رکن و مقام: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

*"رکن" در لغت به معنای جانب و [[ناحیه]] قوی یک چیز است و "[[مقام]]" به جایگاهی که قدم در آن قرار می‌‏گیرد یا جایگاهی که شخص در آنجا می‏‌ایستد، گفته می‌‏شود<ref> ابن منظور، لسان العرب، ج ۱۳، ص ۱۸۵؛ مجمع البحرین، ج ۶، ص ۲۵۷</ref>. هر یک از چهار زاویه [[کعبه]] را یک "رکن" می‌‏نامند<ref> خلیل بن احمد، کتاب العین، ج ۵، ص ۲۳۲</ref>.  

* هرگاه واژه رکن بدون پسوند به کار رود، مقصود آن رکنی است که [[حجر الاسود]] در آن هست و مقصود از [[مقام]] نیز در این‏جا [[مقام]] [[حضرت ابراهیم|ابراهیم]] {{ع}} است.

* یکی از نقاط [[مقدس]] [[مسجد الحرام]] [[مقام]] [[حضرت ابراهیم|ابراهیم]] {{ع}} است. این [[مقام]]، یکی از شعائر [[الهی]] است. و آن‏جا را بدین [[دلیل]] [[مقام]] [[حضرت ابراهیم|ابراهیم]] {{ع}} گویند که آن [[حضرت]]، وقتی دیوارهای [[کعبه]] را بالا می‏‌برد، سنگی [[اختیار]] کرده بر روی آن می‌‏ایستاد، تا به راحتی دیوار را بالا ببرد. همچنین در [[روایات]] آمده است: [[حضرت ابراهیم]] {{ع}}، روی این سنگ [[ایستاده]] و [[مردم]] را به [[حج]] فرا می‏‌خواند. گفته شده است: در این هنگام، جای پای [[حضرت]] در سنگ فرو رفت که هم‏‌اکنون این اثر به چشم می‌‏خورد.

* اما آنچه در بحث [[مهدویت]] مورد نظر بوده و از آن به بزرگی یاد شده، بین رکن و مقام است. شکی نیست که این مکان، دارای ارزشی بسیار والا نزد [[خداوند]] سبحانه و تعالی است. [[ابو حمزه ثمالی]] می‌‏گوید: [[امام سجاد]] {{ع}} به ما فرمود: "آیا می‌‏دانید کدامین قسمت از [[زمین]] [[برترین]] مکان است؛ عرض کردیم: [[خداوند]] سبحانه و تعالی و [[پیامبر]] {{صل}} و [[فرزند]] [[پیامبر]] {{صل}} بهتر می‌‏داند. سپس فرمود: [[بهترین]] مکان‏‌ها بین رکن و مقام است"<ref> {{عربی|" أَمَّا أَفْضَلُ‏ الْبِقَاعِ‏ مَا بَيْنَ‏ الرُّكْنِ‏ وَ الْمَقَام‏ ‏‏"}}، شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۴۵، ح ۲۳۱۳</ref>.  

* در [[روایات]] [[مهدویت]]، وقتی سخن از بین رکن و مقام به میان می‌‏آید، مربوط به یکی از موارد ذیل است:

# محل [[بیعت]] با [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمود: "[[مهدی]] امتم میان ایشان [[امامان]‏] محمدی است که زمین را از عدل و داد آکنده سازد؛ همچنان که از ظلم و جور پر شده باشد. به خدا سوگند! من کسانی را که میان رکن و مقام با او بیعت می‏‌کنند، می‌‏شناسم و اسامی پدران و قبایلشان را نیز می‌‏دانم"<ref> {{عربی|"مَهْدِيُّ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ الَّذِي يَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً وَ اللَّهِ إِنِّي‏ لَأَعْرِفُ‏ مَنْ‏ يُبَايِعُهُ‏ بَيْنَ‏ الرُّكْنِ‏ وَ الْمَقَامِ‏ وَ أَعْرِفُ‏ أَسْمَاءَ آبَائِهِمْ‏ وَ قَبَائِلِهِمْ‏‏ ‏‏"}}، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، باب ۲۴، ص ۲۸۴، ح ۳۷</ref>. در برخی آثار [[اهل سنت]] نیز بین‏ رکن و مقام [[جایگاه]] [[بیعت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ با یارانش گفته شده است<ref> ر. ک: الصنعانی، المصنف، ج ۱۱، ص ۲۷۱؛ ابن ابی شیبه، المصنف، ج ۸، ص ۶۰۹؛ طبرانی، معجم الکبیر، ح ۲۳، ص ۲۹۶؛ کنز العمال، ج ۱۱، ص ۱۲۵، ح ۳۰۹۳۲، ج ۱۴، ص ۲۶۵، ح ۳۸۶۶۸؛ سیوطی، در المنثور، ج ۵، ص ۲۴۱</ref>.  

# محل کشته شدن [[نفس زکیه]] و رخداد یکی از نشانه‏‌های حتمی [[ظهور]]. [[امام باقر]] {{ع}} پس از بیان پاره‌‏ای از نشانه‌‏های [[ظهور]]، در ادامه فرمود: " و [[جوانی]] از [[آل محمد]] که نامش [[محمد بن حسن]]- یا [[نفس زکیه]]- است، بین رکن و مقام کشته شود"<ref> {{عربی|" وَ قُتِلَ‏ غُلَامٌ‏ مِنْ‏ آلِ‏ مُحَمَّدٍ بَيْنَ‏ الرُّكْنِ‏ وَ الْمَقَامِ‏ اسْمُهُ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ النَّفْسُ الزَّكِيَّةُ ‏‏ ‏‏"}}، [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، ص ۳۳۰، باب ۳۲، ح ۱۶</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۴۶ - ۲۴۸.</ref>.

== رکن و [[مقام]] در موعودنامه ==

* میان رکن و مقام، مکانی [[مقدس]] و ممتاز در [[مسجد الحرام]] است، یعنی میان رکن [[حجر الاسود]] از [[کعبه]] و [[مقام ابراهیم]] {{ع}}. [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: "بین رکن و مقام [[قبر]] هفتاد [[پیامبر]] است"<ref>بحار الانوار، ج ۱۷، ص ۲۶۹.</ref>. و [[امام سجاد]] {{ع}} فرمود: "بین رکن و مقام، [[افضل]] بقاع روی [[زمین]] است"<ref>بحار الانوار، ج ۲۷، ص ۱۷۲.</ref>. در [[حدیثی]] از [[امام باقر]] {{ع}} آمده است: "گویا [[قائم]] را می‌بینم که روز [[عاشورا]]، روز شنبه، بین رکن و مقام [[ایستاده]] و [[جبرئیل]]، پیش روی او ندا می‌کند"<ref>غیبة طوسی، ص ۲۷۴.</ref>.  

* در [[روایات]] تصریح شده که [[نفس زکیه]]، بین رکن و مقام کشته می‌شود<ref>الملاحم و الفتن، ص ۱۶۱؛ روزگار رهایی، ج ۲، ص ۱۰۲۸.</ref>، و [[یاران]] [[حضرت]] در میان رکن و مقام با او [[بیعت]] می‌کنند<ref>الزام الناصب، ص ۵۲ و ۲۵۲؛ البیان، ص ۲۱۰ و ۲۱۸.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: [[[صاحب الامر]]] در میان رکن و مقام می‌ایستد، آن‌گاه بانگ برمی‌آورد: ای [[فرماندهان]] من! ای [[نزدیکان]] من! ... به سوی من بشتابید و به [[فرمان]] من گردن نهید..." <ref>غیبة طوسی، ص ۲۸۴؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۳.</ref>. در [[روایت]] دیگری آمده که [[حضرت]] در میان رکن و مقام از [[مردم]] برای امری تازه، کتابی تازه و [[حکومت]] آسمانی تازه، [[بیعت]] می‌گیرد"<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۹۵ و ۱۲۱؛ الزام الناصب، ص ۲۲۳.</ref>. و از [[نشانه‌های ظهور]]، [[کشته شدن نفس زکیه]] در میان رکن و مقام ذکر شده است<ref>روزگار رهایی، ج ۲، ص ۱۰۶۹.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۳۶۷.</ref>.

== رکن و مقام در فرهنگنامه آخرالزمان ==

* رکن ظلعی از [[کعبه]] است که سنگ حجرالاسود در آن [[نصب]] است و [[مقام ابراهیم]] سنگی است که [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} بر روی آن می‌‌ایستاد و دیوار خانه [[کعبه]] را می‌‌ساخت. نقش پای [[مبارک]] [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} بر این سنگ نقش بسته است، و اکنون این سنگ در پنجره‌ای در [[مسجدالحرام]] [[نصب]] است.  

* [[ام‌سلمه]] از [[رسول خدا]] {{صل}} [[نقل]] می‌‌کند: [[سیصد و سیزده]] نفر [[یاران قائم]] {{ع}} در میان رکن و مقام با [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[بیعت]] خواهند کرد...<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۱۳۶. </ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: گویا می‌‌بینم که [[حضرت مهدی]] {{ع}} میان رکن و مقام با [[مردم]] [[بیعت]] می‌‌کند و از آنان بر [[کتاب جدید]] [[میثاق]] می‌‌گیرد و این بر [[عرب]] بسیار ناگوار می‌‌آید<ref>غیبت نعمانی: ص ۲۶۳. </ref>. در [[حدیث]] دیگری [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: (در آن روز) [[حضرت مهدی]] {{ع}} در پشت [[مقام ابراهیم]] است و به نام او ندایی بلند می‌‌شود، ([[یاران]] او) نزد ایشان می‌‌آیند و می‌‌گویند: چه [[انتظار]] داری؟ سپس دست ایشان را می‌‌گیرند با او [[بیعت]] می‌‌کنند<ref>همان.</ref>. [[امام عسکری]] {{ع}} به [[فرزند]] خویش می‌‌فرماید: فرزندم... گویا تو را در میان رکن و مقام می‌‌بینم که در حرکت هستی و پرچم‌های زرد و سفیدی بر فراز سرت به اهتزاز است و گروهی دست به سویت دراز می‌‌کنند تا با تو [[بیعت]] کنند<ref>بحار الانوار: ج ۵۲، ص ۳۵.</ref>.  

* [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: گویا با چشم خویش می‌‌بینم که [[حضرت قائم]] {{ع}} با پای برهنه در سرزمین "[[ذی‌طوی]]" [[ایستاده]] و مانند [[حضرت موسی]] {{ع}} نگران و [[منتظر]] است که به [[مقام ابراهیم]] بیاید و [[دعوت]] خود را اعلام نماید<ref>بحار الانوار: ج ۵۲، ص ۳۸۵. </ref>. در [[حدیثی]] [[امام باقر]] {{ع}} به سوی سرزمین "[[ذی‌طوی]]" اشاره می‌‌نماید و می‌‌فرماید:.. در این سرزمین [[چهل]] نفر از [[یاران حضرت قائم]] {{ع}} جمع می‌‌شوند و یک شب [[قبل از ظهور]] [[حضرت]] برخی از آنان [[خدمت]] ایشان رسیده و فردا [[امام زمان]] {{ع}} در کنار [[حجر اسماعیل]] [[خدا]] را به [[حق]] خویش قسم می‌دهد (که [[وعده]] ظهورش را محقق فرماید)...<ref>غیبت نعمانی: ص ۱۸۲. </ref>. [[مقام ابراهیم]] در اصل در کنار [[کعبه]] بوده است ولی در زمان [[جاهلیت]] آن را تغییر دادند. [[رسول خدا]] {{صل}} پس از [[بعثت]] خود آن را به جای اصلی برگرداند. اما پس از [[رحلت]] ایشان دوباره [[مقام ابراهیم]] جابه‌جا شد و مانند زمان [[جاهلیت]] قرار گرفت. این یکی از بدعت‌هایی بود که در [[اسلام]] اتفاق افتاد و [[حضرت مهدی]] {{ع}} پس از [[قیام]] این [[بدعت]] را [[اصلاح]] خواهد نمود. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: زمانی که [[حضرت قائم]] {{ع}} [[قیام]] کند، [[مسجد الحرام]] را خراب نموده و مانند بنای اولیّه خواهد ساخت و [[مقام ابراهیم]] را به [[جایگاه]] صحیح خود قرار خواهد داد<ref>وافی: ج ۲، ص ۱۱۳. </ref><ref>[[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص ۳۱۸.</ref>.

== پرسش مستقیم ==