علم غابر: تفاوت میان نسخه‌ها

براساس برخی روایات، [[علوم]] [[ائمه]] {{عم}} به سه دسته‌ "ماضی و غابر و حادث" تقسیم شده است و احتمال دارد علم غابر همان آثاری باشد که از [[پیامبر]] {{صل}} به [[ائمه]] {{ع}} به [[ارث]] رسیده است و یا اینکه ممکن است از مجموع روایات چنین برداشت نمود که: معلومات [[ائمه]] {{عم}} ـ که از قبل در [[لوح]] سینه‌ آنان و یا در جای دیگری [[ثبت]] شده است‌ ـ برخی از این معلومات، در [[عالم]] خارج تحقق یافته و برخی دیگر هنوز [[زمان]] تحقق آن فرا نرسیده است.  

== مقدمه ==

برخی از [[روایات]] [[علوم]] [[ائمه]] {{عم}} را در سه دسته‌ "ماضی و غابر و حادث" جمع کرده و برخی دیگر از روایات در سه دسته‌ "غابر و مزبور و حادث". بیان دقیق تفاوت این دسته‌بندی‌ها و اینکه آیا همه‌ این روایات یک [[حقیقت]] را بیان می‌کند یا [[خیر]]؟، قابل بررسی است، این احتمال وجود دارد که علم غابر و مزبور همان آثاری باشد که از [[پیامبر]] {{صل}} به [[ائمه]] {{ع}} به [[ارث]] رسیده است.  

از مجموع روایات ممکن است استفاده نمود که: معلومات [[ائمه|ائمه هدی]] {{عم}} ـ‌ که از قبل در [[لوح]] سینه‌ آنان و یا در جای دیگری [[ثبت]] شده است‌ ـ برخی از این معلومات، در [[عالم]] خارج تحقق یافته و برخی دیگر هنوز [[زمان]] تحقق آن فرا نرسیده است. در قبال این امر، إفاضات دائمی [[الهی]] است که همیشه رو به إزدیاد است، از این قسم تعبیر به "علم حادث" شده است<ref>[http://aashtee.org/page/Section.aspx?n=۶۶-۱۷۹۴۳-%D۹%BE%D۸%B۴%D۸%AA%D۹%۸۸%D۸%A۷%D۹%۸۶%D۹%۸۷%E۲%۸۰%۸C%E۲%۸۰%۸C%D۹%۸۷%D۸%A۷%DB%۸C%۲۰%D۸%B۹%D۹%۸۴%D۹%۸۵%DB%۸C%۲۰%D۸%A۷%D۸%A۶%D۹%۸۵%D۹%۸۷%۲۰%D۸%B۹%D۹%۸۴%DB%۸C%D۹%۸۷%D۹%۸۵%۲۰%D۸%A۷%D۹%۸۴%D۸%B۳%D۹%۸۴%D۸%A۷%D۹%۸۵ وبگاه آشتی با خرد]</ref>.

== روایات و علم غابر ==

براساس [[روایات]] [[علم]] غابر عبارت است از [[علمی]] که نوشته شده است: [[امام کاظم]] {{ع}}، در چگونگی عالم شدن [[ائمه]] {{عم}} می‌فرماید: "[[علم]]، به سه وجه به ما می‌رسد: [[علم گذشته|گذشته]]، [[علم آینده|آینده]] و [[علم حادث|حادث]]. امّا [[علم گذشته]]، [[علمی]] است که [[تفسیر]] شده و [[علم آینده]]، [[علم مزبور]] و [[علم مکتوب|مکتوب]] است و امّا [[علم حادث]]، چیزی است که در [[قلب]] انداخته و در گوش خوانده می‌شود. و [[بهترین]] [[علم]] ما همین است و [[پیامبری]] بعد از [[پیامبر]] ما وجود ندارد<ref>{{متن حدیث|مَبْلَغُ عِلْمِنَا ثَلاَثُ وُجُوهٍ مَاضٍ وَ غَابِرٌ وَ حَادِثٌ فَأَمَّا اَلْمَاضِي فَمُفَسَّرٌ وَ أَمَّا اَلْغَابِرُ فَمَزْبُورٌ وَ أَمَّا اَلْحَادِثُ فَقَذْفٌ فِي اَلْقُلُوبِ وَ نَقْرٌ فِي اَلْأَسْمَاعِ وَ هُوَ أَفْضَلُ عِلْمِنَا وَ لاَ نَبِيَّ بَعْدَ نَبِيِّنَا}}غ بصائر الدرجات، ص ۳۱۸.</ref>. [[نکت]] ([[افتادن در قلب]]) و [[نقر]] ([[خواندن در گوش]])، از خصوصیات [[ائمه]] {{عم}} است. [[ابوالخیر]] می‌گوید: به [[امام صادق]] {{ع}} عرض کردم: من از [[عبدالله بن حسن]] سؤال کردم، او [[گمان]] می‌کند [[امام]]، در بین شما ([[اهل بیت]]) نیست! فرمود: قسم به [[خدا]] ای [[پسر نجاشی]]! به [[درستی]] که از ماست آنکه [[علم]] به [[قلب]] او انداخته می‌شود و به گوش او خوانده می‌شود و [[ملائکه]] با او [[مصافحه]] می‌کنند<ref>{{متن حدیث|قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِاللهِ {{ع}}: إِنِّي سَأَلْتُ عَبْدَاللهِ بْنَ اَلْحَسَنِ فَزَعَمَ أَنْ لَيْسَ فِيكُمْ إِمَامٌ، قَالَ: بَلَى واللهِ يَا ابْنَ اَلنَّجَاشِيِّ! إِنَّ فِينَا لَمَنْ يُنْكَتُ فِي قَلْبِهِ وَيُنْقَرُ فِي أُذُنِهِ وَتُصَافِحُهُ اَلْمَلاَئِكَةُ}}؛ بصائر الدرجات، ص ۳۱۸.</ref>. [[امام رضا]] {{ع}} نیز [[روایت]] [[امام صادق]] {{ع}} را بدین صورت [[تفسیر]] می‌کند: "غابر، [[علمی]] است که از سابق بوده و مزبور، [[علمی]] است که در [[آینده]] به ما می‌رسد و [[افتادن در قلب]]، [[الهام]] است و کوبیدن در گوش، از سوی [[ملک]] است<ref>{{متن حدیث|فَأَمَّا اَلْغَابِرُ فَمَا تَقَدَّمَ مِنْ عِلْمِنَا وَ أَمَّا اَلْمَزْبُورُ فَمَا يَأْتِينَا وَ أَمَّا اَلنَّكْتُ فِي اَلْقُلُوبِ فَإِلْهَامٌ وَ أَمَّا اَلنَّقْرُ فِي اَلْأَسْمَاعِ فَإِنَّهُ مِنَ اَلْمَلَكِ}}؛ بصائر الدرجات، ص ۳۱۸.</ref>.<ref>[[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]].</ref>

همچنین از [[ائمه]] {{عم}} چنین رسیده است که علم چند گونه است علم غابر و مزبور و نکت در قلب و نقر در گوش پس علم غابر علمی است که گذشته است و [[علم مزبور]] علمی است تحقق آن باقی مانده است و [[نکت]] [[الهام]] است و [[نقر]] [[سخن]] فرشته است<ref>[http://aashtee.org/page/Section.aspx?n=۶۶-۱۷۹۴۳-%D۹%BE%D۸%B۴%D۸%AA%D۹%۸۸%D۸%A۷%D۹%۸۶%D۹%۸۷%E۲%۸۰%۸C%E۲%۸۰%۸C%D۹%۸۷%D۸%A۷%DB%۸C%۲۰%D۸%B۹%D۹%۸۴%D۹%۸۵%DB%۸C%۲۰%D۸%A۷%D۸%A۶%D۹%۸۵%D۹%۸۷%۲۰%D۸%B۹%D۹%۸۴%DB%۸C%D۹%۸۷%D۹%۸۵%۲۰%D۸%A۷%D۹%۸۴%D۸%B۳%D۹%۸۴%D۸%A۷%D۹%۸۵ وبگاه آشتی با خرد]</ref>.

با توجه به [[روایات]] فوق که می‌فرماید «[[نقر]]» از سوی [[ملک]] صورت می‌گیرد، می‌توان نتیجه گرفت که «[[نقر]]» معادل [[تحدیث]] است. در [[روایات]] دیگر، تصریح شده [[علم برتر ائمه]] {{عم}}، [[علمی]] است که هر [[صبح و شام]] و هر [[ساعت]] به [[ائمه]] {{عم}} [[تحدیث]] می‌شود<ref>الکافى، ج ۱، ص ۲۲۹.</ref>؛ لذا [[امام کاظم]] {{ع}} در مورد «[[نقر]]» می‌فرماید: {{متن حدیث|وَ هُوَ أَفْضَلُ عِلْمِنَا}} و بعد از اشاره به اینکه «[[نقر]]» از سوی [[ملک]] است، تأکید می‌فرمایند: {{متن حدیث|وَ لاَ نَبِيَّ بَعْدَ نَبِيِّنَا}}. این تأکید، به لحاظ آن است که [[تحدیث]] به معنای [[وحی]] [[شریعت]] نیست. مرحوم علّامه [[مجلسی]] می‌نویسد: "اگر چنانچه از قول [[امام]] {{ع}}، توهم [[ادعای نبوّت]] (توسط [[ائمه]]) ایجاد شود؛ چرا که [[مردم]] [[خیال]] می‌کنند اِخبار از [[ملک]]، مخصوص انبیاست ـ [[امام]] {{ع}} این توهم را [[نفی]] کرده به واسطه این که فرموده: «[[پیامبری]] بعد از [[پیامبر]] ما نیست» و آن به خاطر فرق بین [[نبیّ]] و [[محدّث]] است که [[نبیّ]]، [[ملک]] را هنگام القای [[حکم]] می‌بیند و [[محدّث]] به واسطه اسماع، از مسئله [[آگاه]] می‌شود و [[ملک]] را نمی‌بیند و [[حکم شرع]] به او [[القاء]] می‌شود، چنانچه گذشت"<ref>مرآة العقول، ج ۳، ص ۱۳۷.</ref>.<ref>[[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]].</ref>

* [[علم غابر معصوم اهل بیت]] {{عم}}؛

* [[علم غابر معصوم فاطمه زهرا]] {{س}}.

==[[:رده:آثار علم غابر معصوم|منبع‌شناسی جامع علم غابر معصوم]]==