شفاعت در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

== مدارک عامّه ==

در [[نصوص]] عامّه، اصل [[مقام شفاعت]] برای [[اولیاء الهی]] {{عم}} امری مسلّم است. در برخی مدارک آنان، این [[مقام]] برای همه [[پیامبران]] {{عم}} بیان شده است.

{{متن حدیث|وَأخرج ابْن جرير وَابْن أبي حَاتِم وَالطَّبَرَانِيّ وَابْن مرْدَوَيْه عَن ابْن مَسْعُود رَضِي الله عَنهُ قَالَ: يَأْذَن الله تَعَالَى فِي الشَّفَاعَة فَيقوم روح الْقُدس جِبْرِيل {{ع}} ثمَّ يقوم إِبْرَاهِيم خَلِيل [[الله]] عَلَيْهِ الصَّلَاة وَالسَّلَام ثمَّ يقوم عِيسَى أَو مُوسَى عَلَيْهِمَا السَّلَام ثمَّ يقوم نَبِيكُم {{صل}} وَاقِفًا ليشفع لَا يشفع [[أحد]] بعده أَكثر مِمَّا شفع وَهُوَ الْمقَام الْمَحْمُود الَّذِي قَالَ الله {{متن قرآن|عَسَى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا}}<ref>«و پاره‌ای از شب را بدان (نماز شب) بیدار باش که (نمازی) افزون برای توست باشد که پروردگارت تو را به جایگاهی ستوده برانگیزد» سوره اسراء، آیه ۷۹.</ref>}}<ref>الدر المنثور فی التفسیر بالماثور (ط، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ ه. ق.)، ج۴، ص۱۹۸.</ref>

در نصوص عامّه، در ذیل [[آیه]] {{متن قرآن|وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَكَ عَسَى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا}}<ref>«و پاره‌ای از شب را بدان (نماز شب) بیدار باش که (نمازی) افزون برای توست باشد که پروردگارت تو را به جایگاهی ستوده برانگیزد» سوره اسراء، آیه ۷۹.</ref>، «[[مقام محمود]]» را مقام شفاعت [[رسول اکرم]] {{صل}} درباره [[امت]] خود بیان کرده‌اند.

{{متن حدیث|أخرج أحمد والترمذی.. والبیهقی فی الدلایل عن أبی هریرة رضی الله عنه عن النبی {{صل}} فی قوله {{متن قرآن|عَسَى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا}}، سئل عنه قال: هو المقام الذی أشفع فیه لأمتی}}<ref>أنوار التنزیل و أسرار التأویل (تفسیر البیضاوی) (ط. دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۱۸ ه. ق.). ج۳، ص۲۶۴.</ref>

طبق بیان مدارک [[عامه]]، توسعه [[شفاعت]] برای [[رسول خدا]] {{صل}} به حدی است که به واسطه شفاعت حضرتش، احدی از [[امت اسلام]] که ذره‌ای [[ایمان]] در قلبشان باشد در [[جهنم]] باقی نمی‌ماند.

{{متن حدیث|قال رسول الله {{صل}}:...ثم تحلّ الشفاعة فینفعون، و یخرج من النار من قال لا إله إلا الله ممّن فی قلبه وزن شعیرة من خیر}}<ref>ادامه روایت اشاره به آمدن خداوند به صحنه محشر دارد و اینکه مؤمنین به دنبال او راه می‌افتند و همگی به واسطه شفاعت از صراط عبور می‌کنند:{{متن حدیث|قال بسر، أمّا أبوهریرة فسمعته یقول: إذا کان یوم القیامة یجتمع الناس نادی مناد: لیلحق کل أناس بما کانوا یعبدون. فیقوم هذا إلی الحجر و هذا إلی الفرس وهذا إلی الخشبة؛ حتی یبقی الذین یعبدون الله، فیأتیهم الله: فإذا رأوه قاموا إلیه فیذهب بهم فیسلک بهم علی الصراط و فیه علیق. فعند ذلک یؤذن بالشفاعة فیمرّ الناس و النبیّون یقولون: اللهم سلّم سلّم}}. (جامع‌البیان فی تفسیر القرآن (تفسیر الطبری) (ط. دار المعرفة. ۱۴۱۲ ه. ق.)، ج۱۶، ص۸۵)</ref><ref>جامع‌البیان فی تفسیر القرآن (تفسیر الطبری) (ط. دار المعرفة. ۱۴۱۲ ه. ق.)، ج۱۶، ص۸۵.</ref>.

در مباحث [[عقلی]] اشاره شد که [[شفاعت]] ذومراتب است و اولین [[شفیع]] کسی است که در [[مقام محمود]] است. این [[مقام]] اختصاص به [[اولیاء]] [[معصوم]] [[الهی]] {{عم}} دارد و سایر شفعاء در سایه این [[مقام شفاعت]] می‌نمایند. به این مطلب در [[نصوص عامه]] با بیان‌های گوناگون اشاره شده است.

{{متن حدیث|قال رسول {{صل}}: أنا سید ولد آدم یوم القیامة و لا فخر و بیدی لواء الحمد ولا فخر و ما من نبی یومئذ آدم فمن سواه إلا تحت لوائی و أنا أوّل من تنشقّ الأرض عنه ولا فخر؛ فیفزع الناس ثلاث فزعات، فیأتون آدم، فیقولون: أنت أبونا آدم فاشفع لنا إلی ربک، فیقول: إنی أذنبتُ ذنبا أهبطت منه إلی الأرض ولکن ائتوا نوحا، فیأتون نوحا، فیقول: إنی دعوت علی أهل الأرض دعوةً فأهلکوا. ولکن اذهبوا إلی إبراهیم. فیأتون إبراهیم فیقول: ائتوا موسی، فیأتون موسی، فیقول: إنی قد قتلت نفساً، ولکن ائتوا عیسی، فیأتون عیسی، فیقول: إنی عبدت من دون الله. ولکن ائتوا محمدا. قال: فیأتوننی فانطلق معهم فآخذ بحلقة باب الجنة فأقعقعها فیقال: من هذا؟ فیقال: محمد فیفتحون لی، و یقولون: مرحبا. فأخرّ ساجدا. فیلهمنی الله من الثناء والحمد والمجد. فیقال: ارفع رأسک و سل تعط، واشفع تشفع. وقل یسمع لقولک. و هو المقام المحمود الذی قال الله: {{متن قرآن|عَسَى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا}}}}<ref>الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، ج۴، ص۱۹۸؛ الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی (ط. دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۲۲ ه. ق.)، ج۶، ص۱۲۴.</ref>.

درباره [[شفاعت اهل بیت]] {{عم}}، در [[نصوص]] عامّه اشارات مختصری وجود دارد. از جمله [[روایت]] زیر تلویحاً به این مطلب اشاره کرده است:

{{متن حدیث|أخرج ابن المنذر و ابن مردویه و أبو نعیم فی الحلیة من طریق حرب بن شریح رضی الله عنه قال: قلت لأبی جعفر محمد بن علی {{ع}}: أرأیت هذه الشفاعة التی یتحدث بها [[أهل]] العراق؟ أحقّ هی؟ قال: إی والله: حدّثنی عمّی [[محمد]] بن الحنفیة عن [[علی]] أن [[رسول الله]] صلی [[الله]] علیه وسلم قال: أشفع لأمتی حتی ینادینی ربّی، أرضیت یا محمد؟ فأقول: نعم [[رب]] رضیت. ثم أقبل علیّ فقال: إنکم معشر أهل العراق تقولون: إن أرجی [[آیة]] فی کتاب الله {{متن قرآن|يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا}}<ref>«بگو: ای بندگان من که با خویش گزافکاری کرده‌اید! از بخشایش خداوند ناامید نباشید که خداوند همه گناهان را می‌آمرزد؛ بی‌گمان اوست که آمرزنده بخشاینده است» سوره زمر، آیه ۵۳.</ref>.قلت: إنا لنقول ذلک. قال: ولکنّا أهل البیت تقول: إن أرجی آیة فی کتاب الله {{متن قرآن|وَلَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضَى}}<ref>«و زودا که پروردگارت به تو (اختیار میانجیگری) ببخشد و تو خرسند گردی» سوره ضحی، آیه ۵.</ref> و هی الشفاعة}}<ref>الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج۶، ص۳۶۱؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی (ط. دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون، ۱۴۱۵ ه. ق.)، ج۱۵، ص۳۷۹.</ref>.

در مدارک عامّه از گروه‌های دیگری مثل [[قرآن]]، [[اعمال عبادی]] مثل [[روزه]]، [[علماء]] و [[شهداء]] نام برده شده که در [[قیامت]] از [[مردم]] [[شفاعت]] می‌کنند. {{متن حدیث|قال رسول الله: الصیام و القرآن یشفعان للعبد یوم القیامة: یقول الصیام: أی ربّ، منعته الطعام و الشهوات بالنهار. فشفعنی فیه. و یقول القرآن منعته النوم باللیل، فشفعنی فیه. قال {{صل}} فیشفّعان}}<ref>مسند احمد (ط. مؤسسة الرسالة، ۱۴۱۶ ه. ق.)، ج۲، ص۱۷۴.</ref>. {{متن حدیث|قال رسول الله {{صل}}: یشفع [[یوم]] القیامة ثلاثة: الأنبیاء ثم العلماء ثم الشهداء»<ref>سنن ابن ماجه (ط. دار الجیل، ۱۴۱۸ ه. ق.)، ج۵، ص۶۸۳: باب ذکر شفاعت، حدیث ۴۳۱۳.</ref>.

{{متن حدیث|قال رسول الله {{صل}}: لیدخلن الجنة بشفاعة [[رجل]] لیس بنبی مثل الحیین أو [[احد]] الحیین [[ربیعة]] و [[مضر]]}}<ref>مسند أحمد، ج۵، ص۲۵۷.</ref>.<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۴ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۴]] ص ۵۹۷.</ref>

== مدارک [[شیعه]] ==

در مدارک شیعه درباره [[مقام شفاعت]] [[رسول اکرم]] {{صل}} و [[اهل بیت]] {{عم}} [[روایات]] فراوانی موجود است<ref>روایات درباره شفاعت و شافعان زیاد است. مرحوم مجلسی در بحارالأنوار (طبع جدید)، ج۸، صص ۲۹ - ۶۳ بیشتر آنها را نقل کرده.</ref> که پرداختن به همه آنها بحثی مستقل را می‌طلبد. آنچه در اینجا مهم است، [[سیر]] [[روایی]] است که طی [[استدلال]] بدان اشاره شد.

# مقام شفاعت عامّ برای [[رسول خدا]] {{صل}} و اهل بیت {{عم}}، همان [[مقام محمود]] است؛ که همه خلایق ثناگو و محتاج این مقامند. {{متن حدیث|عَنْ جَابِرِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ {{ع}} فِي قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى‏ {{متن قرآن|عَسَى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا}} قَالَ يُجْلِسُهُ‏ عَلَى‏ الْعَرْشِ‏ مَعَهُ‏}}<ref>الإختصاص (ط. المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، ۱۴۱۳ ه. ق.)، النص، ص۱۸.</ref>. توضیح: استقرار رسول خدا {{صل}} در [[روز قیامت]] در [[عرش]]، اشاره به [[علوّ]] [[مقام]] حضرتش نسبت به خلایق دارد.

# بنا بر مراتبی که طی بحث شفاعت اشاره شد، مقام شفاعت رسول خدا {{صل}} در [[قیامت]] چنان رفیع است که هریک از [[انبیاء]] {{عم}} نیز در درجه اول با [[اذن الهی]] و سپس [[اذن]] رسول خدا {{صل}} و سپس اهل بیت {{عم}} شفاعت می‌نمایند. {{متن حدیث|عن أبی عبد الله {{ع}} قال: {{متن قرآن|لَا تَنْفَعُ الشَّفَاعَةُ عِنْدَهُ إِلَّا لِمَنْ أَذِنَ لَهُ}}. قال: لا یشفع [[أحد]] من أنبیاء [[الله]] و رسله یوم القیامة حتی یأذن الله له إلا [[رسول الله]]. فإن الله قد أذن له فی الشفاعة من قبل [[یوم]] القیامة والشفاعة له و للأئمة من ولده. ثم بعد ذلک للأنبیاء [[صلوات]] [[الله]] علیهم و [[علی محمد]] و [[اله]]}}<ref>تفسیر القمی (ط. دار الکتاب، ۱۴۰۴ ه. ق)، ج۲، ص۲۰۱.</ref>.

# [[شفاعت]] [[رسول خدا]] {{صل}} و [[اهل بیت]] {{عم}} از امور مسلّمی است که اگر کسی [[معتقد]] به آن نباشد، در [[قیامت]] مشمول شفاعت نمی‌گردد. {{متن حدیث|عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}‏ مَنْ‏ لَمْ‏ يُؤْمِنْ‏ بِحَوْضِي‏ فَلَا أَوْرَدَهُ اللَّهُ حَوْضِي وَ مَنْ لَمْ يُؤْمِنْ بِشَفَاعَتِي فَلَا أَنَالَهُ اللَّهُ شَفَاعَتِي ثُمَّ قَالَ صإِنَّمَا شَفَاعَتِي لِأَهْلِ الْكَبَائِرِ مِنْ أُمَّتِي فَأَمَّا الْمُحْسِنُونَ فَمَا عَلَيْهِمْ مِنْ سَبِيلٍ}}<ref>الأمالی (للصدوق) (ط. کتابچی، ۱۳۷۶ ه. ش.)، ص۷.</ref>. {{متن حدیث|قَالَ الصَّادِقُ {{ع}}‏ مَنْ أَنْكَرَ ثَلَاثَةَ أَشْيَاءَ فَلَيْسَ مِنْ شِيعَتِنَا الْمِعْرَاجَ وَ الْمُسَاءَلَةَ فِي‏ الْقَبْرِ وَ الشَّفَاعَةَ}}<ref>بحار الأنوار، ج۶، ص۲۲۳، باب ۸ أحوال البرزخ و القبر.</ref>.

# شفاعت شامل افرادی می‌گردد که [[اهل]] ولایتند و [[دین]] آنها مقبول [[درگاه الهی]] است. به بیانی که در ضمن [[استدلال]] گذشت، [[شفیعان]] برای کسانی شفاعت می‌کنند که [[خداوند]] [[راضی]] به شفاعت در مورد آنها است. {{متن حدیث|قَالَ الْحُسَيْنُ بْنُ خَالِدٍ فَقُلْتُ لِلرِّضَا {{ع}} يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَا مَعْنَى قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ {{متن قرآن|وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى}}<ref>«آینده و گذشته آنان را می‌داند و (آنان) جز برای کسی که (خداوند) از او خرسند باشد میانجیگری نمی‌کنند و خود از بیم او هراسانند» سوره انبیاء، آیه ۲۸.</ref> ‏ قَالَ لَا يَشْفَعُونَ‏ إِلَّا لِمَنِ‏ ارْتَضَى‏ اللَّهُ‏ دِينَهُ‏}}<ref>الأمالی (للصدوق)، ص۷.</ref>. {{متن حدیث|حُمْرَانُ بْنُ أَعْيَنَ قَالَ الصَّادِقُ {{ع}} وَ اللَّهِ لَنَشْفَعَنَّ لِشِيعَتِنَا وَ اللَّهِ لَنَشْفَعَنَّ لِشِيعَتِنَا وَ اللَّهِ لَنَشْفَعَنَّ لِشِيعَتِنَا حَتَّى‏ يَقُولَ‏ النَّاسُ‏ {{متن قرآن|فَمَا لَنَا مِنْ شَافِعِينَ * وَلَا صَدِيقٍ حَمِيمٍ}}<ref>«پس دیگر ما را نه میانجی‌هایی است؛ * و نه دوست پرمهری» سوره شعراء، آیه ۱۰۰.</ref>}}<ref>مناقب آل أبی طالب {{ع}} (لابن شهرآشوب) (ط، علامه. ۱۳۷۹ ه. ق.)، ج۲، ص۱۶۴.</ref>. {{متن حدیث|عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}}‏ فِي قَوْلِهِ‏ {{متن قرآن|لَا يَمْلِكُونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمَنِ عَهْدًا}}<ref>«اختیار میانجیگری ندارند جز آن کس که از (خداوند) بخشنده پیمانی گرفته باشد» سوره مریم، آیه ۸۷.</ref> قَالَ لَا يَشْفَعُ وَ لَا يُشَفَّعُ لَهُمْ وَ لَا يَشْفَعُونَ‏ {{متن قرآن|إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمَنِ عَهْدًا}}<ref>«اختیار میانجیگری ندارند جز آن کس که از (خداوند) بخشنده پیمانی گرفته باشد» سوره مریم، آیه ۸۷.</ref> إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ بِوَلَايَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ فَهُوَ الْعَهْدُ عِنْدَ اللَّهِ‏}}<ref>بحار الأنوار، ج۸، ص۳۶، باب ۲۱: الشفاعة.</ref>.<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۴ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۴]] ص ۶۰۰.</ref>

== نکات تکمیلی ==

# [[شفیع]] در یک معنای جامع، [[واسطه هدایت]] است. هرچند [[رسول اکرم]] {{صل}} شفیع کل است، ولی بنا بر [[آیه شهادت]]، [[امام زمان]] هرکس شفیع او در [[قیامت]] خواهد بود. {{متن حدیث|الْبَطَلِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: قُلْتُ‏ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}}- {{متن قرآن|يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ}}<ref>«روزی که هر دسته‌ای را با پیشوایشان فرا می‌خوانیم» سوره اسراء، آیه ۷۱.</ref> قَالَ إِمَامِهِمُ‏ الَّذِي‏ بَيْنَ‏ أَظْهُرِهِمْ‏ وَ هُوَ قَائِمُ أَهْلِ زَمَانِهِ‏}}<ref>الکافی، ج۱، ص۴۵۱، ح۳.</ref>.

# اشاره شد که [[شفاعت]]، وساطت در [[فیض]] است. طبعاً کسی که در [[دنیا]] امامی نداشته باشد، شفیعی در [[هدایت]] ندارد و در نتیجه، در قیامت [[کور]] و حیران خواهد بود: {{متن قرآن|يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ فَمَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ فَأُولَئِكَ يَقْرَءُونَ كِتَابَهُمْ وَلَا يُظْلَمُونَ فَتِيلًا * وَمَنْ كَانَ فِي هَذِهِ أَعْمَى فَهُوَ فِي الْآخِرَةِ أَعْمَى وَأَضَلُّ سَبِيلًا}}<ref>«روزی که هر دسته‌ای را با پیشوایشان فرا می‌خوانیم آنگاه کسانی که کارنامه‌شان را به دست راست آنان دهند، آن را می‌خوانند و به آنها سر مویی ستم نخواهد شد * و به راستی هر که در این جهان کور (دل) باشد همو در جهان واپسین (نیز) کور (دل) و گمراه‌تر خواهد بود» سوره اسراء، آیه ۷۱-۷۲.</ref>}}. {{متن حدیث|عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِيرَةِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} مَنْ مَاتَ لَا يَعْرِفُ إِمَامَهُ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً قَالَ نَعَمْ قُلْتُ جَاهِلِيَّةً جَهْلَاءَ أَوْ جَاهِلِيَّةً لَا يَعْرِفُ‏ إِمَامَهُ‏ قَالَ جَاهِلِيَّةَ كُفْرٍ وَ نِفَاقٍ وَ ضَلَالٍ}}<ref>الکافی، ج۱، ص۳۷۷: باب من مات ولیس له إمام من أئمة الهدی و هو من الباب الأول.</ref>.

# شفیع اگر [[امام]] به [[حق]] باشد، امام [[مردم]] به سوی [[سعادت ابدی]] و [[بهشت]] است و اگر [[امام باطل]] باشد، [[شفیع]] پیروانش به سوی [[جهنم]] و [[عذاب ابدی]] است. {{متن حدیث|عن سعید بن جبیر عن ابن عباس فی قوله تعالی {{متن قرآن|يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ}}؛ قال {{ع}}: إذا کان [[یوم]] القیامة، [[دعا]] [[الله]] عز وجل أئمة الهدی و مصابیح الدجی و أعلام التّقی [[أمیر المؤمنین]] و [[الحسن]] و الحسین: ثم یقال لهم: جوزوا الصراط أنتم وشیعتکم و ادخلوا الجنة بغیر حساب. ثم یدعوا ائمة الفسق و انّ واللّه [[یزید]] منهم، فیقال له: خذ بید شیعتک إلی النار بغیر حساب}}<ref>البرهان فی تفسیر القرآن (ط. موسسة البعثة، قسم الدراسات الإسلامیة. ۱۴۱۵ ه. ق.)، ج۳، ص۵۵۶.</ref>. {{متن حدیث|عن أبی بصیر قال: سألت أبا عبد الله {{ع}} عن قول أمیر المؤمنین {{ع}}: الإسلام بدأ غریبا و سیعود غریبا کما کان. فطوبی للغرباء.... فقال {{ع}}: أما إنه سیدعی کل أناس بإمامهم أصحاب الشمس بالشمس و أصحاب القمر بالقمر و أصحاب النار بالنار و أصحاب الحجارة بالحجارة}}<ref>تفسیر العیاشی (ط. مکتبة العلمیة الاسلامیة. ۱۳۸۰ ه. ق.)، ج۲، ص۳۰۳.</ref>.<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۴ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۴]] ص ۶۰۳.</ref>