نفاق در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها

}}

در عملیات فاتحانه [[بدر]]، غنائمی نصیب [[سپاه اسلام]] شد ولی از آنجا که منافقین بر اساس [[کفر]] [[قلبی]] و [[بی‌اعتقادی]] به [[معتقدات]] [[مؤمنین]] از اشاعه هیچ تهمتی فروگذار نبودند نسبت به یک پیش آمد ناچیز به ساحت [[مقدس]] [[پیامبر اکرم]] [[تهمت]] می‌زدند.

[[عبدالله بن عمرو]] نزد وی رفت و سعی کرد او را از چنین کاری باز دارد و به او متذکر شد که [[اتحاد]] [[مردم]] را نشکند و مردم و پیامبرشان را در [[رویارویی]] [[دشمن]] [[خوار]] نکند. اما عبدالله بن ابی زیر بار نرفت و در نهایت گفت: اگر [[جنگیدن]] می‌دانستیم حتماً همراهتان می‌آمدیم. بدین ترتیب، عبدالله بن ابی به مدینه بازگشت و [[مسلمانان]] را در بحرانی‌ترین وضع تنها گذاشت.

اما این عمل [[زشت]] او در این حد متوقف نماند، بلکه با خروج او و نزدیک به یک سوم از [[سپاه اسلام]]، همهمه و [[آشفتگی]] در میان [[لشکریان]] آشکار شد و نزدیک بود [[بنی‌حارثه]] از [[خزرج]] و [[بنی‌سلمه]] از [[قبیله اوس]] نیز از لشکر جدا شوند و به مدینه باز گردند و به عبدالله بن ابی ملحق شوند، لکن [[خداوند]] از [[تفرق]] آنها ممانعت فرمود و آنان پس از کشمکشی کوتاه به صفوف [[برادران]] خود بازگشتند<ref>سمیح عاطف، زندگانی پیامبر در قرآن، ج۵، ص۱۷۹.</ref>.

[[مرحوم مجلسی]] و دیگران می‌گویند که کلمه فلان کنایه از [[خلیفه اول]] و دوم است<ref>بحارالانوار، ج۶، ص۴۹۶.</ref>.

[[طبری]] در صفحه ۱۴۰ تاریخش می‌گوید: [[مقداد]] وقتی این حرف زدن‌ها و دگرگونی حال [[رسول خدا]] را دید به [[تدارک]] برخاست و عرض کرد یا رسول الله: ما که مانند [[قوم یهود]] نیستیم که به [[حضرت موسی]] گفتند: {{عربی|اذهب انت و ربک فقاتلا انا هیهنا قاعدون}} تو با خدایت برو و با [[دشمنان]] بجنگید ما همین جا نشسته‌ایم. قسم به آن کسی که تو را به [[رسالت]] فرستاده است، اگر شما تا پایتخت [[حبشه]] بروید ما با شما هستیم و در رکاب شما [[شمشیر]] می‌زنیم. از این کلمه چهره [[مبارک]] [[پیغمبر]] [[خدا]] مانند گل شکفت و در [[حق]] مقداد [[دعای خیر]] فرمود.

[[منافقان]] نگاهی به یکدیگر کردند و گفتند: چه سخنان عجیبی؟ و چه حرف‌های [[باطل]] و بی‌اساسی؟ او در اداره [[شهر مدینه]] مشکل دارد، [[خواب]] سرزمین حیره و [[طاق کسری]] را می‌بیند و لذا [[آیه]] نازل شد که این منافقان کوردل می‌گویند: [[خدا]] و پیغمبرش جز [[فریب]] و [[دروغ]] وعده‌ای به ما نداده است<ref>کامل ابن اثیر، ج۲، ص۱۷۹؛ سیره ابن هشام؛ تفسیر نمونه، ج۱۷، ص۲۲۶.</ref>.

[[قرآن مجید]] [[تضعیف]] روحیه‌ها را از جانب [[منافقین]] این‌گونه نقل می‌کند که آنها به [[مردم مدینه]] می‌گفتند: در برابر این انبوه [[دشمن]]، کاری از شما ساخته نیست، خود را از معرکه بیرون کشیده و خویشتن را به [[هلاکت]] و [[زن]] و فرزندتان را به دست [[اسارت]] نسپارید. از طرف دیگر وقتی به منطقه عملیاتی می‌رفتند با بهانه تراشی میدان [[جنگ]] را ترک کرده و به خانه‌های خود [[پناه]] می‌بردند. قرآن مجید در معرفی مکنون [[دل]] منافقین می‌فرماید: آنها در [[اظهار اسلام]] آن‌قدر [[سست]] و ضعیف‌اند که اگر [[دشمنان]] از اطراف [[مدینه]] وارد آن شوند و این [[شهر]] را اشغال نظامی کنند و به منافقین پیشنهاد نمایند که به [[شرک]] و [[کفر]] باز گردید به سرعت می‌پذیرند {{متن قرآن|ثُمَّ سُئِلُوا الْفِتْنَةَ لَآتَوْهَا}}<ref>«و اگر بر آنان از پیرامون آن (شهر) درمی‌آمدند سپس از آنان (گرویدن به) آشوب (شرک) را می‌خواستند بدان سوی می‌رفتند و در آن (شهر) جز اندکی درنگ نمی‌کردند» سوره احزاب، آیه ۱۴.</ref> منافقین در مدینه آن‌چنان فضاسازی کردند که افرادی [[ضعیف الایمان]] را به [[پیروزی]] [[سپاه]] کفر و [[شکست]] و اضمحلال [[پیامبر]] و [[اسلام]] مطمئن ساختند. یعنی به [[مردم]] باورانده بودند که [[ائتلاف]] [[یهود]] و [[کفار]] [[قریش]] با این حجم [[عظیم]] از نیرو و تجهیزات قطعاً به قیمت ریشه‌کن شدن [[اسلام]] تمام خواهد شد و لذا با این [[استدلال]] سعی در [[خلوت]] کردن [[جبهه]] را داشتند.

ولی همین [[منافقین]] که در تمامی امور [[کارشکنی]] و [[تضعیف]] و [[تمرد]] را داشته‌اند وقتی می‌بینند که [[مؤمنین]] به [[پیروزی]] نائل آمدند، آن‌چنان پر توقع می‌شوند که گویی فاتح اصلی [[جنگ]] بوده‌اند و طلبکارانه فریاد می‌کشند و با الفاظ [[خشن]] سهم خود را از [[غنیمت]] مطالبه می‌کنند.<ref>[[علی راجی|راجی، علی]]، [[مظلومیت پیامبر (کتاب)|مظلومیت پیامبر]] ص ۲۰۵.</ref>.

سال ششم [[هجرت پیامبر اکرم]] به قصد [[زیارت]] [[کعبه]] با ۱۴۰۰ نفر از [[مسلمانان]] راهی [[مکه]] شد. نزدیک مکه [[مردم قریش]] سر راه بر [[حضرت]] گرفتند و مانع ورود آنها شدند. [[پیامبر اکرم]]، عمر را خواست و به او فرمود: نزد [[قریش]] برو و منظور ما را از این [[سفر]] برای آنان تشریح کن و پیغام ما را به گوش آنها برسان. عمر که از قریش بر [[جان]] خود می‌ترسید صریحاً از انجام این کار عذر خواست و گفت: یا [[رسول الله]] از [[قبیله]] [[بنی‌عدی]] کسی در مکه نیست تا از من [[دفاع]] کند و من از قریش می‌ترسم و بهتر است برای اینکار عثمان را بفرستی که خویشانی در مکه دارد و می‌توانند از او [[حمایت]] کنند.

شماها [[روز]] [[جنگ احد]] کجا بودید، آنگاه که به بالا می‌رفتید و گریزان بودید و رو به دیگران بر نمی‌گرداندید و من شما را فرا می‌خواندم.

[[کلیه]] [[محدثین]] و مورخین این کلمه را در آن روز از قول عمر نقل کرده‌اند که گفت: {{عربی|ما شککت فی نبوه محمد قط کشکی یوم الحدیبیه}}؛ هیچ روزی مانند روز [[حدیبیه]] من در [[نبوت]] محمد [[شک]] نکردم. بعضی از مورخین نوشته‌اند: پس از [[نوشتن]] [[صلح‌نامه]] هم توسط [[سهیل بن عمرو]] و [[امیرالمؤمنین]] باز عمر با کمال [[ناراحتی]] نزد [[ابابکر]] آمد، بنا کرد [[اعتراض]] کردن به صلح‌نامه و گفت: مگر این رسول خدا نیست! گفت: چرا؟ گفت: مگر ما [[اهل]] [[اسلام]] نیستیم؟ گفت: چرا؟ گفت: مگر آنها [[مشرک]] نیستند؟ گفت: چرا؟ گفت: پس این حرف‌ها چیست؟ [[صلح]] چی؟ چرا تن به این [[خواری]] و به این حرف‌ها بدهیم؟ ابابکر دید عمر خیلی عصبانی و ناراحت و بی‌پروا حرف می‌زند، به عمر تند شد و گفت: [[مرد]] [[خجالت]] بکش، پایت را از توی [[کفش]] پیامبر بیرون بکش {{عربی|الزم غزره}} بیش از حد خودت حرف نزن. این ایرادات به تو چه مربوط، [[پیامبر]] است خودش می‌داند.

عمر دید وجود حذیفه در مدینه روزگارش را تباه می‌کند، [[فرمان]] استانداری [[آذربایجان]] را به نام وی صادر و به این طریق تقریباً حذیفه را به جای دور دستی [[تبعید]] کرد که دیگر خیالش راحت باشد و اغلب [[مفسرین]] از قبیل زجاج، کلبی واقدی، [[سید قطب]] در [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|وَهَمُّوا بِمَا لَمْ يَنَالُوا}}<ref>«و به چیزی دل نهادند که بدان دست نیافته‌اند» سوره توبه، آیه ۷۴.</ref> یعنی [[همت]] گماشتند بر کاری که دسترسی بدان پیدا نکردند. تمام متفق‌اند که این [[آیه]] درباره همان منافقین دبه‌انداز در گردنه [[تبوک]] است.

[[علامه]] [[طبرسی]] در مجمع در ذیل ۴۷ [[توبه]] می‌فرماید: این داستان را واقدی در [[تاریخ]] خود مفصل بیان کرده و درباره عدد آنها که [[دوازده]] یا پانزده نفرند [[اختلاف]] کرده‌اند، هر چه هست در اینکه هشت نفر آنها از [[قریش]] که سه نفر اولی و دومی و سومی هم جزء آنها و چهار نفر هم از [[طوایف]] دیگرند هیچ شکی نیست.

حذیفه آنها را این‌گونه معرفی کرد:

# [[ابوبکر]]؛

# [[ابوطلحه انصاری]].<ref>بحارالانوار، ج۲۸، ص۱۰۰.</ref>.<ref>[[علی راجی|راجی، علی]]، [[مظلومیت پیامبر (کتاب)|مظلومیت پیامبر]] ص ۲۷۷.</ref>.

نفاق چیست؟ در [[انسان]] و برخی از حیوانات قدرتی هست به نام «تصنع» یعنی قدرتی که می‌تواند ظاهر خود را بر خلاف آنچه در [[باطن]] دارد بسازد. گاهی انسان در [[جامعه]] می‌بیند اگر بخواهد بر خلاف اصولی که [[مردم]] آن جامعه به آن [[اعتقاد]] دارند عمل کند آن جامعه او را درهم می‌کوبند؛ لذا برای رسیدن به اهدافش مجبور است در [[لباس]] آن جامعه درآید تا بتواند مقاصد خود را [[اجرا]] کند؛ یعنی تعدد [[شخصیت]] پیدا می‌کند، در هر کجا رنگی خاص می‌گیرد. این عمل را تدلیس گویند و تدلیس از شیوه‌های کاربردی [[منافقین]] است.

نکته اساسی در [[منافق]] این است که در [[دل]] به [[ارزش‌های دینی]] و [[مقدسات]] [[اعتقادی]] ندارد و [[کافر]] است و [[ضرورت اجتماعی]] او را محکوم کرده و مجبور شده که ظاهری [[اسلامی]] و اصلاحی پیدا کند و لذا در معنی لغوی نفاق آمده: هنگامی که موش صحرایی برای [[نجات]] از [[دشمن]]، سوراخی در صحرا درست می‌کند، همزمان دست به یک عمل احتیاطی می‌زند به این ترتیب، ابتدا برای این سوراخ یک در ورودی باز می‌گذارد که مخصوص رفت و آمد معمولی اوست، بعد از زیر [[زمین]] راه دیگری می‌سازد که منتهی به یک نقطه دور دست می‌شود، آنگاه این راه از زیر زمین بالا می‌آید تا به کف زمین نزدیک می‌شود، اما آن‌قدر ادامه نمی‌دهد که سوراخ در سطح زمین ظاهر شود بلکه یک قشر نازکی باقی می‌گذارد که اگر روزی خطری از ناحیه در ورودی [[احساس]] کند بتواند از در دیگر فرار کند [[عرب]] به این‌گونه راه «نافقاء» می‌گوید<ref>نهایه، ج۵، ص۹۸.</ref>.

۲- دسته‌ای دیگر [[کفار]] و [[مشرکین]] شناخته شده بودند که عملکردشان بر [[ضد]] [[دعوت نبوی]]، صفحات مفصلی از [[تاریخ]] را به نام خود سیاه کرده است.

۳- یک دسته از افراد، [[منافقین]] مخفی و پوشیده‌ای بودند که اصل دعوت نبوی را نپذیرفتند، بلکه طمع‌ورزی در مخیله آنها خطور کرد و [[تصمیم]] گرفتند جزء نفرات اولی باشند که به [[پیغمبر]] [[ایمان]] آورند و در صحنه‌های مختلف محتاطانه و دست به [[عصا]] حرکت کنند، در هیچ [[جنگی]] جانانه و شجاعانه از بن دندان به قصد ادای [[تکلیف الهی]] و [[شرعی]] وارد نشدند، طبل‌هایی بودند که فقط صدا و طمطراقی داشتند ولی نه در عمل و نه [[فکر]] و [[خیال]]، اندیشه [[شهادت‌طلبی]] را [[آرزو]] نداشتند و دنبال نکردند.

مرحوم [[علامه طباطبایی]] [[زیباترین]] تعبیر را به کار گرفته است می‌فرماید: [[نفاق]] پدیده‌ای است که ریشه‌اش در [[مکه]] و رشدش در مدینه است. هسته اولیه [[فکر]] منافقین مخفی در مکه پایه‌ریزی شد ولی [[ظهور]] و تشکیل جلسات مخفی و نقشه‌های پنهانی و [[سازماندهی]] بعضی از اقدامات و [[دوراندیشی]] امور، در مدینه شکل گرفت.

از [[ابوسعید خدری]] نقل شده در ذیل [[آیه]] {{متن قرآن|وَلَتَعْرِفَنَّهُمْ فِي لَحْنِ الْقَوْلِ}}<ref>«و آنان را با آهنگ گفتار می‌شناسی» سوره محمد، آیه ۳۰.</ref> و حتماً تو منافقین را در [[سخن گفتن]] آنها می‌شناسی، می‌گفت: به [[دشمنی]] ایشان نسبت به [[علی بن ابی‌طالب]] شناخته می‌شوند<ref>تفسیر البرهان، ج۴، ص۱۸۸.</ref>.

[[سعید بن وقاص]] می‌گفت که علی را فضایلی است که دیگری را نیست، یکی [[خانه]] گزیدن در [[مسجد]] و [[اعطای پرچم]] در [[روز]] [[خیبر]]؛ {{متن حدیث|وَ سَدَّ الْأَبْوَابَ إِلَّا بَابَ عَلِيٍّ}} (به [[اذن خدا]] همه درها به روی مسجد بسته شد جز درب [[خانه علی]])<ref>{{متن حدیث|عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِي وَقَّاصٍ قَالَ: كَانَتْ لِعَلِيٍّ مَنَاقِبُ لَمْ تَكُنْ لِأَحَدٍ كَانَ يَبِيتُ فِي الْمَسْجِدِ وَ أَعْطَاهُ الرَّايَةَ يَوْمَ خَيْبَرَ وَ سَدَّ الْأَبْوَابَ إِلَّا بَابَ عَلِيٍّ}}؛ کشف الغمة ج۱، ص۳۳۰.</ref>.

ولی چشم [[حقیقت]] بین پیامبر وقایع بعد از [[وفات]] را می‌بیند که با این اسوه‌های [[فضیلت]] برخوردی کینه‌توزانه خواهد شد، آن‌گونه که در عصر نبوتش [[مشاهده]] می‌کرد که منافقین [[چشم]] دیدن [[فضایل اهل بیت]] را ندارند و سیاه‌نمایی‌های آنها [[مردم]] را هم متأثر کرده است.

منافقان به یکدیگر گفتند: محمد را بس نیست که مدت بیست سال ما را به [[دین اسلام]] [[مقهور]] گردانید و به [[پیروی]] خود واداشت، اکنون می‌خواهد [[اهل بیت]] خود را بر ما سوار کند و ایشان را بر ما مسلط سازد و ما را [[رعیت]] ایشان کند؟ و اگر محمد کشته شد یا به [[موت]] [[الهی]] فوت کرد، ما [[خلافت]] را از اهل بیت او دور می‌کنیم و نمی‌گذاریم که بار دیگر به ایشان بازگردد! و [[خدای تعالی]] خواست که رسولش را از آنچه منافقان در [[دل]] خود گرفته و پنهان داشته‌اند باخبر فرماید، پس [[آیه]] نازل شد: {{متن قرآن|أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا فَإِنْ يَشَإِ اللَّهُ يَخْتِمْ عَلَى قَلْبِكَ}}<ref>«یا می‌گویند: (پیامبر) بر خداوند دروغی بسته است، اگر خداوند بخواهد بر دل تو مهر می‌نهد» سوره شوری، آیه ۲۴.</ref> (و اگر خلاف بگویی [[قدرت]] اظهار این [[آیات]] را از تو می‌گیرد) و [[باطل]] را محو می‌کند و [[حق]] را به فرمانش پا بر جا می‌سازد؛ چراکه او از آنچه درون سینه‌هاست [[آگاه]] است. [[حضرت]] فرمود [[خدای تعالی]] می‌فرماید: اگر بخواهم [[وحی]] را از تو باز می‌دارم، دیگر بفضل [[اهل بیت]] و [[مودت]] ایشان سخن نگویی و فرمود: {{متن قرآن|وَيَمْحُ اللَّهُ الْبَاطِلَ وَيُحِقُّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ}}<ref>«و خداوند باطل را از میان برمی‌دارد و حقّ را با کلمات خویش استوار می‌دارد» سوره شوری، آیه ۲۴.</ref> یعنی: و محو می‌گرداند [[خدا]] [[کجی]] و [[ناراستی]] را و ثابت می‌گرداند حق را به سخنان خود که وحی است، حضرت فرمود: خدای تعالی می‌فرماید: حق در این آیه [[ولایت اهل بیت]] توست. {{متن قرآن|إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ}}<ref>«که او به اندیشه‌ها داناست» سوره شوری، آیه ۲۴.</ref>. حضرت فرمود: خدای تعالی عالم است به آنچه از [[دشمنی]] اهل بیت تو در سینه‌های خود جای داده‌اند و ستم‌هایی که پس از تو به ایشان خواهند کرد و این است که [[خداوند]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَأَسَرُّوا النَّجْوَى الَّذِينَ ظَلَمُوا هَلْ هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ أَفَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَأَنْتُمْ تُبْصِرُونَ}}<ref>«در حالی که دلبستگان سرگرمی‌اند و ستمکاران (مشرک) در نهان رازگویی کردند که: آیا این (پیامبر) جز بشری مانند شماست؟ آیا با آنکه (به چشم خود) می‌بینید به جادو روی می‌آورید؟» سوره انبیاء، آیه ۳.</ref>.

ابن تیمیه که در بی‌پروایی، هذیان‌گویی و لاابالی‌گری نمونه است، [[سنت]] را بازیچه قرار داد و منکر این روش [[پسندیده]] که همواره [[مقدس]] و مورد [[احترام]] همگان بود، گردید و آن را مورد هتک و توهین قرار داد و با گفتاری دور از [[منطق]] و [[ادب]]، به آن [[حمله]] کرد و حرکت برای [[زیارت پیامبر]] [[اکرم]] را [[حرام]] شمرد و [[مسافرت]] برای این عمل مقدس را [[معصیت]] دانسته، [[فتوی]] داد: کسی که برای [[زیارت]] [[پیامبر بزرگوار اسلام]]، مسافرت کند چون سفرش [[سفر]] معصیت است از این رو باید نمازش را تمام بخواند<ref>ترجمه الغدیر، ج۹، ص۱۶۱.</ref>.

[[مسعودی]] گوید: روزی [[منصور]] به ربیع [[حاجب]] گفت: حاجتی داری بگو، گفت: ای [[امیر مؤمنان]]، [[حاجت]] من این است که فضل پسرم را [[دوست]] بداری، گفت: وای بر تو، [[دوستی]] مقدماتی دارد. گفت: ای [[امیرمؤمنان]] خدا [[قدرت]] تهیه مقدمات را نیز به تو داده است، گفت: چطور؟ گفت: او را [[نعمت]] می‌دهی و او تو را دوست می‌دارد و چون او تو را دوست دارد تو او را دوست خواهی داشت، گفت: او را پیش از وقوع مقدمات دوست خواهم داشت؛ ولی چرا از همه چیزهای دیگر دوستی را [[انتخاب]] کردی؟ گفت: برای آنکه وقتی او را دوست داشتی خوبی‌های کوچک او پیش تو بزرگ می‌نماید و بدی‌های بزرگ او پیش تو کوچک خواهد بود و خطاهایش چون خطاهای [[کودکان]] خواهد شد و حاجت او نزد تو چون حاجت [[نزدیکان]] [[محرم]] باشد<ref>مروج الذهب، ج۲، ص۳۰۵.</ref>.

در [[حادثه غدیر]] وقتی [[آیه مبارکه]] نازل شد که {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرسانده‌ای؛ و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه می‌گیرد» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref> در انتهای [[آیه]] اشاره فرمود که [[خداوند]] تو را از مردم [[حفظ]] می‌کند، معلوم می‌شود [[پیامبر اکرم]] که [[مأمور]] به [[ابلاغ ولایت علی]] بوده، فضایی را [[ناامن]] [[مشاهده]] می‌کند که به [[صراحت]] نمی‌تواند حرف دلش را بزند، از تنش‌های منافقین هراسناک است و لذا در بیان تقویت [[قلبی]] پیامبر اکرم، خداوند فرمود: نگران نباش ما تو را حفظ می‌کنیم.

# [[آیه]] در مورد کل [[دین]] نیست.

پیامبر اکرم وقتی از معراج برگشت [[کراهت]] داشت که به مردم موضوع را منتقل کند {{متن حدیث|كَرَاهِيَةَ أَنْ يَتَّهِمُوهُ لِأَنَّهُمْ كَانُوا حَدِيثِي الْعَهْدِ بِالْجَاهِلِيَّةِ}} کراهتش به دلیل این بود که می‌ترسید متهمش کنند، چون که مردم به [[عصر جاهلیت]] نزدیک بودند و هنوز از آن عصر، [[زمان]] زیادی نگذشته بود.

# پیامبر فرمود: {{متن حدیث|يَا جَبْرَئِيلُ أَخَافُ مِنْ تَشَتُّتِ قُلُوبِ الْقَوْمِ‌}} از اختلافاتی که در [[دل]] [[مردم]] است [[خوف]] دارم<ref>بحارالانوار، ج۳۵، ص۲۸۲.</ref>.

[[تذکر]]: [[قرآن]] نفرمود: {{عربی|و إن لم تقل فما بلغت}} اگر نگفتی رسالتت را ابلاغ نکرده‌ای، بلکه فرمود: {{متن قرآن|وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ}}<ref>«و اگر نکنی پیام او را نرسانده‌ای» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref>. یعنی [[غدیر]] و اخذ [[بیعت]] کار است نه قول، [[نصب]] است نه معرفی. [[اعمال]] ولایت است نه اظهار و [[مجامله]].

نقل شده آن روز عمر برخاست و عرض کرد: یا [[رسول الله]] این [[حکم]] از خداست؟ فرمود: بلی از خداست، او [[امیرالمؤمنین]] و [[امام]] [[متقیان]] است. در [[روز قیامت]] بر پل [[صراط]] جای می‌گیرد، [[دوستان]] خود را داخل [[بهشت]] و [[دشمنان]] خود را وارد [[جهنم]] می‌نماید<ref>تفسیر روان جاوید، ج۲، ص۲۴۵.</ref>.

در همین [[منزل]] [[جبرئیل]] برای بار سوم نازل شده و موضوع معرفی [[علی بن ابی طالب]] را متذکر شد ولی باز هم خبری از جواب درخواست [[پیامبر]] در [[حفظ]] پیامبر نبود. پس پیامبر خطاب به جبرئیل گفت: از آن می‌ترسم که [[مردم]] مرا [[تکذیب]] نموده و سخنم را درباره علی بن ابی طالب نپذیرند.

بعد از این [[انتصاب الهی]] بود که [[پیامبر اکرم]] [[غدیر]] را [[عید]] اعلام کرد و از [[امت]] خواست [[بیعت با علی]] را همیشه به عنوان [[جشن]] و [[سرور]] و عرض تبریک گرامی دارند.

== منابع ==