پرش به محتوا

بنی‌زبید در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۱۸ سپتامبر ۲۰۲۲
جز
جایگزینی متن - 'الإرشاد' به 'الارشاد'
جز (جایگزینی متن - 'سرزمین یمن' به 'سرزمین یمن')
جز (جایگزینی متن - 'الإرشاد' به 'الارشاد')
خط ۶۴: خط ۶۴:
[[پس از شهادت علی]] {{ع}} و [[سلطه]] یافتن [[معاویه]] بر [[کوفه]] [[قبایل]] [[طرفدار علی]] {{ع}} و [[شیعیان]] ایشان مورد هجمه و فشار شدید [[حکومت بنی امیه]] قرار گرفتند. [[امویان]] پس از [[شهادت]] [[هانی بن عروه]] در جریان [[جنبش]] [[مسلم بن عقیل]]، امویان [[ریاست]] [[قبیله مذحج]] را به [[عمرو بن حجاج زبیدی]] سپردند و او را [[مأمور]] کردند تا با عشیره‌اش به جنگ [[سید]] و [[سالار شهیدان]] {{ع}} برود. اما جز عده‌ای معدود کسی از قبیله مذحج او را [[همراهی]] نکرد و دلیل این حضور اندک مذحجیان -و در کل، قبایل [[یمن]]- در [[کربلا]] سهم ناچیز آنان از سرهای شهدای کربلاست که تعداد آن را تنها هفت سر از جمیع [[سرهای شهدا]] گفته‌اند.<ref>أبومخنف، مقتل الحسین {{ع}}، ص۲۳۳؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۵، ص۴۶۸؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۲۰۷؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۹۱؛ لازم به ذکر است که در این واقعه نیز چونان دیگر وقایع و حوادث پس از مرگ عمرو بن معدیکرب زبیدی به طور مستقل جر در مواردی معدود نامی از زبید و بسیاری دیگر از طوایف مذحج دیده نمی‌شود اما دور از واقع نخواهد بود که زبیدی‌ها هم چونان حوادث دیگر در سایه سار نام بزرگ این قبیله بدون آنکه نامی از آنان در جایی ثبت شود، نقش آفرین حوادث بوده باشند.</ref> گرچه ده در صد [[اصحاب]] [[سیدالشهداء]] {{ع}} <ref>بر فرض این که تعداد شهدای کربلا ۷۲ تن باشد. </ref> را در [[کربلا]] مذحجی‌ها تشکیل داده بودند،<ref>شهدای مذحج در جریان کربلا عبارتند از:هانی بن عروه مرادی، حجاج بن مسروق جعفی، زید بن معقل جعفی(یزید بن مغفل جعفی)، عمرو بن مطاع جعفی، عمیر بن عبد الله مذحجی، مجمع بن عبد الله عائذی مذحجی و پسرش عائذ، نافع بن هلال جملی مرادی و واضح غلام ترک حارث مذحجی. </ref> اما اثری از نسبت زبیدی در پی نام این [[شهدا]] دیده نمی‌شود که این امر می‌‌تواند حاکی از [[انفعال]] این [[قبیله]] در مواجهه با این فاجعه [[عظیم]] باشد خصوص آنکه [[رییس]] [[قبیله مذحج]] از ایشان – یعنی [[زبید]] - بود. اما بی‌گمان، چهره برجسته و ممتاز زبیدی‌ها در [[نهضت]] عظیم [[عاشورا]] [[عمرو بن حجاج زبیدی]] است. وی که در ایام [[امارت]] [[زیاد بن ابیه]] بر [[کوفه]]، با امضای شهادت‌نامه [[دروغین]] [[تمرد]] [[حجر بن عدی]] از [[حکومت معاویه]]، [[دست]] خود را به [[خون]] [[حجر]] -این [[یار]] [[صدیق]] [[حضرت علی]] {{ع}}- [[آلوده]] بود،<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۵، ص۲۵۴.</ref> این بار با [[نوشتن نامه به امام حسین]] {{ع}}، از ایشان جهت آمدن به کوفه [[دعوت]] به عمل آورد.<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۵، ص۳۵۳؛ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ج۵، ص۳۰.</ref> اما با آمدن [[عبیدالله بن زیاد]] به [[کوفه]]، [[عمرو بن حجاج]] به [[خدمت]] او در آمد و در کشاندن [[هانی بن عروه]] به قصر و در نتیجه [[اسارت]] و بعد [[شهادت]] او توسط [[عبیدالله بن زیاد]]، نقش ایفا کرد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، خامسه۱، ص۴۶۲؛ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ج۵، ص۴۴.</ref> وی همچنین در پراکنده کردن [[یاران]] [[مسلم بن عقیل]] تلاش بسیار کرد.<ref>دینوری، الاخبار الطوال، ص۲۳۸. </ref>
[[پس از شهادت علی]] {{ع}} و [[سلطه]] یافتن [[معاویه]] بر [[کوفه]] [[قبایل]] [[طرفدار علی]] {{ع}} و [[شیعیان]] ایشان مورد هجمه و فشار شدید [[حکومت بنی امیه]] قرار گرفتند. [[امویان]] پس از [[شهادت]] [[هانی بن عروه]] در جریان [[جنبش]] [[مسلم بن عقیل]]، امویان [[ریاست]] [[قبیله مذحج]] را به [[عمرو بن حجاج زبیدی]] سپردند و او را [[مأمور]] کردند تا با عشیره‌اش به جنگ [[سید]] و [[سالار شهیدان]] {{ع}} برود. اما جز عده‌ای معدود کسی از قبیله مذحج او را [[همراهی]] نکرد و دلیل این حضور اندک مذحجیان -و در کل، قبایل [[یمن]]- در [[کربلا]] سهم ناچیز آنان از سرهای شهدای کربلاست که تعداد آن را تنها هفت سر از جمیع [[سرهای شهدا]] گفته‌اند.<ref>أبومخنف، مقتل الحسین {{ع}}، ص۲۳۳؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۵، ص۴۶۸؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۲۰۷؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۹۱؛ لازم به ذکر است که در این واقعه نیز چونان دیگر وقایع و حوادث پس از مرگ عمرو بن معدیکرب زبیدی به طور مستقل جر در مواردی معدود نامی از زبید و بسیاری دیگر از طوایف مذحج دیده نمی‌شود اما دور از واقع نخواهد بود که زبیدی‌ها هم چونان حوادث دیگر در سایه سار نام بزرگ این قبیله بدون آنکه نامی از آنان در جایی ثبت شود، نقش آفرین حوادث بوده باشند.</ref> گرچه ده در صد [[اصحاب]] [[سیدالشهداء]] {{ع}} <ref>بر فرض این که تعداد شهدای کربلا ۷۲ تن باشد. </ref> را در [[کربلا]] مذحجی‌ها تشکیل داده بودند،<ref>شهدای مذحج در جریان کربلا عبارتند از:هانی بن عروه مرادی، حجاج بن مسروق جعفی، زید بن معقل جعفی(یزید بن مغفل جعفی)، عمرو بن مطاع جعفی، عمیر بن عبد الله مذحجی، مجمع بن عبد الله عائذی مذحجی و پسرش عائذ، نافع بن هلال جملی مرادی و واضح غلام ترک حارث مذحجی. </ref> اما اثری از نسبت زبیدی در پی نام این [[شهدا]] دیده نمی‌شود که این امر می‌‌تواند حاکی از [[انفعال]] این [[قبیله]] در مواجهه با این فاجعه [[عظیم]] باشد خصوص آنکه [[رییس]] [[قبیله مذحج]] از ایشان – یعنی [[زبید]] - بود. اما بی‌گمان، چهره برجسته و ممتاز زبیدی‌ها در [[نهضت]] عظیم [[عاشورا]] [[عمرو بن حجاج زبیدی]] است. وی که در ایام [[امارت]] [[زیاد بن ابیه]] بر [[کوفه]]، با امضای شهادت‌نامه [[دروغین]] [[تمرد]] [[حجر بن عدی]] از [[حکومت معاویه]]، [[دست]] خود را به [[خون]] [[حجر]] -این [[یار]] [[صدیق]] [[حضرت علی]] {{ع}}- [[آلوده]] بود،<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۵، ص۲۵۴.</ref> این بار با [[نوشتن نامه به امام حسین]] {{ع}}، از ایشان جهت آمدن به کوفه [[دعوت]] به عمل آورد.<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۵، ص۳۵۳؛ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ج۵، ص۳۰.</ref> اما با آمدن [[عبیدالله بن زیاد]] به [[کوفه]]، [[عمرو بن حجاج]] به [[خدمت]] او در آمد و در کشاندن [[هانی بن عروه]] به قصر و در نتیجه [[اسارت]] و بعد [[شهادت]] او توسط [[عبیدالله بن زیاد]]، نقش ایفا کرد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، خامسه۱، ص۴۶۲؛ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ج۵، ص۴۴.</ref> وی همچنین در پراکنده کردن [[یاران]] [[مسلم بن عقیل]] تلاش بسیار کرد.<ref>دینوری، الاخبار الطوال، ص۲۳۸. </ref>


عمرو بن حجاج در [[کربلا]] [[مسئولیت]] ممانعت رسیدن آب به خیام [[اباعبدالله الحسین]] {{ع}} را به عهده گرفت<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۵، ص۴۱۲؛ مسکویه، تجارب الامم، ج۲، ص۷۰. </ref>و در [[روز عاشورا]] به عنوان [[فرمانده]] جناح راست [[لشکر]] کوفه علیه [[سرور]] و [[سالار شهیدان]] {{ع}} و یارانش به [[کارزار]] پرداخت.<ref>دینوری، الاخبار الطوال، ص۲۵۶؛ شیخ مفید، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۲، ص۹۵.</ref> به هنگام شکل-گیری [[قیام مختار]]، او به تحریک [[عبدالله بن مطیع]] -گماشته [[عبدالله بن زبیر]] بر کوفه- پرداخت و از سوی او [[فرماندهی]] دو هزار نفر را در [[جنگ]] با مختار برعهده گرفت.<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۶، صص۲۸-۲۹؛ ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۲۳. </ref> او همچنین در «[[یوم]] السبیع» به کمک دیگر اشراف ناراضی کوفه شتافت و مسئولیت[[جنگ]] در محله مراد را به عهده گرفت؛<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۶، ص۳۹۸. </ref> اما با قبول [[شکست]] در برابر مختار و یارانش از کوفه گریخت و راه [[شراف]] و واقصه را در پیش گرفت. از آن پس دیگر خبری از او نشد.<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۶، ص۵۲؛ مسکویه، تجارب الامم، ج۲، ص۱۷۵.</ref> در کنار نقش آفرینی‌های عمرو بن حجاج و دیگر مذحجیان همراه او، نباید از نقش مؤثر و بزرگ دیگر مذحجیان –از جمله زبیدیان- در [[حمایت]] از قیام مختار [[غفلت]] کرد و نقشی بزرگ و بسزای این گروه از مذحجیان در ایجاد و استمرار [[قیام]] را نادیده انگاشت.<ref>ر. ک. محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۶، ص۳۹-۴۰و ۸۲.</ref>  
عمرو بن حجاج در [[کربلا]] [[مسئولیت]] ممانعت رسیدن آب به خیام [[اباعبدالله الحسین]] {{ع}} را به عهده گرفت<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۵، ص۴۱۲؛ مسکویه، تجارب الامم، ج۲، ص۷۰. </ref>و در [[روز عاشورا]] به عنوان [[فرمانده]] جناح راست [[لشکر]] کوفه علیه [[سرور]] و [[سالار شهیدان]] {{ع}} و یارانش به [[کارزار]] پرداخت.<ref>دینوری، الاخبار الطوال، ص۲۵۶؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۲، ص۹۵.</ref> به هنگام شکل-گیری [[قیام مختار]]، او به تحریک [[عبدالله بن مطیع]] -گماشته [[عبدالله بن زبیر]] بر کوفه- پرداخت و از سوی او [[فرماندهی]] دو هزار نفر را در [[جنگ]] با مختار برعهده گرفت.<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۶، صص۲۸-۲۹؛ ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۲۳. </ref> او همچنین در «[[یوم]] السبیع» به کمک دیگر اشراف ناراضی کوفه شتافت و مسئولیت[[جنگ]] در محله مراد را به عهده گرفت؛<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۶، ص۳۹۸. </ref> اما با قبول [[شکست]] در برابر مختار و یارانش از کوفه گریخت و راه [[شراف]] و واقصه را در پیش گرفت. از آن پس دیگر خبری از او نشد.<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۶، ص۵۲؛ مسکویه، تجارب الامم، ج۲، ص۱۷۵.</ref> در کنار نقش آفرینی‌های عمرو بن حجاج و دیگر مذحجیان همراه او، نباید از نقش مؤثر و بزرگ دیگر مذحجیان –از جمله زبیدیان- در [[حمایت]] از قیام مختار [[غفلت]] کرد و نقشی بزرگ و بسزای این گروه از مذحجیان در ایجاد و استمرار [[قیام]] را نادیده انگاشت.<ref>ر. ک. محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۶، ص۳۹-۴۰و ۸۲.</ref>  


== اعلام و [[رجال]] [[زبید]] ==
== اعلام و [[رجال]] [[زبید]] ==
۲۱۸٬۱۹۱

ویرایش