اسماعیل بن موسی بن جعفر: تفاوت میان نسخه‌ها

اسماعیل بن موسی بن جعفر (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۸ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۳۱

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ، ‏۱۸ سپتامبر ۲۰۲۲

جز

جایگزینی متن - 'الإرشاد' به 'الارشاد'

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۲۱۰

ویرایش

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 == مقدمه ==
-از [[راویان امام رضا]] {{ع}}. [[اسماعیل بن موسی]]، [[برادر امام رضا]] {{ع}}، از [[راویان]] و [[اصحاب]] آن [[حضرت]]<ref>عوالم العلوم، ج۲۲، ص۵۶۶.</ref> و نیز پدرش [[امام کاظم]] {{ع}} و از [[عالمان]] بزرگ [[زمان]] خویش بود<ref>کتاب الرجال، ابن داود، ص۵۱.</ref>. وی را با القابی چون قرشی، [[هاشمی]] و [[علوی]] خوانده<ref>موسوعة المصطفی و العترة، ج۱۱، ص۲۳۸.</ref> و به [[علم]]، [[فضل]]، [[فقه]] و نیکویی [[عقیده]] ستوده‌اند<ref>تنقیح المقال، ج۱۰، ص۳۹۰.</ref>. وی البته زیست‌نامه روشنی ندارد و به [[درستی]] دانسته نیست که تناسب سنی‌اش با [[امام رضا]] {{ع}} چگونه بود، اما وی را [[برادر]] [[پدری]] امام رضا {{ع}} و از ام ولد دانسته<ref>الإرشاد، ج۲، ص۲۴۴.</ref> و آورده‌اند که در دیار [[مصر]] ساکن شده بود و فرزندانش در آن [[سرزمین]] می‌زیستند<ref>رجال النجاشی، ص۲۶.</ref>، بی‌آنکه [[راز]] و دلیل [[مهاجرت]] و اسکانش در آن دیار و همچنین [[شهر]] و محلی که در آن می‌زیست را ذکر کرده باشند. بر اساس داده نسب‌شناسان، [[نسل]] وی اندک و از طریق فرزندش موسی تداوم یافته است<ref>عمدة الطالب، ص۲۳۲.</ref>.
+از [[راویان امام رضا]] {{ع}}. [[اسماعیل بن موسی]]، [[برادر امام رضا]] {{ع}}، از [[راویان]] و [[اصحاب]] آن [[حضرت]]<ref>عوالم العلوم، ج۲۲، ص۵۶۶.</ref> و نیز پدرش [[امام کاظم]] {{ع}} و از [[عالمان]] بزرگ [[زمان]] خویش بود<ref>کتاب الرجال، ابن داود، ص۵۱.</ref>. وی را با القابی چون قرشی، [[هاشمی]] و [[علوی]] خوانده<ref>موسوعة المصطفی و العترة، ج۱۱، ص۲۳۸.</ref> و به [[علم]]، [[فضل]]، [[فقه]] و نیکویی [[عقیده]] ستوده‌اند<ref>تنقیح المقال، ج۱۰، ص۳۹۰.</ref>. وی البته زیست‌نامه روشنی ندارد و به [[درستی]] دانسته نیست که تناسب سنی‌اش با [[امام رضا]] {{ع}} چگونه بود، اما وی را [[برادر]] [[پدری]] امام رضا {{ع}} و از ام ولد دانسته<ref>الارشاد، ج۲، ص۲۴۴.</ref> و آورده‌اند که در دیار [[مصر]] ساکن شده بود و فرزندانش در آن [[سرزمین]] می‌زیستند<ref>رجال النجاشی، ص۲۶.</ref>، بی‌آنکه [[راز]] و دلیل [[مهاجرت]] و اسکانش در آن دیار و همچنین [[شهر]] و محلی که در آن می‌زیست را ذکر کرده باشند. بر اساس داده نسب‌شناسان، [[نسل]] وی اندک و از طریق فرزندش موسی تداوم یافته است<ref>عمدة الطالب، ص۲۳۲.</ref>.
 اسماعیل کتاب‌های بسیاری به نقل از پدرش، منقول از پدرانش داشته<ref>نقد الرجال، ج۱، ص۲۳۲؛ طرائف المقال، ج۱، ص۲۸۴.</ref> که [[نجاشی]] آنها را در [[رجال]] خویش چنین بر شمرده است: کتاب الطهارة، کتاب الصلوة، کتاب الزکاة، کتاب الحج، کتاب الصوم، کتاب الطلاق، کتاب الجنائز، کتاب الحدود، کتاب النکاح، کتاب الدعا، کتاب السنن و الآداب و کتاب الرؤیا<ref>رجال النجاشی، ص۲۶.</ref>. [[شیخ طوسی]] بر این مجموعه، کتاب الدیات را نیز افزوده است<ref>الفهرست، ص۴۵، ۴۶.</ref>. نجاشی و شیخ این آثار را از [[حسین بن عبیدالله]] از [[ابو محمد سهل بن احمد بن سهل]] از [[ابوعلی محمد بن اشعث بن محمد کوفی]] که در مصر سکونت داشت، از موسی بن اسماعیل از پدرش نقل کرده‌اند<ref>رجال النجاشی، ص۲۶؛ الفهرست، ص۴۵؛ رجال الطوسی، ص۴۴۲.</ref>. از آنجا که این مجموعه از ابن‌اشعث نقل شده و به شکل کتاب در آمده، به اشعثیات نیز معروف شده است، چنان که به اعتبارهای دیگر، نام‌های دیگری نیز بر آن نهاده‌اند؛ از جمله جعفریات،؛ چراکه بخش زیادی از روایت‌های کتاب از [[امام]] [[جعفر صادق]] {{ع}} منقول است. همچنین این مجموعه، که اکنون به شکل مطبوع در [[اختیار]] می‌باشد، به علویات نیز موسوم است،؛ چراکه تعداد زیادی از روایت‌های آن از [[امام علی]] {{ع}} [[روایت]] شده است<ref>أعیان الشیعة، ج۳، ص۴۳۶، ۴۳۷.</ref>. اما برخی به اعتبار وجود [[سهل بن احمد بن سهل دیباجی]] در طریق مذکور، [[سند]] آن را [[ضعیف]] شمرده‌اند<ref>الفهرست، ص۲۸۹.</ref>.
 از آثار نام برده شده بر می‌آید که اسماعیل بیشتر یک [[فقیه]] بود و در عرصه [[دانش]] [[فقه]] ورود داشته است، چون جز کتاب الرؤیا که محتوای آن در اختیار نیست تا رویکرد [[علمی]] نویسنده در آن به دست آید، بقیه آنها در حوزه فقه‌اند و همچنین می‌توان دریافت که این نوشته‌ها بیشتر ابواب یا فصول [[کتابی]] [[فقهی]] بوده‌اند تا کتابی مستقل؛ اما هر چه که بود در ادوار بعدی مورد استفاده [[اهل]] دانش قرار گرفته است.
-چنان که گفته شد، اسماعیل از پدرش [[امام کاظم]] و برادرش [[امام رضا]] {{ع}}، روایت کرده است، همان‌طور که افرادی چون فرزندش [[ابوالحسن]] موسی<ref>معانی الأخبار، ص۳۲۵؛ تهذیب الأحکام، ج۶، ص۳.</ref> و [[محمد بن محمد بن اشعث]] از او روایت کرده‌اند<ref>بحار الأنوار، ج۶۳، ص۱۳۳.</ref>، اما به‌رغم جایگاهی که در عرصه [[نقل حدیث]] دارد، رجالیون از [[شخصیت]] [[روایی]] وی سخن چندانی به میان نیاورده‌اند، شاید از آن رو که به تعبیر [[شیخ مفید]]، برای همه [[فرزندان]] [[ابو الحسن]] کاظم {{ع}} [[فضل]] و منقبتی است<ref>الإرشاد، ج۲، ص۲۴۶.</ref>، دلیلی برای ذکر ویژگی‌ها و [[صفات اخلاقی]] او نمی‌دیدند و این تنها برخی از متأخرین بودند که کم و بیش در خصوص او سخنانی مطرح کرده‌اند، چنان که بحرالعلوم وی را به [[حکم]] حضورش در سلسله اسناد [[احادیث]] زیاد و نیز داده مفید، دارای حال [[نیکو]] دانسته<ref>الفوائد الرجالیة، ج۲، ص۱۲۰.</ref> و مامقانی در پاسخ به دسته‌ای که وی را ضعیف دانسته بودند، برابر شواهدی [[موثق]] شناسانده است<ref>تنقیح المقال، ج۱۰، ص۳۹۲.</ref>.
+چنان که گفته شد، اسماعیل از پدرش [[امام کاظم]] و برادرش [[امام رضا]] {{ع}}، روایت کرده است، همان‌طور که افرادی چون فرزندش [[ابوالحسن]] موسی<ref>معانی الأخبار، ص۳۲۵؛ تهذیب الأحکام، ج۶، ص۳.</ref> و [[محمد بن محمد بن اشعث]] از او روایت کرده‌اند<ref>بحار الأنوار، ج۶۳، ص۱۳۳.</ref>، اما به‌رغم جایگاهی که در عرصه [[نقل حدیث]] دارد، رجالیون از [[شخصیت]] [[روایی]] وی سخن چندانی به میان نیاورده‌اند، شاید از آن رو که به تعبیر [[شیخ مفید]]، برای همه [[فرزندان]] [[ابو الحسن]] کاظم {{ع}} [[فضل]] و منقبتی است<ref>الارشاد، ج۲، ص۲۴۶.</ref>، دلیلی برای ذکر ویژگی‌ها و [[صفات اخلاقی]] او نمی‌دیدند و این تنها برخی از متأخرین بودند که کم و بیش در خصوص او سخنانی مطرح کرده‌اند، چنان که بحرالعلوم وی را به [[حکم]] حضورش در سلسله اسناد [[احادیث]] زیاد و نیز داده مفید، دارای حال [[نیکو]] دانسته<ref>الفوائد الرجالیة، ج۲، ص۱۲۰.</ref> و مامقانی در پاسخ به دسته‌ای که وی را ضعیف دانسته بودند، برابر شواهدی [[موثق]] شناسانده است<ref>تنقیح المقال، ج۱۰، ص۳۹۲.</ref>.
 برخی تعداد زیاد تألیفات اسماعیل را با عناوین، ترتیب و نظمی که در آنها [[مشاهده]] می‌گردد، دلیلی بر [[مقام علمی]] و [[مدح]] اسماعیل دانسته‌اند<ref>تعلیقة علی منهج المقال، ص۹۳؛ طرائف المقال، ج۱، ص۲۸۴. </ref>. نسخه‌ای از کتاب اسماعیل که در میان [[علما]] از جایگاه خوبی برخوردار بود و مورد استفاده واقع می‌شده است، نزد [[میرزا حسین نوری]] قرار داشت، ایشان در تألیف کتاب مستدرک الوسایل خود، از [[احادیث]] آن بهره زیادی برد. با این حال برخی، ایراداتی بر این کتاب وارد کرده‌اند که پاسخ‌هایی نیز دریافت کرده‌اند<ref>أعیان الشیعة، ج۳، ص۴۳۶، ۴۳۷.</ref>.