پرش به محتوا

مروان بن حکم: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۲۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۹ اکتبر ۲۰۲۲
جز
جایگزینی متن - '؛ [[دانشنامه نهج البلاغه' به '؛ دین‌پرور، سید حسین، [[دانشنامه نهج البلاغه'
جز (جایگزینی متن - 'jpg|22px]] 22px دین‌پرور، سید حسین، [[دانشنامه نهج البلاغه')
جز (جایگزینی متن - '؛ [[دانشنامه نهج البلاغه' به '؛ دین‌پرور، سید حسین، [[دانشنامه نهج البلاغه')
خط ۴: خط ۴:


== مقدمه ==
== مقدمه ==
نام و [[نسب]] او [[مروان بن حکم بن ابی العاص بن امیة بن عبد شمس بن عبدمناف قرشی اموی]] و [[کنیه]] او [[ابو القاسم]] بود که بعدها به ابا عبدالملک [[تغییر]] کرد<ref>انساب الأشراف، بلاذری، ج۶، ص۲۵۶.</ref>، از [[قبیله]] [[بنی امیه]] است؛ قبیله‌ای که با [[قبیله]] [[بنی‌هاشم]] و [[خاندان پیامبر]] {{صل}} [[دشمنی]] و [[کینه‌توزی]] دیرینه داشتند. [[مروان]] را با القابی چون "ابن الطرید" به‌معنای "پسر رانده‌شده"، "چلپاسه" به‌معنای "وزغ" می‌نامیدند<ref>[[ابوالحسن اسماعیلی|اسماعیلی، ابوالحسن]]، [[مروان بن حکم (مقاله)|مقاله «مروان بن حکم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷]]، ج۷، ص ۲۶۲-۲۶۴؛ [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۶۸۶-۶۸۷.</ref>.
نام و [[نسب]] او [[مروان بن حکم بن ابی العاص بن امیة بن عبد شمس بن عبدمناف قرشی اموی]] و [[کنیه]] او [[ابو القاسم]] بود که بعدها به ابا عبدالملک [[تغییر]] کرد<ref>انساب الأشراف، بلاذری، ج۶، ص۲۵۶.</ref>، از [[قبیله]] [[بنی امیه]] است؛ قبیله‌ای که با [[قبیله]] [[بنی‌هاشم]] و [[خاندان پیامبر]] {{صل}} [[دشمنی]] و [[کینه‌توزی]] دیرینه داشتند. [[مروان]] را با القابی چون "ابن الطرید" به‌معنای "پسر رانده‌شده"، "چلپاسه" به‌معنای "وزغ" می‌نامیدند<ref>[[ابوالحسن اسماعیلی|اسماعیلی، ابوالحسن]]، [[مروان بن حکم (مقاله)|مقاله «مروان بن حکم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷]]، ج۷، ص ۲۶۲-۲۶۴؛ [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۶۸۶-۶۸۷.</ref>.


مروان بن حکم مردی کوتاه قد بود و صورتی سرخ، گردنی ناقص، سری بزرگ و ریشی بلند داشت و به او خیط [[باطل]] می‌گفتند؛ یعنی ریسمان باطل و دلیل این نامگذاری این بود که گردن باریکی داشت<ref>انساب الاشراف، بلاذری، ج۶، ص۲۵۶؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۳۸۸؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۳۶۸؛ تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۵، ص۲۳۰.</ref>.
مروان بن حکم مردی کوتاه قد بود و صورتی سرخ، گردنی ناقص، سری بزرگ و ریشی بلند داشت و به او خیط [[باطل]] می‌گفتند؛ یعنی ریسمان باطل و دلیل این نامگذاری این بود که گردن باریکی داشت<ref>انساب الاشراف، بلاذری، ج۶، ص۲۵۶؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۳۸۸؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۳۶۸؛ تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۵، ص۲۳۰.</ref>.
خط ۱۱: خط ۱۱:


== [[مروان]] و [[عثمان]] ==
== [[مروان]] و [[عثمان]] ==
مروان تا وقتی که [[پیامبر]] {{صل}} زنده بودند، جرأت بازگشت به [[مدینه]] را نداشت و حتی در [[زمان]] [[خلافت ابوبکر]] و [[عمر]] نیز نتوانست به مدینه بازگردد تا اینکه [[خلافت]] به دست عثمان افتاد و او مروان را به مدینه آورد و او را کاتب خود ساخت و باعث [[خشم]] [[مسلمانان]] شد. همچنین عثمان اجازه [[تصرف در اموال]] [[بیت المال]] را به او داده بود و به همین دلیل، [[مردم]] نسبت به عثمان [[کینه]] داشتند، چون عثمان، مروان را بر دیگر مردم مقدم می‌دانست<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۵، ص۲۷؛ انساب الاشراف، بلاذری، ج۶، ص۲۵۵؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۳۸۷.</ref>. او باعث کشته شدن عثمان نیز شد<ref>الاصابه، ابن حجر، ج۶، ص۲۰۳.</ref>.<ref>[[ابوالحسن اسماعیلی|اسماعیلی، ابوالحسن]]، [[مروان بن حکم (مقاله)|مقاله «مروان بن حکم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷]]، ج۷، ص ۲۶۴-۲۶۷؛ [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۶۸۶-۶۸۷.</ref>
مروان تا وقتی که [[پیامبر]] {{صل}} زنده بودند، جرأت بازگشت به [[مدینه]] را نداشت و حتی در [[زمان]] [[خلافت ابوبکر]] و [[عمر]] نیز نتوانست به مدینه بازگردد تا اینکه [[خلافت]] به دست عثمان افتاد و او مروان را به مدینه آورد و او را کاتب خود ساخت و باعث [[خشم]] [[مسلمانان]] شد. همچنین عثمان اجازه [[تصرف در اموال]] [[بیت المال]] را به او داده بود و به همین دلیل، [[مردم]] نسبت به عثمان [[کینه]] داشتند، چون عثمان، مروان را بر دیگر مردم مقدم می‌دانست<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۵، ص۲۷؛ انساب الاشراف، بلاذری، ج۶، ص۲۵۵؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۳۸۷.</ref>. او باعث کشته شدن عثمان نیز شد<ref>الاصابه، ابن حجر، ج۶، ص۲۰۳.</ref>.<ref>[[ابوالحسن اسماعیلی|اسماعیلی، ابوالحسن]]، [[مروان بن حکم (مقاله)|مقاله «مروان بن حکم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷]]، ج۷، ص ۲۶۴-۲۶۷؛ [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۶۸۶-۶۸۷.</ref>


== مروان و [[امام علی]] {{ع}} ==
== مروان و [[امام علی]] {{ع}} ==
خط ۲۴: خط ۲۴:


== مروان و جنگ با [[امام علی]] {{ع}} ==
== مروان و جنگ با [[امام علی]] {{ع}} ==
مروان به بهانه گرفتن [[انتقام]] [[خون عثمان]] و کشتن قاتلانش به همراه [[عایشه]] به جنگ با امام علی {{ع}} برخاستند که به [[جنگ جمل]] مشهور شد، در حالی که یکی از اسباب [[قتل عثمان]] همین مروان بن حکم بود و در این جنگ، مروان بن حکم سی و هفت زخم نیزه و تیر برداشت<ref>الکامل ابن اثیر، ج۳، ص۲۵۱؛ تاریخ ابن خلدون، ابن خلدون، ج۲، ص۶۱۹؛ البدایه و النهایه، ابن کثیر، ج۷، ص۲۴۳.</ref>، اما از چنگال [[مرگ]] گریخت و به [[اسارت]] [[امام]] {{ع}} درآمد. وی در جریان [[اسارت]]، [[حسنین]] را واسطه [[آزادی]] خویش قرار داد. [[حسنین]] به [[امام]] {{ع}} گفتند تا از او [[بیعت]] بگیرد. [[امام]] فرمود: مگر پس از [[کشته شدن عثمان]] با من [[بیعت]] نکرد؟! مرا به [[بیعت]] او نیازی نیست (که [[بیعت‌شکن]] است و غدار) با دستی چون دست جهود. (مکار اگر آشکارا) با دست خود [[بیعت]] کند، روگرداند و در [[نهان]] (با ریشخند) آن را بشکند. همانا وی بر [[مردم]] [[حکومت]] کند اما کوتاه، چندان که سگ بینی خود را لیسد. او [[پدر]] چهار فرمانرواست و زودا که [[امت]] از او و [[فرزندان]] او روزی خونین را ببینند<ref>{{متن حدیث|أَوَ لَمْ يُبَايِعْنِي بَعْدَ قَتْلِ عُثْمَانَ؟ لَا حَاجَةَ لِي فِي بَيْعَتِهِ، إِنَّهَا كَفٌّ يَهُودِيَّةٌ لَوْ بَايَعَنِي بِكَفِّهِ لَغَدَرَ بِسَبَّتِهِ. أَمَا إِنَّ لَهُ إِمْرَةً كَلَعْقَةِ الْكَلْبِ أَنْفَهُ وَ هُوَ أَبُو الْأَكْبُشِ الْأَرْبَعَةِ وَ سَتَلْقَى الْأُمَّةُ مِنْهُ وَ مِنْ وَلَدِهِ يَوْماً أَحْمَرَ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۷۳</ref>. او در [[جنگ صفین]] نیز همراه با [[معاویه]] با امام علی {{ع}} به جنگ پرداخت<ref>تاریخ الطبری، طبری، ج۱۱، ص۶۶۵؛ الاصابه، ابن حجر، ج۶، ص۲۰۴.</ref>.<ref>[[ابوالحسن اسماعیلی|اسماعیلی، ابوالحسن]]، [[مروان بن حکم (مقاله)|مقاله «مروان بن حکم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷]]، ج۷، ص ۲۶۸-۲۶۹؛ [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۶۸۶-۶۸۷.</ref>
مروان به بهانه گرفتن [[انتقام]] [[خون عثمان]] و کشتن قاتلانش به همراه [[عایشه]] به جنگ با امام علی {{ع}} برخاستند که به [[جنگ جمل]] مشهور شد، در حالی که یکی از اسباب [[قتل عثمان]] همین مروان بن حکم بود و در این جنگ، مروان بن حکم سی و هفت زخم نیزه و تیر برداشت<ref>الکامل ابن اثیر، ج۳، ص۲۵۱؛ تاریخ ابن خلدون، ابن خلدون، ج۲، ص۶۱۹؛ البدایه و النهایه، ابن کثیر، ج۷، ص۲۴۳.</ref>، اما از چنگال [[مرگ]] گریخت و به [[اسارت]] [[امام]] {{ع}} درآمد. وی در جریان [[اسارت]]، [[حسنین]] را واسطه [[آزادی]] خویش قرار داد. [[حسنین]] به [[امام]] {{ع}} گفتند تا از او [[بیعت]] بگیرد. [[امام]] فرمود: مگر پس از [[کشته شدن عثمان]] با من [[بیعت]] نکرد؟! مرا به [[بیعت]] او نیازی نیست (که [[بیعت‌شکن]] است و غدار) با دستی چون دست جهود. (مکار اگر آشکارا) با دست خود [[بیعت]] کند، روگرداند و در [[نهان]] (با ریشخند) آن را بشکند. همانا وی بر [[مردم]] [[حکومت]] کند اما کوتاه، چندان که سگ بینی خود را لیسد. او [[پدر]] چهار فرمانرواست و زودا که [[امت]] از او و [[فرزندان]] او روزی خونین را ببینند<ref>{{متن حدیث|أَوَ لَمْ يُبَايِعْنِي بَعْدَ قَتْلِ عُثْمَانَ؟ لَا حَاجَةَ لِي فِي بَيْعَتِهِ، إِنَّهَا كَفٌّ يَهُودِيَّةٌ لَوْ بَايَعَنِي بِكَفِّهِ لَغَدَرَ بِسَبَّتِهِ. أَمَا إِنَّ لَهُ إِمْرَةً كَلَعْقَةِ الْكَلْبِ أَنْفَهُ وَ هُوَ أَبُو الْأَكْبُشِ الْأَرْبَعَةِ وَ سَتَلْقَى الْأُمَّةُ مِنْهُ وَ مِنْ وَلَدِهِ يَوْماً أَحْمَرَ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۷۳</ref>. او در [[جنگ صفین]] نیز همراه با [[معاویه]] با امام علی {{ع}} به جنگ پرداخت<ref>تاریخ الطبری، طبری، ج۱۱، ص۶۶۵؛ الاصابه، ابن حجر، ج۶، ص۲۰۴.</ref>.<ref>[[ابوالحسن اسماعیلی|اسماعیلی، ابوالحسن]]، [[مروان بن حکم (مقاله)|مقاله «مروان بن حکم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷]]، ج۷، ص ۲۶۸-۲۶۹؛ [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۶۸۶-۶۸۷.</ref>


== [[مروان]] و [[امام حسن]] و [[امام حسین]] {{ع}} ==
== [[مروان]] و [[امام حسن]] و [[امام حسین]] {{ع}} ==
۲۱۸٬۰۵۸

ویرایش