]]، [[روز عرفه]] هنگامی که [[پیامبر]] {{صل}} بر شتر خود سوار بودند و [[خطبه]] می‌خواندند، این [[حدیث]] را ایراد فرمودند. این همان چیزی است که [[ترمذی]] از [[جابر بن عبدالله انصاری]] نقل کرده و می‌گوید: رسول خدا {{صل}} را هنگام حج، روز عرفه دیدم که بر شتر مخصوص خود سوار بود و خطبه می‌خواند. شنیدم که می‌فرمود:

{{متن حدیث|یَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي قَدْ تَرَكْتُ فِيكُمْ مَا إِنْ أَخَذْتُمْ بِهِ لَنْ تَضِلُّوا كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي}}<ref>الجامع الصحیح سنن الترمذی، ج۵، ص۶۶۲، باب «مناقب اهل بیت النبی {{عم}}»، ح۳۷۸۶.</ref>؛ ای [[مردم]] من در میان شما دو چیز گذاردم که اگر آنها را بگیرید، (و دست به دامن آنان زنید) هرگز [[گمراه]] نخواهید شد، [[کتاب خدا]] و عترتم [[اهل بیت]].

# پیامبر {{صل}} در [[حجة الوداع]]، در [[مسجد]] خیف فرمودند: {{متن حدیث|أَلَا وَ إِنِّي سَائِلُكُمْ عَنِ الثَّقَلَيْنِ- قَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا الثَّقَلَانِ قَالَ كِتَابُ اللَّهِ الثَّقَلُ الْأَكْبَرُ طَرَفٌ بِيَدِ اللَّهِ وَ طَرَفٌ بِأَيْدِيكُمْ- فَتَمَسَّكُوا بِهِ لَنْ تَضِلُّوا وَ لَنْ تَزِلُّوا- وَ الثَّقَلُ الْأَصْغَرُ عِتْرَتِي وَ أَهْلُ بَيْتِي فَإِنَّهُ قَدْ نَبَّأَنِي اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ- أَنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ كَإِصْبَعَيَّ هَاتَيْنِ}}<ref>تفسیر القمی، ج۱، ص۳؛ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۱۲۹، باب ۷، ح۶۱.</ref>؛ [[آگاه]] باشید من از شما از [[ثقلین]] سؤال می‌کنم! عرض کردند: ای رسول خدا، ثقلین چیست؟! فرمود: [[ثقل اکبر]] [[قرآن مجید]] است که یک سوی آن در دست ([[قدرت]]) [[خدا]] و سوی دیگرش در دست شماست. پس به آن [[تمسک]] جویید که هرگز گمراه نخواهید شد، و هرگز [[لغزش]] نخواهید داشت، و «ثقل دیگر» عترتم و [[اهل]] بیتم هستند؛ زیرا [[خداوند]] لطیف [[خبیر]] به من خبر داده که آن دو هرگز از هم جدا نخواهند شد تا در کنار [[حوض کوثر]] نزد من آیند، مانند این دو انگشت من که در کنار هم قرار دارند.

# در [[غدیر خم]]، هنگامی که [[پیامبر]] {{صل}} از [[حجة الوداع]] برمی گشتند، ضمن بیانات مفصل خود، «[[حدیث ثقلین]]» را بیان فرمودند. این همان چیزی است که هم در «[[صحیح مسلم]]» و هم در «[[خصائص نسائی]]» آمده است. در «صحیح مسلم» که از معروف‌ترین منابع دست اول [[اهل سنت]] می‌باشد، از [[زید بن ارقم]] نقل می‌کند که گفت: {{متن حدیث|قَالَ قَامَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} يَوْماً فِينَا خَطِيباً بِمَاءٍ يُدْعَى خُمّاً بَيْنَ مَكَّةَ وَ الْمَدِينَةِ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ وَ وَعَظَ وَ ذَكَرَ ثُمَّ قَالَ أَمَّا بَعْدُ أَلَا أَيُّهَا النَّاسُ فَإِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ يُوشِكُ أَنْ يَأْتِيَنِي رَسُولُ رَبِّي فَأُجِيبَ وَ أَنَا تَارِكٌ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ أَوَّلُهُمَا كِتَابُ اللَّهِ فِيهِ الْهُدَى وَ النُّورُ فَخُذُوا بِكِتَابِ اللَّهِ وَ اسْتَمْسِكُوا بِهِ فَحَثَّ عَلَى كِتَابِ اللَّهِ وَ رَغَّبَ فِيهِ ثُمَّ قَالَ وَ أَهْلُ بَيْتِي أُذَكِّرُكُمُ اللَّهَ فِي أَهْلِ بَيْتِي أُذَكِّرُكُمُ اللَّهَ فِي أَهْلِ بَيْتِي أُذَكِّرُكُمُ اللَّهَ فِي أَهْلِ بَيْتِي}}<ref>صحیح مسلم، ج۴، ص۱۸۷۳، «باب من فضائل علی بن ابی طالب {{عم}}».</ref>؛ [[رسول خدا]] {{صل}}، در میان ما برخاست و [[خطبه]] خواند. در محلی که آبی بود که خُم نامیده می‌شد ([[غدیر خم]]) و در میان [[مکه]] و [[مدینه]] قرار داشت. پس [[حمد]] [[خدا]] را به جا آورد و بر او ثنا گفت و [[موعظه]] کرد و [[پند]] و [[اندرز]] داد. سپس فرمود: اما بعد؛ ای [[مردم]]، من بشری هستم و نزدیک است فرستاده پروردگارم بیاید و [[دعوت]] او را [[اجابت]] کنم. و من در میان شما دو چیز گرانمایه به یادگار می‌گذارم؛ نخست [[کتاب خدا]] که در آن [[هدایت]] و [[نور]] است، پس کتاب خدا را بگیرید، و به آن [[تمسک]] جویید. سپس فرمود: و [[اهل]] بیتم را به شما توصیه می‌کنم که خدا را درباره اهل بیتم فراموش نکنید، به شما توصیه می‌کنم که خدا را درباره اهل بیتم فراموش نکنید.

# [[پیامبر خدا]] {{صل}} در [[بیماری]] [[وفات]]، هنگامی که آخرین وصایای خود را بیان می‌فرمودند، توصیه به [[ثقلین]] کرده و فرمودند: {{متن حدیث|أَيُّهَا النَّاسُ يُوشِكُ أَنْ أُقْبَضَ قَبْضاً سَرِيعاً فَيَنْطَلِقَ بِي وَ قَدْ قَدَّمْتُ إِلَيْكُمْ الْقَوْلَ مَعْذِرَةً إِلَيْكُمْ أَلَا وَ إِنِّي مُخَلِّفٌ فِيكُمْ كِتَابَ اللَّهِ رَبِّي عَزَّ وَ جَلَّ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي ثُمَّ أَخَذَ بِيَدِ عَلِيٍّ {{ع}} فَرَفَعَهَا فَقَالَ هَذَا عَلِيٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَ عَلِيٍّ خَلِيفَتَانِ نَصِيرَانِ لَا يَفْتَرِقَانِ حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ فَأَسْأَلُهُمَا مَا ذَا خُلِّفْتُ فِيهِمَا}}<ref>کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج۱، ص۴۰۸.</ref>؛ ای [[مردم]] من به زودی از میان شما خواهم رفت و من نسبت به همه شما [[اتمام حجت]] کردم. [[آگاه]] باشید من در میان شما کتاب [[پروردگار]] بزرگم و عترتم، [[اهل]] بیتم را به یادگار می‌گذارم. سپس دست علی {{ع}} را گرفت و بلند کرد و فرمود: این (علی) با [[قرآن]] است و قرآن با علی است و هرگز از هم جدا نمی‌شوند تا در کنار [[حوض]] ([[کوثر]]) نزد من آیند. پس از آن دو سؤال کنید از آنچه در آنها به یادگار گذاشتم.

این همه تکرار و تأکید در مقام‌های مختلف، در [[مدینه]]، در ایام [[حج]]، در [[روز عرفه]]، و [[مسجد]] خیف (در ایام [[منی]]) و در وسط راه [[مکه]] و مدینه و در موارد دیگر، دلیلی است روشن و برهانی است [[قوی]] و گویا بر اینکه مسأله [[تمسک]] به این دو وجود گرانمایه، مسأله‌ای سرنوشت‌ساز و پراهمیت بوده است که [[پیامبر]] {{صل}} خواسته‌اند [[مسلمانان]] را به اهمیت آن دو آگاه سازند تا [[گمراه]] نشوند.

کسی که پیامبر {{صل}} را به عنوان [[رسول خدا]] و [[خاتم پیامبران]] و [[امین وحی]] [[الهی]] می‌شناسد، و تأکید او را در [[تمسک]] به این دو چیز گرانمایه آشکارا می‌بیند و عدم [[گمراهی]] را در [[پیروی]] از آن دو می‌شمرد، باید بداند که [[راز]] مهمی در این امر نهفته است و اصل مهمی از [[اصول اسلامی]] در آن جای گرفته است<ref>پیام قرآن، ج۹، ص۷۲.</ref>.<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۵۸.</ref>

=== پیام‌های [[حدیث ثقلین]] ===

# [[لزوم]] [[تبعیت از اهل بیت]] {{عم}}: در این [[روایت]]، [[اهل بیت]] {{عم}} در کنار [[قرآن]] قرار داده شده‌اند و همان طور که بر [[مسلمانان]] [[تبعیت از قرآن]] لازم است، تبعیت از اهل بیت {{عم}} نیز لازم است.

# [[مرجعیت علمی اهل بیت]] {{عم}}: از آنجا که قرآن منبع اصلی [[عقاید]] و [[احکام عملی]] همه مسلمانان است و این حدیث نیز اهل بیت {{عم}} را همراه جدایی ناپذیر قرآن معرفی می‌کند، به [[سادگی]] می‌توان نتیجه گرفت که اهل بیت {{عم}} نیز یک [[مرجع]] [[علمی]] [[خطاناپذیر]] در همه زمینه‌های [[علوم اسلامی]] اند.

# قرآن و اهل بیت {{عم}} همیشه همراه یکدیگر و جدایی ناپذیرند. آنها که طالب [[حقایق]] قرآن هستند، باید دست به دامن اهل بیت {{عم}} بزنند. در برخی از [[روایات]] آمده است که [[پیغمبر]] {{صل}} فرمودند: {{متن حدیث|أَنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ كَإِصْبَعَيَّ هَاتَيْنِ، وَ جَمَعَ بَيْنَ سَبَّابَتَيْهِ‌}}. یعنی دو انگشت سبابه از هر دو دست را به هم چسباندند و فرمودند: قرآن و اهل بیت {{عم}} از هم جدا نمی‌شوند تا (در [[قیامت]]) در کنار [[حوض کوثر]] بر من وارد شوند<ref>تفسیر القمی، ج۱، ص۱۷۳.</ref>. کسانی که می‌گویند {{متن حدیث|حَسْبُنَا كِتَابُ اللَّه‌}}؛ «قرآن برای ما کافی است»، سخنی می‌گویند که با قرآن سازگار نیست. قرآن می‌گوید [[نماز]] را به پا دار، اما کیفیتش چگونه است؟ باید اهل بیت پیغمبر {{عم}} [[راهنمایی]] کنند. امکان ندارد ما منهای اهل بیت {{عم}} از قرآن استفاده کنیم.

# بر اساس این حدیث، اهل بیت {{عم}} در کنار قرآن قرار می‌گیرند، پس [[حکم]] آنها حکم قرآن است. روشن است که [[مخالفت]] با قرآن [[ضلالت]] و گمراهی است، در نتیجه [[مخالفت با اهل بیت]] {{عم}} نیز [[ضلالت]] و [[گمراهی]] خواهد بود. بنابراین، همان‌گونه که [[پیروی]] از [[قرآن]] بدون هیچ‌گونه قید و شرط بر همه [[مسلمین]] [[واجب]] است، [[پیروی از اهل بیت]] {{عم}} نیز بدون قید و شرط واجب است.

# [[اهل بیت]] {{عم}} معصوم‌اند؛ زیرا جدایی ناپذیر بودن آنها از قرآن از یک سو، و [[لزوم]] پیروی بی‌قید و شرط از آنان از سوی دیگر، دلیل روشنی بر [[معصوم]] بودن آنها از [[خطا]] و [[اشتباه]] و [[گناه]] است؛ چراکه اگر آنها گناه یا خطایی داشتند، از قرآن جدا می‌شدند و پیروی از آنان، [[مسلمانان]] را از ضلالت و گمراهی بیمه نمی‌کرد. اینکه می‌فرماید: «با پیروی از آنان در برابر [[گمراهی‌ها]] مصونیت دارید»، دلیل روشنی بر [[عصمت]] آنهاست.

# از همه مهم‌تر اینکه [[پیامبر]] {{صل}} این برنامه را برای تمام ادوار [[تاریخ]] مسلمین تا [[روز قیامت]] تنظیم کرده، می‌فرماید: «این دو همیشه با هم هستند تا در کنار [[حوض کوثر]] نزد من آیند». این به خوبی نشان می‌دهد که در تمام طول [[تاریخ اسلام]]، فردی از اهل بیت {{عم}} به عنوان [[پیشوای معصوم]] وجود دارد و همان‌گونه که قرآن همیشه [[چراغ هدایت]] است، آنها نیز همیشه چراغ هدایت‌اند؛ پس باید [[کاوش]] کنیم و در هر عصر و [[زمان]] آنها را پیدا کنیم. و این خود یکی از [[ادله]] [[اثبات وجود امام زمان]] {{ع}} است. جالب اینکه [[سمهودی]] [[شافعی]]، از علمای معروف [[قرن نهم]] و دهم [[هجری]] صاحب کتاب «وفاء الوفاء»، در یکی از نوشته‌های خود به نام «جواهرالعقدین» که درباره «[[حدیث ثقلین]]» نگاشته است، می‌گوید: {{عربی|إِنَّ ذَلِكَ يَفْهِمُ وُجُودَ مَنْ يَكُونُ اَهْلَاً لِلتَّمَسُكِ بِهِ مِنْ اَهْلِ الْبَيْتِ وَ الْعِتْرَةِ الطّاهِرَةِ فِي كُلِّ زَمَان وُجِدُوا فِيهِ إلَى قِيَامِ السَّاعَةِ حَتَّى يَتَوَجَّهُ الحَثُّ الْمذْكُورُ إِلَى التَّمَسُكِ بِهِ كَمَا أَنَّ الْكِتَابَ الْعَزيزِ كَذلكَ}}<ref>عبقات الانوار، ج۲۰، ص۲۷۸.</ref>؛ «این [[حدیث]] می‌فهماند که در هر زمانی تا روز قیامت در میان اهل بیت {{عم}} کسی وجود دارد که [[شایستگی]] [[تمسک]] و پیروی دارد؛ همان‌گونه که [[قرآن مجید]] نیز چنین است»<ref>پیام قرآن، ج۹، ص۷۵.</ref>.

# از این [[حدیث شریف]] استفاده می‌شود که جدا شدن، یا [[پیشی گرفتن]] از [[اهل بیت]] {{عم}} مایه [[گمراهی]] است و هیچ انتخابی را نباید بر [[انتخاب]] آنها مقدم داشت.<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۶۲.</ref>

=== [[راویان حدیث ثقلین]] ===

== ابلاغ آیات برائت ==

[[آیات برائت]] [[روز اول ذیحجه]] نازل شده و در همان روز [[پیامبر]] {{صل}} [[ابوبکر]] را به همراه [[آیات]] به سوی [[مکه]] گسیل داشت تا آنها را به اهالی مکه [[ابلاغ]] کند. پس از ارسال آن، به پیامبر {{صل}} [[وحی]] نازل شد که این آیات را یا خودت و یا کسی از خودت باید ابلاغ کند. از این‌رو پیامبر {{صل}} علی {{ع}} را فرستاد تا آیات را از وی بگیرد و خود آن را ابلاغ کند.

بنابراین، این روز، روز ابلاغ آیات برائت و خواندن آیات آغازین [[سوره برائت]] توسط امیرالمؤمنین علی {{ع}} در [[اجتماع]] [[مشرکان]] در مکه است. این آیات در پایان [[سال نهم هجری]] نازل شد و پیامبر {{صل}} [[مأمور]] شد در ذیحجه همان سال به هنگام اجتماع مشرکان، این آیات را به آنان ابلاغ کند.

این واقعه به صورت [[متواتر]] و در منابع بسیاری از [[شیعه]] و [[اهل سنت]] نقل و از [[فضائل علی]] {{ع}} شمرده شده است. خود آن [[حضرت]] نیز برای [[اثبات]] [[برتری]] خویش بر دیگر [[صحابه]] و استحقاقش برای [[خلافت]]، به این واقعه [[استدلال]] کرده است<ref>دعائم الإسلام، ج۱، ص۳۴۰؛ بحارالأنوار، ج۱۵، ص۱۹۰.</ref>.<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۶۵.</ref>

=== شرح واقعه ===

با [[نزول]] [[آیات برائت]]، [[پیامبر]] {{صل}} [[وظیفه]] یافت در [[ذیحجه]] همان سال، هنگام [[اجتماع]] [[مشرکان]] در [[مکه]]، [[آیات]] را به آنان [[ابلاغ]] کند. درباره چگونگی این ابلاغ در [[منابع تاریخی]] و [[حدیثی]] شیعه و [[سنی]] آمده است: چون ده [[آیه]] از [[سوره]] [[برائت]] بر پیامبر {{صل}} نازل شد، پیامبر {{صل}} [[ابوبکر]] را فرا خواند و او را فرستاد تا آیات را برای [[مردم]] مکه بخواند.

ابوبکر به طرف مکه حرکت کرد و مقداری هم راه پیموده بود که [[جبرئیل]] به حضور [[حضرت رسول]] {{صل}} رسید و گفت: {{متن حدیث|إِنَّهُ لَا يُؤَدِّي عَنْكَ إِلَّا أَنْتَ أَوْ عَلِيٌّ}}، «[[مأمور]] [[تبلیغ]] این آیات باید خودت و [[یا علی]] باشد». در روایتی دیگر آمده است: {{متن حدیث|لَا يُؤَدِّي عَنْكَ إِلَّا أَنْتَ أَوْ رَجُلٌ مِنْكَ‌}}<ref>الخصال، ج۲، ص۳۶۹.</ref>؛ «این مهم را انجام نمی‌دهد، مگرتو و یا مردی از تو».

از این‌رو [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} را‌طلبید و او را بر [[ناقه]] «[[عضباء]]» (شتر مخصوص خود) سوار کرد و فرمود: هر چه زودتر خود را به ابوبکر برسان و آیات را از وی بگیر و در موسم [[حج]] برای مردم قرائت کن.

علی {{ع}} خود را به ابوبکر رساند و جریان را به او گفت و آیات را از وی گرفت. ابوبکر گفت: آیا درباره من آیه‌ای نازل شده که مرا از این [[مأموریت]] بازداشته است؟ امیرالمؤمنین {{ع}} فرمود: درباره شما آیه‌ای نازل نشده، لکن این آیات را جز [[پیغمبر]] و من، دیگری نباید تبلیغ کند.

علی {{ع}} آیات را از وی گرفت و به طرف مکه به راه خود ادامه داد و وارد [[شهر مکه]] شد و آیات برائت را در [[روز]] [[عید]] و ایام تشریق که هنگام اجتماع مردم بود به آنان ابلاغ کرد<ref>إعلام الوری بأعلام الهدی، ص۱۲۵؛ بحارالأنوار، ج۲۱، ص۲۷۴.</ref>.<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۶۵.</ref>

=== فراوانی منابع ===

=== فضای [[حاکم]] بر [[مکه]] ===

[[شهر مکه]] که بزرگ‌ترین پایگاه [[شرک]] در مقابل [[پیامبر]] {{صل}} بود، در [[سال هشتم هجری]] در واقعه [[فتح مکه]] به دست [[مسلمانان]] افتاد؛ اما این به معنای پایان یافتن [[بت‌پرستی]] و [[اسلام آوردن]] همه ساکنان مکه و دیگر مناطق شبه جزیره نبود. حتی برخی از [[قبایل]] در برابر [[اسلام]] [[مقاومت]] می‌کردند. در نهایت در [[سال نهم هجری]] که مشهور به «سنة الوفود» است، قبایل بسیاری هیئت‌هایی را به سوی پیامبر {{صل}} فرستادند و اسلام آوردن خویش را اعلام کردند. بنابراین، با [[تغییر]] معادله [[سیاسی]] به نفع اسلام، [[آیات برائت]] نازل شد که وجود شرک را نپذیرفتنی و [[تحمل]] ناپذیر می‌خواند<ref>دانشنامه امام علی، ج۸، ص۲۰۹.</ref>.

[[امیرالمؤمنین]] {{ع}} وقتی به مکه رفتند که [[مردم]] به [[خون]] آن [[حضرت]] [[تشنه]] بودند؛ چون در [[جنگ‌ها]] بزرگان آنها را کشته بودند، ولی با کمال [[صلابت]] و [[شجاعت]]، از [[مشرکین]] و [[کفار]] [[اعلان برائت]] کردند.<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۶۶.</ref>

=== محتوای [[پیام]] ===

علی {{ع}} بعد از [[ظهر]] [[روز عید قربان]] به مکه رسید و خود را فرستاده پیامبر {{صل}} معرفی کرد و [[آیات]] آغازین [[سوره]] [[برائت]] ([[سوره توبه]]) را قرائت کرد و سپس فرمود: «از این پس کسی نباید عریان [[طواف]] کند و هیچ مشرکی [[حق]] ندارد سال [[آینده]] به [[زیارت]] بیاید و هرکس از [[مشرکان]] با [[رسول خدا]] [[پیمان]] بسته است، اعتبارش چهار ماه است<ref>تفسیر العیاشی، ج۲، ص۷۴، ذیل سوره توبه.</ref>.

[[راوی]] گفت: هنگامی که [[علی بن ابی طالب]] {{ع}} وارد مکه شد، [[شمشیر]] خود را از غلاف بیرون کشید و فرمود: به [[خداوند]] قسم هرکس امروز بخواهد برهنه [[طواف]] کند او را با این [[شمشیر]] خواهم کشت! [[مردم]] پس از این مجبور شدند [[لباس]] بپوشند و طواف کنند<ref>إعلام الوری بأعلام الهدی، ص۱۲۵.</ref>.<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۶۷.</ref>

=== از [[فضایل امام علی]] {{ع}} ===

واقعه [[ابلاغ آیات برائت]]، در آثار [[شیعه]] و [[سنی]] جزو [[فضایل امیرالمؤمنین]] {{ع}} بیان شده است.

برخی از [[اهل سنت]] گفته‌اند: [[عزل]] [[ابوبکر]] در این واقعه و اعزام علی {{ع}} دلیلی بربرتری علی {{ع}} نیست؛ چراکه این اعزام به این سبب بود که [[لغو]] [[پیمان]] باید به دست کسی انجام می‌شد که آن را منعقد کرده است، یا یکی از [[خویشاوندان]] او (یعنی خود [[پیامبر]] {{صل}} [[یا علی]] {{ع}} که [[خویشاوند]] پیامبر است).

اما [[علمای شیعه]] بر آن‌اند که [[مأموریت]] علی {{ع}} [[گواه]] بر مشترک بودن [[رسالت]] علی {{ع}} و پیامبر {{صل}} است؛ زیرا این مأموریت فقط [[برائت]] جستن از [[مشرکان]] نبود که [[وظیفه]] و رسالت همه [[مؤمنان]] است، بلکه افزون بر آن، اعلام و [[ابلاغ]] [[احکام الهی]] جدید نیز بود<ref>المیزان، ج۹، ص۱۶۴-۱۶۸.</ref>.

این [[پرسش]] نیز در اینجا مطرح است که کسی که صلاحیت ابلاغ [[پیام پیامبر]] {{صل}} را ندارد، چگونه می‌تواند [[شایستگی]] برای [[خلافت]] [[رسول الله]] {{صل}} را داشته باشد؟!<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۶۸.</ref>

== عید قربان ==

[[روز]] دهم [[ذیحجه]]، عید قربان، یکی از عیدهای بزرگ [[مسلمانان]] است. در [[عید]] سعید قربان حاجیانی که به [[زیارت]] [[خانه خدا]] رفته‌اند، به [[دستور خداوند]] و برای رضای او [[قربانی]] می‌کنند و خاطره [[پیامبر بزرگ الهی]]، [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} را زنده و گرامی می‌دارند.

خداوند برای آزمودن [[ایمان]] و [[اخلاص]] به حضرت ابراهیم {{ع}} مأموریت داد تا فرزندش [[حضرت اسماعیل]] {{ع}} را در [[راه خدا]] قربانی کند. حضرت ابراهیم {{ع}} با وجود [[دشواری]] این کار، به [[فرمان الهی]] گردن نهاد و برای اجرای این مأموریت مهیا شد، اما هرچه تلاش کرد، کارد گلوی فرزندش حضرت اسماعیل {{ع}} را نبرید.

در این حال به حضرت ابراهیم {{ع}} خطاب شد از [[امتحان الهی]] سربلند بیرون آمده است و آن‌گاه گوسفندی فرستاده شد تا وی آن را به جای حضرت اسماعیل {{ع}} قربانی کند.

این [[ایثار]] و [[عشق]] [[ابراهیم]] {{ع}} به انجام [[فرمان خدا]]، فریضه‌ای برای [[حجاج]] می‌گردد تا در این روز [[قربانی]] کنند. [[قرآن]] ماجرای [[موفقیت]] ابراهیم {{ع}} را این‌گونه گزارش می‌کند:

=== [[اعمال]] [[عید قربان]] ===

[[عبادت]] در شب و [[روز عید قربان]] به ویژه برای [[حاجیان]] بسیار سفارش شده و احیای شب عید قربان و [[دعا]]، [[نماز]] و [[نیایش]] بسیار [[فضیلت]] دارد. [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} فرمودند: شنیدم که [[رسول خدا]] {{صل}} روز عید قربان برای [[مردم]] [[خطبه]] می‌خواند و می‌فرمود:

از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] شده است که از پدرانش چنین نقل فرمودند: «علی {{ع}} [[دوست]] داشت چهار شب از سال، خود را (برای [[عبادت]]) فارغ نماید؛ شب اول [[رجب]]، [[شب نیمه شعبان]]، شب [[عید فطر]] و شب [[عید قربان]]».

از [[امام جواد]] {{ع}} نقل شده که فرمودند:

در شب و روز عید قربان [[زیارت امام حسین]] {{ع}} [[مستحب]] است. از دیگر [[اعمال]] [[مستحب]] [[روز عید قربان]]، [[غسل]]، [[نماز عید]]، خواندن [[دعای ندبه]]، [[قربانی کردن]] و تکبیرات مخصوص است که در «[[مفاتیح الجنان]]» آمده است. بر اساس [[منابع دینی]] [[روزه]] گرفتن در [[عید قربان]] مانند [[عید فطر]] [[حرام]] است.<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۶۹.</ref>

=== [[فضیلت]] [[قربانی]] ===

یکی از اعمال این [[عید]] بزرگ قربانی کردن است. قربانی به [[حاجیان]] اختصاص ندارد، بلکه قربانی در این [[روز]] برای غیرحاجیان نیز [[سنت]] مؤکد است. هرکس بسته به [[استطاعت]] [[مالی]] خود در این روز قربانی می‌کند. و از [[حضرت امیرالمؤمنین]] {{ع}} [[روایت]] شده است که فرمودند:

همچنین از [[حضرت امام موسی کاظم]] {{ع}} نقل شده است: «[[ام سلمه]]» (که بعد از [[حضرت خدیجه]] {{س}} بهترین [[همسر]] [[حضرت]] سیدالمرسلین {{صل}} بود)، [[خدمت]] [[پیامبر گرامی]] {{صل}} آمد و گفت: یا [[رسول الله]]، گاهی عید قربان فرا می‌رسد و من بهای قربانی ندارم، آیا قرض کنم و قربانی کنم؟ حضرت فرمودند:

=== تقسیم کشت قربانی ===

درباره گوشت قربانی در [[احادیث]] آمده است که [[امامان معصوم]] {{عم}} یک سوم قربانی را به [[همسایگان]] و یک سوم آن را به نیازمندانی که درخواست داشتند می‌دادند، و یک سوم باقی مانده را برای [[خانواده]] خود نگه می‌داشتند<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۴۹۳.</ref>.<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۷۲.</ref>

=== نمادی از [[ایثار]] در راه [[محبوب]] ===

قربانی کردن گوسفند نماد این است که نفس و [[هوی و هوس]] خود را در [[راه خدا]] از بین ببری. چرا عید قربان با نام [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} گره خورده است؟ چون حضرت ابراهیم {{ع}} ایثار و [[فداکاری]] کرد.

مرحوم نراقی در کتاب «[[معراج السعاده]]» می‌نویسد: [[خداوند تبارک و تعالی]] [[مال]] بسیاری به [[ابراهیم خلیل]] {{ع}} داده بود، به طوری که ۴۰۰ سگ [[گله]]، [[نگهبان]] گوسفندانش بودند. [[فرشتگان]] گفتند: [[دوستی]] [[ابراهیم]] با [[خداوند]] به خاطر [[مال]] و نعمت‌های فراوانی است که خداوند به او عطا کرده است.

وقتی ابرهیم [[خلیل]] {{ع}} نام [[دوست]] خود و [[کلام]] [[حق]] را شنید، به [[شوق]] آمد و فریاد زد:

حضرت ابراهیم {{ع}} گفت: یک بار دیگر بگو نصف گوسفندانم از آن تو. باز جبرئیل ذکر [[تقدیس]] و [[تنزیه]] را گفت. خلیل حق در آن لحظه از کثرت ذوق و شوق بی‌قرار شد و گفت: همه گوسفندانم از آن تو، یک بار دیگر نام دوست مرا ببر! جبرئیل باز فرمود: {{متن حدیث|سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُ الْمَلَائِكَةِ وَ الرُّوحِ}}.

جبرئیل یک بار دیگر ذکر {{متن حدیث|سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُ الْمَلَائِكَةِ وَ الرُّوحِ}} را تکرار کرد. [[ابراهیم خلیل]] {{ع}} فرمود: مرا با گوسفندان خود ضبط کن. [[جبرئیل امین]] گفت: ای [[خلیل]] [[حق]]، مرا [[حاجت]] به گوسفندان تو نیست، من جبرئیل امین هستم و حقاً جای آن داری که [[خداوند متعال]] تو را [[دوست]] و خلیل خود گردانده که در [[وفاداری]]، کاملی، و در مرتبه [[دوستی]]، صادق، و در شیوه [[طاعت]]، [[مخلص]] و [[ثابت قدم]]<ref>معراج السعادة، متن، ص۷۴۸، به نقل از لئالی الاخبار، ج۱، ص۹۶.</ref>.

=== [[قربانی]] [[ابراهیم]] {{ع}} ===

[[امتحان]] دیگر ابراهیم {{ع}} در مورد فرزندش اسماعیل بود که [[خدا]] امر کرد [[عزیز]] دلبند خودت را هم در راه من قربانی کن. [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} به قصد قربانی آمد، ولی [[خداوند]] امر کرد که چاقو نبُرد و گوسفندی از [[بهشت]] آمد و این نمادی شد که از تعلقات خود بگذریم و قربانی کنیم و از آن امتحان سربلند بیرون بیاییم.

امتحان دیگر ابراهیم {{ع}} این بود که یک تنه [[بت‌ها]] را [[شکست]] و حاضر شد با منجنیق او را درون [[آتش]] بیندازند. اگر حضرت ابراهیم می‌دانست که آتش گلستان می‌شود که صحنه‌سازی و تئاتر بود، این [[هنر]] نیست. حضرت ابراهیم می‌دانست که لحظاتی بعد خاکستر می‌شود، ولی دست به چنین [[اقدام]] شجاعانه‌ای زد. خیلی مهم است که در [[راه خدا]] از [[مال]] و [[جان]] و فرزند و [[آبرو]] بگذریم، از خودخواهی‌ها و نفسمان بگذریم.

=== حضرت موسس و قوم بنی‌اسرائیل ===

[[حضرت موسی]] {{ع}} پس از رهاندن [[بنی‌اسرائیل]] از [[استبداد]] [[فرعون]] [[مصر]] و تشکیل [[نظام توحیدی]]، برای [[عبادت]] و دریافت [[کتاب مقدس]] [[تورات]] به [[کوه]] طور رفت. حضرت موسی {{ع}} تا آن عصر، پیرو [[آیین]] ابراهیم {{ع}} بود، و همان را برای بنی‌اسرائیل [[تبلیغ]] می‌کرد.

[[قوم حضرت موسی]] {{ع}} در [[انتظار]] برنامه‌های جدید و [[کتاب آسمانی]] جدید [[موسی]] {{ع}} بودند، تا به آن عمل کنند. [[خداوند سبحان]] به وی [[وعده]] داد که او به [[کوه]] طور رود و در آنجا چهل [[روز]] اقامت گزیند و به [[راز و نیاز]] با پروردگارش بپردازد و در همانجا، موفق به دریافت «[[الواح]] آسمانی» و یا [[کتاب مقدس]] [[تورات]] گردد.

[[حضرت موسی]] {{ع}} شادمان شد و برادرش [[هارون]] {{ع}} را [[جانشین]] خویش نمود و خود به سوی طور رهسپار شد و از اول ذی‌القعده تا دهم [[ذیحجه]] به مدت چهل شب و روز در آنجا به [[عبادت]] پرداخت<ref>مجمع البیان، ج۱۲، ص۲۳۰؛ ج۴-۳، ص۷۲۸.</ref>.

حضرت موسی {{ع}} به هنگام رفتن به کوه طور به برادرش هارون {{ع}} سفارش‌های لازم را نمود و او را به [[صلاح]] و سداد و [[اصلاح امت]] و [[مبارزه با فساد]] و [[فتنه]] فراخواند. و به آنها فرمود: «برادرم هارون را در میان شما می‌گذارم و برای سی روز از میان شما [[غیبت]] می‌کنم، و به کوه طور می‌روم تا [[احکام شریعت]] (و [[الواح تورات]]) را برای شما بیاورم».<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۷۴.</ref>

==== درخواست [[مشاهده]] [[خدای تعالی]] ====

از سوی دیگر جمعی از [[بنی‌اسرائیل]] با [[اصرار]] و تأکید از حضرت موسی {{ع}} خواستند که [[خدا]] را مشاهده کنند، و اگر او را مشاهده نکنند هرگز [[ایمان]] نخواهند آورد. موسی {{ع}} هرچه آنها را [[نصیحت]] کرد، فایده نداشت. سرانجام حضرت موسی {{ع}} از میان آنها هفتاد نفر را برگزید و همراه خود به میعادگاه [[پروردگار]] (کوه طور) برد. موسی {{ع}} در کوه طور تقاضای بنی‌اسرائیل را چنین عرضه داشت:

ناگاه [[خداوند]] در کوه تجلی کرد و کوه نابود و همسان [[زمین]] شد. حضرت موسی {{ع}} از [[مشاهده]] این صحنه هول‌انگیز، چنان [[وحشت]] زده شد که مدهوش بر روی [[زمین]] افتاد و این هفتاد نفر همه هلاک شدند. وقتی [[حضرت موسی]] {{ع}} به هوش آمد، عرض کرد:

این همان تجلی [[قدرت خدا]] بر [[کوه]] بود؛ چراکه [[قوم حضرت موسی]] {{ع}} از [[موسی]] خواسته بودند که از [[خدا]] بخواهد خود را نشان دهد، با اینکه [[خداوند]] [[دیدنی]] نیست. تجلی خدا بر کوه طور و [[هلاکت]] هفتاد نفراز [[قوم موسی]] {{ع}} و مدهوش شدن خود موسی {{ع}} هم [[مجازات]] آنها بود که چنین تقاضایی کرده‌اند، و هم نشان دادن [[قدرت الهی]] بود، تا آنها با دیدن جلوه‌های قدرت الهی، با چشم [[باطن]] خدا را بنگرند.

موسی {{ع}} وقتی که به هوش آمد و هلاکت [[نمایندگان]] [[بنی‌اسرائیل]] را دید، عرض کرد:

== بازگشت به [[قوم]] ==

سرانجام هلاک شدگان زنده شدند و به همراه حضرت موسی {{ع}} به سوی بنی‌اسرائیل بازگشتند و آنچه را دیده بودند برای آنها بازگو کردند. [[حضرت موسی]] {{ع}} در همین [[سفر]] [[الواح تورات]] را از [[خداوند]] گرفت. و خداوند در [[کوه]] طور به حضرت موسی {{ع}} فرمود:

{{متن قرآن|يَا مُوسَى إِنِّي اصْطَفَيْتُكَ عَلَى النَّاسِ بِرِسَالَاتِي وَبِكَلَامِي فَخُذْ مَا آتَيْتُكَ وَكُنْ مِنَ الشَّاكِرِينَ * وَكَتَبْنَا لَهُ فِي الْأَلْوَاحِ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ مَوْعِظَةً وَتَفْصِيلًا لِكُلِّ شَيْءٍ فَخُذْهَا بِقُوَّةٍ وَأْمُرْ قَوْمَكَ يَأْخُذُوا بِأَحْسَنِهَا سَأُرِيكُمْ دَارَ الْفَاسِقِينَ}}<ref>«ای موسی! بی‌گمان من با پیام‌هایم و با سخنم تو را بر مردم برگزیده‌ام پس آنچه به تو داده‌ام بگیر و از سپاسگزاران باش! * و برای او در «الواح» (تورات) در هر زمینه پندی و برای هر چیز تفصیلی نوشتیم؛ پس (گفتیم) آن را با توانمندی بستان و به قوم خود فرمان ده تا نیکوترین آن را برگزینند؛ به زودی سرای نافرمانان را به شما نشان خواهم داد» سوره اعراف، آیه ۱۴۴-۱۴۵.</ref>.

به این ترتیب [[موسی]] {{ع}} در میعادگاه طور، [[شرایع]] و [[قوانین]] [[آیین]] خود را به صورت صفحه‌هایی از [[تورات]]، از [[درگاه الهی]] گرفت و به سوی [[قوم]] بازگشت تا آنها را در پرتو این [[کتاب آسمانی]] و [[قانون اساسی]]، [[هدایت]] کند و به سوی [[تکامل]] برساند.<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۷۵.</ref>

== [[اربعین]] موسوی ==

اربعین موسوی یا اربعین کلیمی، در اصطلاح به سی [[روز]] ماه [[ذیقعده]] به علاوه ده روز اول [[ذیحجه]] گفته می‌شود که بر اساس [[روایات]]، خداوند در این ایام حضرت موسی {{ع}} را به کوه طور فراخواند و سی روز (تا پایان ماه ذیقعده) با آن [[حضرت]] [[وعده]] نمود و سپس با افزودن ده روز اول ذیحجه آن را تکمیل فرمود.

چون این چهل روز در [[آیات قرآن]] و روایات دوره [[عبادت]] حضرت [[موسی کلیم]] [[الله]] {{ع}} در [[خلوت]] خود با خداوند بوده و پس از این چهل روز بود که خداوند تورات را بر آن حضرت نازل نمود، این ایام را اربعین موسوی، یا اربعین کلیمی می‌نامند.

حضرت [[موسای کلیم]] {{ع}} در این ایام حالاتی خاص داشت و از جذبات [[الهی]] به شکلی مخصوص بهره‌مند بود. در [[روایت]] آمده است:

{{متن حدیث|أَنَّهُ مَا أَكَلَ وَ مَا شَرِبَ وَ لَا نَامَ وَ لَا اشتَهى شَيْئاً مِنْ ذَلِكَ فِي ذِهَابِهِ وَ مَجِيئِهِ أَرْبَعِينَ يَوْمَاً شَوْقَاً إِلَى رَبِّهِ}}<ref>بحار الأنوار، ج۵۳، ص۳۲۷.</ref>؛ [[حضرت موسی]] {{ع}} چهل [[روز]] از شدت جذبات [[الهی]] و شوقی که داشت، نه در رفتن و نه در آمدن، نه چیزی خورد و نه چیزی نوشید، و نه خوابید و نه اشتهای چیزی را داشت.

ده روز اول ماه ذیحجه نیز از شریف‌ترین اوقات سال است تا آنجا که بر اساس [[روایت]] هیچ دهه‌ای در نزد خداوند از این ده روز محبوب‌تر نیست. [[پیامبر خدا]] {{صل}} فرمودند:

از این [[روایت]] و این دستور به روشنی فهمیده می‌شود که این ایام که اتمام اربعین [[حضرت موسی]] {{ع}} است، مخصوص به آن [[حضرت]] نبوده است، بلکه ایامی است برای کسب [[فیض]] برای همه [[مؤمنین]] و در [[عبادت]] در آن ایام برای کسب فیض از [[رحمت الهی]] به آن ماجرا اشاره نموده و از [[خداوند]] تمنای [[برکت]] می‌کنیم.<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۷۸.</ref>

== تقاضای حضرت موسی {{ع}} ==

حضرت موسی حضرت موسی {{ع}} به [[راستی]] برای خودش تقاضای [[مشاهده]] کرد، ولی منظور او مشاهده با چشم نبود که لازمه آن جسمیت [[خدای تعالی]] بوده باشد، و با [[مقام]] [[موسی]] {{ع}} سازگار نباشد، بلکه منظور یک نوع [[ادراک]] و مشاهده [[باطنی]] و یک [[شهود]] کامل [[روحی]] و [[ایمانی]] بوده است.

حضرت موسی {{ع}} می‌خواست به چنین مقامی از شهود و [[معرفت]] برسد، در حالی که رسیدن به چنین مقامی در [[دنیا]] ممکن نیست، اگرچه در [[آخرت]] که [[عالم شهود]] و عالم بروز است، امکان دارد.

از این‌رو خداوند در پاسخ حضرت موسی {{ع}} گفت: چنین رؤیتی هرگز برای تو ممکن نیست و برای [[اثبات]] مطلب، جلوه‌ای بر [[کوه]] کرد و کوه از هم متلاشی شد، و بالاخره [[حضرت موسی]] {{ع}} از این درخواست [[توبه]] نمود<ref>المیزان، ذیل آیه ۱۴۳ سوره اعراف.</ref>. روایتی از [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} بر این مطلب تصریح دارد. فرمودند:

== جلوه یکی از [[شیعیان امیرالمؤمنین]] {{ع}} ==

در [[روایت]] آمده است که این جلوه، جلوه یکی از [[شیعیان]] [[مولا]] امیرالمؤمنین {{ع}} بوده است. چنان که [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرمایند:

{{متن حدیث|إِنَّ مُوسَى {{ع}} لَمَّا سَأَلَ رَبَّهُ مَا سَأَلَ أَمَرَ وَاحِداً مِنَ الْكَرُوبِيِّينَ فَتَجَلَّى لِلْجَبَلِ فَجَعَلَهُ دَكًّا}}<ref>بصائرالدرجات، ج۱، ص۶۹؛ بحارالأنوار، ج۱۳، ص۲۲۴.</ref>؛ وقتی که [[موسی]] {{ع}} آن خواسته را از پروردگارش [[طلب]] کرد، [[خدای تعالی]] به یکی از کروبیان [[فرمان]] داد، و او بر [[کوه]] جلوه کرد و آن را همسان [[خاک]] قرار داد.

[[حضرت]] [[موسای کلیم]] {{ع}} می‌خواست [[خدای متعال]] را با عالی‌ترین مرتبه [[ایمان]] ببیند، یعنی می‌خواست [[حقیقت]] [[مقامات]] امیرالمؤمنین {{ع}} در این دنیا بر قلبش تجلی کند و با کنه [[نورانیت]] امیرالمؤمنین {{ع}} خدا را در این دنیا ببیند. و این در این دنیا ممکن نیست. از این‌رو وقتی تجلی کرد، کوه متلاشی شد، و هفتاد نفر از [[بنی‌اسرائیل]] از دنیا رفتند و حضرت موسی {{ع}} هم بی‌هوش بر زمین افتاد. یعنی تاب تجلی نور یکی از شیعیان کامل [[اهل بیت]] {{عم}} را نداشتند. «تو خود [[حدیث]] مفصل بخوان از این مجمل».<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۸۰.</ref>

== تجلی [[نور الهی]] بر [[کوه]] انانیت ==

در [[عید قربان]] [[نور الهی]] بر کوه تجلی کرد و کوه متلاشی شد. از این تجلی هفتاد نفر [[بنی‌اسرائیل]] که همراه [[حضرت موسی]] {{ع}} بودند، مردند. خود [[حضرت]] [[موسی]] {{ع}} هم بی‌هوش شد. اگر این [[نور]] بر کوه انانیت [[انسان]] هم تجلی کند آن را با [[خاک]] یکسان می‌کند. از آن پس از [[جان]] و [[مال]] و آبرویش در [[راه خدا]] می‌گذرد. اگر با خانمش، با دوستش، رفیقش، ارباب رجوعش، بگو مگو دارد، گذشت می‌کند و کوتاه می‌آید.

== [[تواضع]] [[حضرت عیسی]] {{ع}} ==

حضرت عیسی {{ع}} [[پیامبر]] بسیار بزرگی است. الآن بیشترین پیرو را در روی کره [[زمین]] دارد، هرچند بعد از آمدن [[پیغمبر اسلام]]، [[دین]] انبیای دیگر [[منسوخ]] است و باید [[اسلام]] را بپذیرند.

[[قرآن]] می‌گوید: [[نصاری]] به ما نزدیک‌تر هستند. در [[زمان ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} بیشتر از همه، مسیحی‌ها به [[امام زمان]] {{ع}} [[گرایش]] پیدا می‌کنند؛ چون حضرت عیسی {{ع}} ظاهر می‌شود و با امام زمان [[بیعت]] می‌کند و جزء خدمتگزاران و [[سربازان امام زمان]] {{ع}} است، مسیحی‌ها همه [[ایمان]] می‌آورند و زود [[تسلیم]] می‌شوند.

حضرت عیسی {{ع}} [[همسر]] نداشتند و [[ازدواج]] نکردند، [[خانه]] و [[زندگی]] نداشتند. یک سری حواریین اطراف آن [[حضرت]] جمع شدند و در [[تبلیغ دین]] به ایشان کمک می‌کردند. [[حضرت عیسی]] {{ع}} با اینها بسیار یگانه بود.

یک [[روز]] حضرت عیسی {{ع}} به حواریین فرمود: من خواسته‌ای از شما دارم، [[حاجت]] مرا برآورده کنید. شاید آنها اگر می‌دانستند چه می‌خواهد بگوید قبول نمی‌کردند. گفتند: در [[خدمت]] هستیم!

حضرت عیسی {{ع}} ظرف آبی آورد و فرمود: می‌خواهم پای همه شما را بشویم. گفتند: [[خجالت]] می‌کشیم. [[عیسی]]، [[روح الله]] و [[نماینده]] خداست و پای [[شاگردان]] خود را می‌شوید. عرض کردند: «ای [[روح خدا]]، ما سزاوارتر به این کار هستیم».

حضرت عیسی {{ع}} فرمود: «سزاوارترین [[انسان]] به [[تواضع]] و [[فروتنی]]، عالم است، من این‌گونه به شما تواضع نمودم، تا بعد از من، شما نسبت به [[مردم]] این‌گونه تواضع کنید». آن‌گاه افزود:

خدا به [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} فرمود: {{متن قرآن|أَسْلِمْ}}<ref>«فرمانبردار باش» سوره بقره، آیه ۱۳۱.</ref> گفت: {{متن قرآن|أَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ}}<ref>«فرمانبردار پروردگار جهانیانم» سوره بقره، آیه ۱۳۱.</ref>.<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۸۲.</ref>

== معنای [[اسلام]] ==

[[حضرت امیر]] {{ع}} فرمودند: من اسلام را طوری معنا کنم که هیچ‌کس معنا نکرده باشد. بعد فرمودند: