بحث:جبر و اختیار در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

* [[جهم بن صفوان]] و [[پیروان]] او و نیز گروهی از اَزارقه <ref>فرقه‌ای از خوارج، پیروان ابوراشد نافع بن ازرق؛الاخبار الطوال، ص ۲۶۹؛ محاضرات فی الالهیات، ص ۱۹۶.</ref>. برای [[دفاع]] از [[عمومیت]] [[اراده]] و [[قضا]] و قَدَر [[الهی]] و نیز [[توحید در خالقیت]]، هرگونه فاعلیت و تأثیر را از [[انسان]] [[نفی]] و همه [[افعال]] او را مخلوق [[خداوند]] می‌دانستند<ref>محاضرات فی الالهیات، ص ۱۹۶؛ درآمدی بر علم کلام، ص ۲۷۷ - ۲۷۸.</ref> اینان، نسبت [[افعال]] را به [[انسان]] مجازی می‌شمردند و بر آن بودند که [[خداوند]] این [[افعال]] را [[آفریده]] است<ref>الملل والنحل، ج ۱، ص ۸۵.</ref> این نظریه، چند اشکال مهم دارد: '''اولاً''' از نظر لغوی، کاربرد اسم فاعل هر فعلی برای کسی که آن فعل از او سر می‌زند، صحیح است، بنابراین اگر فاعل افعالی چون [[ظلم]]، [[کذب]]، [[کفر]] و... [[خداوند]] باشد، باید بتوان او را [[ظالم]]، کاذب، [[کافر]] و... خواند، در حالی که طبق [[اجماع]] [[مسلمانان]] نمی‌توان [[خداوند]] را با این صفات [[قبیح]] وصف کرد<ref>رسائل المرتضی، ج ۳، ص ۱۹۱ - ۱۹۲.</ref>. '''ثانیاً''' با [[حکمت]] [[ارسال پیامبران]] و [[نزول]] [[کتاب‌های آسمانی]] سازگار نیست و به معنای جواز [[ظلم]] از سوی [[خداوند]] و برهم خوردن [[نظام]] [[تکلیف]] و [[ثواب]] و جزاست<ref>مجموعه رسائل فلسفی، ص ۲۷۲ - ۲۷۳.</ref><ref>[[حسن رضایی| رضایی، حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۹، ص ۴۷۶ - ۴۹۶.</ref>.