ابراهیم بن موسی الکاظم: تفاوت میان نسخه‌ها

ابراهیم بن موسی الکاظم (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۹ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۸:۴۰

۴ بایت حذف‌شده ، ‏۹ سپتامبر ۲۰۲۲

جز

جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف'

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۸۳۴

ویرایش

@@ خط ۱۰: / خط ۱۰: @@
 [[بحرالعلوم]] بر اساس اطلاعات آمده در نوشته‌های پیشین، به طرح این مطلب می‌پردازد که [[علی]] الظاهر تعدد ابراهیم پذیرفتنی‌تر است<ref>الفوائد الرجالیة، ج۱، ص۴۳۲.</ref>، چنان که ابن‌عنبه که از علمای انساب و [[اعلم]] از دیگران به این مقوله است، به آن تصریح کرده است<ref>عمدة الطالب، ص۱۹۷.</ref>. سپس می‌نویسد: در [[کلام]] دیگران چیزی که بر [[اتحاد]] دو ابراهیم تأکید کند وجود ندارد. بنابر این، تصریح پیش‌گفته بدون معارض می‌ماند. وی برای [[تأیید]] این ادعا این [[استدلال]] روی می‌کند که [[تعظیم]] و [[تجلیل]] آمده درباره ابراهیم، منصرف به ابراهیم اصغر است، چون وی در جمع اوصیای [[امام کاظم]] {{ع}} که با [[امام رضا]] {{ع}} به [[مخاصمه]] پرداخته و مورد [[مذمت]] واقع شدند، نبوده است، در حالی ابراهیم اکبر حضور داشته و طبعاً نمی‌تواند مورد تأیید قرار گیرد. او از همین جا ادعای مفید را مبنی بر اینکه همه [[فرزندان امام کاظم]] {{ع}} دارای [[فضل]] و منقبت‌اند محل [[تأمل]] می‌داند، همان طور که سخن [[مجلسی]] در الوجیزه را که به [[ممدوح]] بودن ابراهیم نظر داده بود، جای نظر می‌داند<ref>عمدة الطالب، ص۴۳۲- ۴۳۳.</ref>. او همچنین، بر خلاف داده‌های پیشین، دو نکته متفاوت ذکر می‌کند. اول اینکه ابراهیم اکبر دارای [[عقبه]] بوده است. وی با این بیان که همه نسب‌شناسانی که برای ابراهیم اصغر فرزندانی بر شمرده‌اند، نامی از علی نبرده‌اند، در نتیجه علی آمده در [[روایت]] [[کلینی]] که ابراهیم بن کردی از [[محمد بن علی بن ابراهیم بن موسی بن جعفر]] نقل کرده<ref>الکافی، ج۱، ص۵۰۶.</ref>، فرزند ابراهیم اکبر است<ref>الفوائد الرجالیة، ج۱، ص۴۳۲.</ref>. دیگر اینکه وی ابراهیم اصغر را فرزند ام ولد نوبیه به نام نجیه [[شناسایی]] می‌کند<ref>الفوائد الرجالیة، ج۱، ص۴۳۰.</ref>، در حالی که ابن‌عنبه ابراهیم اکبر را فرزند نجیه می‌دانست<ref>عمدة الطالب، ص۲۰۱.</ref> و پیش از او علی [[علوی]] تنها از یک ابراهیم یاد می‌کرد که مادرش نجیه بود، هر چند از وی به ابراهیم اصغر نام می‌برد<ref>المجدی فی أنساب الطالبیین، ص۱۲۲.</ref>. بحرالعلوم در پایان، در باب اینکه خروج کننده در [[یمن]] کدام یک از این دو بودند، با تردید پاسخ می‌دهد و می‌نویسد: ابونصر، [[ابراهیم]] اکبر را ذکر می‌کند، در حالی که همو وی را از [[ائمه]] [[زیدیه]] می‌داند، در این صورت با [[واقفی]] دانستن او همسازی ندارد. بدین گونه بحرالعلوم بدون آنکه پاسخ روشنی به آن بدهد از کنارش می‌گذرد، هر چند فرد حاضر در جلسه گشودن وصیت‌نامه و نیز کسی را که در خصوص [[مرگ]] [[امام کاظم]] {{ع}} از او سؤال شده بود، بدون تردید ابراهیم اکبر می‌داند<ref>الفوائد الرجالیة، ج۱، ص۴۳۲-۴۳۵.</ref>. [[محسن امین]] نیز قول وی را بدون [[نقد]] و ارزیابی یادآور می‌شود<ref>أعیان الشیعة، ج۳، ص۶۱۴.</ref>. اما در این [[مقام]] دو نکته قابل توجه است. اول آنکه در کتب انساب [[نام علی]] به عنوان فرزند ابراهیم اصغر آمده بود<ref>سر السلسلة العلویة، ص۴۳.</ref>. دیگر آنکه کسی از [[علمای شیعه]] به واقفی بودن ابراهیم نظر نداده است تا موجب بروز تناقض در گفتار [[ابونصر بخاری]] شود، فقط بخاری خود در ذیل ابراهیم اصغر آورده بود که در تداوم [[نسل]] وی توقف است و همین منشأ برداشت [[خطا]] شده است. بنابراین، ادعای آمده در [[کلام]] بحرالعلوم چندان مبنا نمی‌یابد.
-مقوله تعدد ابراهیم در دوره‌های اخیر نیز دنبال شد. [[علامه امینی]] در پاسخ به کسانی که [[شیعه]] را به [[کینه‌توزی]] علیه برخی از [[اهل بیت]] {{عم}} متهم می‌کنند، از ابراهیم بن کاظم {{ع}} سخن به میان می‌آورد و می‌گوید: اما در باب ابراهیم بن کاظم {{ع}}، من نمی‌دانم مرادشان کدام ابراهیم است؛ اگر ابراهیم اکبر باشد، او یکی از ائمه زیدیه بود که در یمن [[قیام]] کرد. سپس می‌نویسد: شیعه [[روایت]] می‌کند که وی یکی از افراد داخل در [[وصیت]] [[امام کاظم]] {{ع}} بوده که خود موجب شرافتش است و دیگران نیز وی را به [[شجاعت]] و بزرگی توصیف کرده‌اند و حتی [[شیخ مفید]] همه [[فرزندان]] آن [[امام]] را به [[فضل]] و بزرگی ستوده که او نیز یکی از آنان است و ابن‌زهره در غایة الاختصار وی را به بزرگی والایی، دانشمندی و [[فضل]] متصف دانسته، چنان که مامقانی او را در اوج [[پارسایی]] و [[بهترین]] [[دین]] [[وصف]] کرده است<ref>تنقیح المقال، ج۴، ص۴۱۰.</ref> و اگر مراد [[ابراهیم]] اصغر است که [[شیعه]] او را مانند دیگر [[ذریه]] از [[شجره طیبه]] می‌داند و با دوستی‌شان به [[خداوند]] [[تقرب]] می‌جوید<ref>الغدیر، ج۳، ص۲۶۹.</ref>. [[علامه]] با این بیان هم بر تعدد ابراهیم تأکید ورزیده و هم بر والایی آنان انگشت [[تأیید]] نهاده است. نمازی نیز از دو ابراهیم نام می‌برد و ابراهیم اکبر را که یکی از افراد ذکر شده در [[وصیت نامه]] [[امام]] است، متصف به اوصافی که پیشینیان ذکر کرده‌اند می‌داند و دلیلی برای مذمتش نمی‌یابد. ابراهیم اصغر را نیز فردی بزرگوار و دانشمندی [[فاضل]] و عابدی [[زاهد]] توصیف می‌کند که پنج فرزند به نام‌های [[موسی]] ابوسبحه، [[جعفر]]، [[اسماعیل]]، [[احمد]] و [[علی]] داشته است<ref>مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۲۱۵.</ref>. بدین گونه وی از هر دو به [[نیکی]] یاد می‌کند. البته در متون رجالی و [[روایی]] از فردی به نام [[حسین بن ابراهیم بن موسی الکاظم]] {{ع}} نیز یاد شده که حسب داده [[شیخ طوسی]] از [[اصحاب امام رضا]] {{ع}} بوده است<ref>رجال الطوسی، ص۳۵۶؛ نقد الرجال، ج۲، ص۷۱.</ref>.
+مقوله تعدد ابراهیم در دوره‌های اخیر نیز دنبال شد. [[علامه امینی]] در پاسخ به کسانی که [[شیعه]] را به [[کینه‌توزی]] علیه برخی از [[اهل بیت]] {{عم}} متهم می‌کنند، از ابراهیم بن کاظم {{ع}} سخن به میان می‌آورد و می‌گوید: اما در باب ابراهیم بن کاظم {{ع}}، من نمی‌دانم مرادشان کدام ابراهیم است؛ اگر ابراهیم اکبر باشد، او یکی از ائمه زیدیه بود که در یمن [[قیام]] کرد. سپس می‌نویسد: شیعه [[روایت]] می‌کند که وی یکی از افراد داخل در [[وصیت]] [[امام کاظم]] {{ع}} بوده که خود موجب شرافتش است و دیگران نیز وی را به [[شجاعت]] و بزرگی توصیف کرده‌اند و حتی [[شیخ مفید]] همه [[فرزندان]] آن [[امام]] را به [[فضل]] و بزرگی ستوده که او نیز یکی از آنان است و ابن‌زهره در غایة الاختصار وی را به بزرگی والایی، دانشمندی و [[فضل]] متصف دانسته، چنان که مامقانی او را در اوج [[پارسایی]] و [[بهترین]] [[دین]] وصف کرده است<ref>تنقیح المقال، ج۴، ص۴۱۰.</ref> و اگر مراد [[ابراهیم]] اصغر است که [[شیعه]] او را مانند دیگر [[ذریه]] از [[شجره طیبه]] می‌داند و با دوستی‌شان به [[خداوند]] [[تقرب]] می‌جوید<ref>الغدیر، ج۳، ص۲۶۹.</ref>. [[علامه]] با این بیان هم بر تعدد ابراهیم تأکید ورزیده و هم بر والایی آنان انگشت [[تأیید]] نهاده است. نمازی نیز از دو ابراهیم نام می‌برد و ابراهیم اکبر را که یکی از افراد ذکر شده در [[وصیت نامه]] [[امام]] است، متصف به اوصافی که پیشینیان ذکر کرده‌اند می‌داند و دلیلی برای مذمتش نمی‌یابد. ابراهیم اصغر را نیز فردی بزرگوار و دانشمندی [[فاضل]] و عابدی [[زاهد]] توصیف می‌کند که پنج فرزند به نام‌های [[موسی]] ابوسبحه، [[جعفر]]، [[اسماعیل]]، [[احمد]] و [[علی]] داشته است<ref>مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۲۱۵.</ref>. بدین گونه وی از هر دو به [[نیکی]] یاد می‌کند. البته در متون رجالی و [[روایی]] از فردی به نام [[حسین بن ابراهیم بن موسی الکاظم]] {{ع}} نیز یاد شده که حسب داده [[شیخ طوسی]] از [[اصحاب امام رضا]] {{ع}} بوده است<ref>رجال الطوسی، ص۳۵۶؛ نقد الرجال، ج۲، ص۷۱.</ref>.
 اما دسته‌ای از بزرگان و نویسندگان [[شیعی]]، تنها از یک ابراهیم یاد می‌کنند. [[کلینی]] در [[الکافی]]<ref>الکافی، ج۱، ص۳۸۰.</ref>، مفید در [[الارشاد]]<ref>الإرشاد، ج۲، ص۲۴۷.</ref>، [[طبرسی]] در [[اعلام الوری]]<ref>إعلام الوری، ج۲، ص۳۶.</ref> تاج الموالید<ref>تاج الموالید، ص۴۷.</ref>، [[ابن شهر آشوب]] در المناقب<ref>المناقب، ابن شهر آشوب، ج۳، ص۴۳۸.</ref>، عاملی در الدر النظیم<ref>الدر النظیم، ص۶۷۴.</ref>، [[اربلی]] در [[کشف]] الغمة<ref>کشف الغمة، ج۳، ص۳۰.</ref> و به تبع آنها [[مجلسی]]<ref>بحار الأنوار، ج۴۸، ص۲۸۷- ۲۸۸.</ref> چنین‌اند. در دوره معاصر، خویی نیز در این مسیر گام نهاده و از یک ابراهیم بن موسی {{ع}} گفت‌و‌گو کرده است<ref>معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۲۷۴- ۲۷۵.</ref>.