بنی‌ربیعه: تفاوت میان نسخه‌ها

ربیعه از [[قبایل]] بزرگ [[عدنانی]] و از [[نسل]] [[نزار بن مَعَدِّ بن عدنان]] است و چون به [[وصیت]] پدر، [[وارث]] اسبان او شد، «ربیعة الفرس» خطابش کردند<ref>یعقوبی، تاریخ، ج۱، ص۲۲۳؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۲۹</ref>. معانی متعددی برای ربیعه برشمرده‌اند که متداول‌ترین آنها سنگ یا صخره سترگ و کلاه خود است<ref>ابن درید، الاشتقاق، ج۱، ص۶۷ و ج۲، ص۳۱۲.</ref>. [[منسوبان]] به [[قبیله ربیعه]] را رَبَعی می‌‌گویند<ref>سمعانی، الانساب، ج۳، ص۴۳.</ref>. این [[قبیله]]، همراه با قبایل [[مضر]] و [[قضاعه]] و یمنی‌ها چهار رکن اصلی عرب‌های [[جزیرة العرب]] را تشکیل می‌‌دادند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، ج۱، ص۷۹؛ سمعانی، الانساب، ج۱، ص۴۳؛ [[ستار عودی|عودی، ستار]]، [[ربیعه و مضر (مقاله)|ربیعه و مضر]].</ref>. در حال حاضر، [[قبایل]] بسیاری در [[عراق]] و [[اهواز]] خود را منتسب به این [[قبیله]] می‌‌دانند<ref>عشایر قبیله ربیعه، جعفر البغلانی.</ref>. از خاندان‌های سلطنتی‌ای که [[نسب]] از [[ربیعه]] می‌‌برند، می توان به  آل‌سعود در [[عربستان]]، آل‌صباح در [[کویت]] و [[حکام]] آل‌خلیفه در [[بحرین]] اشاره کرد<ref>زرکلی، الاعلام، ج۲، ص۳۱۲-۳۱۳، ج۳، ص۹۱، ۱۹۹؛ مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، مقاله بنی ربیعه، لیلا خسروی.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>

[[مردم]] این قبیله پیش از [[اسلام]] در شمار [[قبایل]] بیابان‌گرد و [[صحرانشین]] قرار داشتند که به [[برکت]] اسلام به [[شهرنشینی]] روی آوردند و برخی از آنان در سرزمین‌های دوردست [[ممالک اسلامی]] جای گرفتند و از مدافعان [[ثغور]] [[اسلامی]] شدند<ref> ابن خلدون، تاریخ، ج۶، ص۳.</ref>. قبایل ربیعه همواره با قبایل [[مضر]] و قبایل [[یمن]] مفاخره می‌‌کردند<ref> مبرد، الکامل، ج۲، ص۲۰۵؛ این عبد ربه، العقد الفرید، ج۳، ص۲۸۴ و ۲۸۶؛ ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۲۰، ص۱۴؛ [[ستار عودی|عودی، ستار]]، [[ربیعه و مضر (مقاله)|ربیعه و مضر]]؛ مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، مقاله بنی ربیعه، لیلا خسروی.</ref>. از [[امام رضا]]{{ع}} هم به نقل از اجداد طاهرینش نقل شده که [[رسول خدا]]{{صل}} چهار قبیله: [[انصار]]، عبدالقیس، أسلم و [[بنی تمیم]] را [[دوست]] داشت<ref>شیخ صدوق، الخصال، ص۲۸۸؛ علی کورانی عاملی، سلسلة القبائل العربیة فی العراق، ج۳، ص۲۲-۲۶.</ref>. برخی منابع هم برای ایشان خصائص و ویژگی‌هایی برشمردند که دیگر [[قبایل عرب]] فاقد آن بودند و آن اینکه: مهمان نوازترین، شجاع‌ترین، [[عابدترین]]، بخشنده‌ترین، خطیب‌ترین و بهترین راهنمای [[عرب]] از این [[قوم]] بودند<ref> ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۵۶-۵۷.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>

با برقراری [[آرامش]] در سرزمین‌های کرانه جنوبی خلیج فارس، علاء حضرمی در [[رقابت]] با [[سعد بن ابی وقاص]] به سوی سواحل شمالی خلیج فارس، به‌ویژه ایالت فارس [[لشکر]] کشید<ref>مقدسی، آفرینش و تاریخ، ج۲، ص۸۵۸.</ref>. این لشکرکشی تلفات زیادی برای [[مسلمانان]] داشت<ref>ابن بلخی، فارسنامه، ص۱۱۳.</ref>. شواهدی در دست است که [[عبدالقیس]] در فتح [[اهواز]] و [[نبرد]] با هرمزان حضوری فعال داشت<ref>حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۵۸۳.</ref>. همچنین، در [[فتوحات]] منطقه سیستان، در دوران [[خلیفه سوم]]، نیز خوش درخشیدند<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ترجمه، ص۶۰۳-۶۰۴. نیز ر.ک. حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۱۷۹.</ref>. [[عبدالقیسی‌ها]] جدا از شرکت در نبردهای فاتحانه ایالت‌های جنوبی شاهنشاهی ساسانی، با حضور فعال در نبردهای [[جبهه]] [[غربی]] قلمرو ساسانی، نظیر: مهران و [[قادسیه]] نیز نقش عمده‌ای در فرو ریختن دیوارهای تدافعی ایرانیان بر عهده داشتند<ref>بهادر قیم، مسعود و لی زاده، نقش و عملکرد قبیله عبدالقیس در روند تحولات سیاسی جهان اسلام، ص۱۳۸-۱۳۹.</ref>. آنان در جنگ‌های بُوَیب (سال ۱۳ هجری) و [[قادسیه]] (سال ۱۴ یا ۱۶ هجری) حضوری چشمگیر از خود به نمایش گذاشتند<ref>یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۱۴۴-۱۴۵؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، ج۳، ص۳۴۷،۴۷۶، ۴۷۸، ۵۴۲، ۵۴۳؛ مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، مقاله بنی ربیعه، لیلا خسروی.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>

[[مردم]] ربیعه در [[قیام مختار]] نیز حضوری گسترده داشتند<ref>بلاذری، کتاب جمل من انساب الاشراف، ج۶، ص۶۲۴-۶۲۶ و ج۷، ص۷۰؛ مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۳، ص۲۹۸.</ref>، اما در [[تقابل]] با این گروه از [[عبقسی‌ها]]، جماعتی دیگر از ایشان نیز به هنگام [[شورش]] [[اشراف کوفه]] در ذی الحجه سال ۶۶ هجری در [[جبانة السبیع]] و [[نبرد]] [[کناسه]] [[کوفه]] علیه مختار شوریدند اما در نبرد شکست خوردند<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۶، صص۳۹۸-۴۰۰؛ محمد بن جریر الطبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۶،صص۴۵-۵۶؛ [[ستار عودی|عودی، ستار]]، [[ربیعه و مضر (مقاله)|ربیعه و مضر]]؛ مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، مقاله بنی ربیعه، لیلا خسروی.</ref>. ربعی‌های [[بصره]] نیز به [[حمایت]] از زبیریان برخاستند و [[مصعب بن زبیر]] به پشتوانه آنان سپاهی متشکل از [[قبایل]] از جمله [[تمیم]]، علیه مختار فراهم آورد و سوی کوفه حرکت کرد<ref>ابن اعثم، الفتوح، ج۳، ص۳۱۸.</ref>. آنان همچنین در جنبش‌های [[سیاسی]] ـ نظامی(اعم از [[شیعی]] و غیر شیعی) حضوری چشمگیر و نمایان داشتند<ref>بهادر قیم، مسعود و لی زاده، نقش و عملکرد قبیله عبدالقیس در روند تحولات سیاسی جهان اسلام، ص۱۴۵-۱۴۶.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>

با شکل‌گیری خوارج، مردان [[ربیعه]] از جمله یارانی بودند که جهت [[جنگ]] با آنان در [[جنگ نهروان]] نیز در کنار [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} قرار گرفتند<ref> شیخ مفید، الإختصاص، ص۱۲۱.</ref>. ربعی‌ها و به طور مشخص، [[عبدالقیسی‌ها]]، بعدها نیز جنگ‌های خونینی با خوارج داشتند<ref> دائرة المعارف تشیع، مقاله بنی عبدالقیس، عبدالحسین شهیدی، ج۳، ص۴۷۹</ref>. در آن سو نیز، بسیاری از سران خوارج از ربیعه بودند<ref>یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۲۷۲؛ محمد بن جریر الطبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۵، ص۶۱۴؛ سمعانی، الانساب، ج۸، ص۲۰۴؛ ابن‌خلدون، تاریخ، ج۲، ص۳۶۱-۳۶۲؛ مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، مقاله بنی ربیعه، لیلا خسروی.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>

در [[منازعات]] و رویدادهای دوره [[امویان]] همواره از [[قبایل]] [[ربیعه]] نام برده شده است<ref>ابو عبیده، دیوان النقائص: نقائص جریر و الفرزدق، ج۱، ص۱۰۶-۱۰۷، ج۲، ص۱۳۹-۱۴۰؛ بلاذری، کتاب جمل من انساب الاشراف، ج۶، ص۱۷.</ref>. در [[نبرد]] راهط در سال ۶۵ هجری، قبایل ربیعه در کنار [[مروان بن حکم]] قرار گرفتند و با [[ضحاک بن قیس فهری]] به مقابله برخاستند و آنها را مغلوب خود ساختند<ref>مسعودی، التنبیه و الاشراف، ص۳۰۸-۳۰۹؛ حمیری، الروض المطار فی خبر الاقطار، ص۵۳۷.</ref>. ربعی‌ها در دوره [[حاکمیت]] [[عبدالله بن زبیر]] و برادرش [[مصعب]] بر [[بصره]]، با آنان همپیمان شدند اما اندکی بعد برخی از قبایل آن، [[بیعت]] خود با عبدالله بن زبیر را نقض کردند و با زبیریان وارد [[جنگ]] شدند<ref>مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۳، ص۳۰۶.</ref>. در حوادث مهم سال‌های ۱۲۷ و ۱۲۸ [[هجری]] در [[عراق]] و [[خراسان]] نیز، [[قبیله ربیعه]] سهمی عمده داشتند<ref>محمد بن جریر الطبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۷، ص۳۰۶-۳۰۷ و ۳۳۷-۳۳۹؛ [[ستار عودی|عودی، ستار]]، [[ربیعه و مضر (مقاله)|ربیعه و مضر]]؛ مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، مقاله بنی ربیعه، لیلا خسروی.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>