آیه مودت در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

| پرسش مرتبط  =  

}}

== مقدمه ==

[[سیره]] همه [[انبیا]] و [[اولیای الهی]] {{عم}} بر آن بوده که هرگز از [[امّت]] خود در مقابل [[ابلاغ رسالت الهی]] و [[هدایت]] آنان چیزی مطالبه نمی‌کردند؛ در حالی که [[خداوند]] در [[آیه]] ۲۳ [[سوره شوری]]، مطالبه حقّی از [[امّت اسلام]] می‌نماید که با دقّت در بیان آیه روشن می‌شود که حامل [[پیام]] خاصی در راستای [[رسالت]] حضرتش می‌باشد؛ به این ترتیب که:

از [[آیه مودت]]، می‌توان با سه بیان مختلف در موضوع [[امامت عامه]] [[اقامه برهان]] کرد.

صورت منطقی برهان اول را با بهره‌مندی از [[آیات]] نازله درباره اجر رسالت [[انبیا]] [[الهی]] {{عم}} و مقایسه آنها با [[آیه مودت]]، می‌توان به صورت زیر تشکیل داد:

اولاً، [[خداوند]] اجر رسالت را استقرار در [[صراط مستقیم]] [[هدایت]] بیان می‌دارد و می‌فرماید: {{متن قرآن|قُلْ مَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلَّا مَنْ شَاءَ أَنْ يَتَّخِذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا}}<ref>«بگو: برای این (پیامبری) از شما مزدی نمی‌خواهم جز این که هر کس بخواهد به سوی پروردگار خویش راهی پیش گیرد» سوره فرقان، آیه ۵۷.</ref>.

اکنون با توجه به مباحثی که در طی برهان گذشت، می‌توانیم با کمک نتیجه قیاس اول، شکل منطقی قیاس دومی را ترتیب دهیم که در آن کبرای قیاس، نتیجه قیاس قبلی است و صغرای آن برگرفته از بحث لغوی مطرح شده در آغاز استدلال و نیز [[روایات]] وارده از [[مقام عصمت]] است:

اولاً، استقرار در صراط مستقیم الهی با مودت و اطاعت و تولی به ولایت ذوی‌القربای رسول خدا {{صل}} حاصل می‌گردد.

[[خداوند]] در آیه مودت ابتدا با امری ارشادی [[وجوب]] شکر زحمات رسول خدا {{صل}} و اعطای [[فضل]] کبیر به [[امت اسلام]] به [[برکت]] وجود حضرتش را بیان می‌دارد و به طور عام به امت اسلام گوشزد می‌نماید که عقلاً و شرعاً [[واجب]] است که [[اجر رسالت]] حضرتش را به طور کامل ادا نمایند. در این جهت، آنچه تأکید شده، [[ادای اجر رسالت]] [[پیامبر گرامی اسلام]] {{صل}} است؛ خواه حضرتش این اجر را برای خود بخواهد و یا امری [[الهی]] و برای [[صلاح]] امت اسلام باشد. در هر صورت، آنچه را که [[عقل]] ثابت می‌نماید، وجوب ادای اجر رسالت و شکر نعمت از صاحب نعمت [[ولایت]] است. البته با تحلیل [[عقلی]] و استدلال [[قرآنی]] (چنان‌که در بیان اول گذشت) روشن است که این اجر در جهت [[سعادت]] امت و با تولی کامل به ولایت حضرتش {{صل}} حاصل می‌گردد.

ثانیاً، [[آیه]] در [[سیاق]] استثنای از عموم [[نفی]]، [[شکر نعمت]] [[قرآن]] و [[رسالت]] حضرتش را منحصر در [[مودت]] به [[اهل بیت]] {{عم}} بیان می‌دارد. به این ترتیب، [[آیه شریفه]] هر سه محور برای تحقق [[شکر]] کامل را خلاصه در مودت به اهل بیت {{عم}} بیان می‌دارد. به این ترتیب، [[خداوند]] [[وجوب]] [[مولوی]] ابراز مودت [[قربی]] را به دنبال بیان [[ضرورت عقلی]] [[شکر منعم]] برای [[امت اسلام]] [[تکلیف]] می‌نماید.

پس روشن می‌گردد که «فضل کبیر» در آیه قبل از آیه مورد [[استدلال]]، اشاره به [[مقامات]] برجسته مؤمنین در [[دنیا]] و [[آخرت]] دارد که به واسطه [[ایمان به رسول]] [[خدا]] {{صل}} به ایشان [[تفضّل]] شده است. عقلاً چنین فضل کبیری شکر عظیمی را به درگاه رسول خدا {{صل}} می‌طلبد. به این ترتیب، فحوای [[آیه مودت]] چنین است: {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا}} {{عربی|علی رسالتی یعنی الفضل الکبیر}} {{متن قرآن|أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ}}. آیه شریفه درادامه، مودت را به اقتراف [[حسنه]] معنا می‌کند و می‌فرماید: {{متن قرآن|وَمَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا}} با توجه به معنای اقتراف -یعنی ذوب شدن در امری- مودت کامل به رسول خدا {{صل}} یعنی ذوب شدن در [[ولایت]] آن حضرت؛ تا به آنجا که نه تنها کمترین مخالفتی در عمل با آن حضرت ابراز ننماید، بلکه در [[اعتقاد قلبی]] نیز کمترین [[نارضایتی]] نسبت به [[فرامین]] آن حضرت نداشته باشد. تنها در این صورت است که [[شکر]] کامل از [[خداوند]] و [[رسول خدا]] {{صل}} محقق گردیده است.

[[حد وسط]] در این بیان، اصل عقلی وجوب [[شکر منعم]] است. به این ترتیب که خداوند در آیه مودت، با توجه به این اصل، [[ضرورت]] تشکر از رسول خدا {{صل}} و [[ادای اجر رسالت]] آن حضرت را عقلاً و شرعاً یادآور می‌شود و آیه در صدد بیان راه صحیح شکر نعمت وجود رسول خدا {{صل}} و [[هدایت ارشادی]] حضرتش و ارائه [[قرآن]] از طرف خداوند به [[برکت]] وجود [[مقدس]] آن حضرت است.

صورت اول:

صورت دوم:

[[اثبات]] تلازم در قیاس استثنایی به این ترتیب است که: اولاً، شکر رسالت رسول خدا {{صل}} در عمل، تولی به ولایت آن حضرت است و بنا بر آیه مودت، به تولی از اقربای حضرتش {{عم}} باز می‌گردد. بنابراین، شکر رسالت حضرتش منحصراً در تولی به ولایت اقربای آن حضرت محقق می‌شود و آن، بنا بر آیه مودت، منحصراً در مودت به اقربای آن حضرت است. پس تولی به ولایت [[نبوی]] از طریق مودت به اقربای خاص آن حضرت، یعنی تولی به ولایت آنان محقق می‌شود.

در این بیان به شکر نعمت [[هدایت]] نبوی و رابطه [[کامل‌ترین]] شکر آن حضرت با بهره‌مندی از کامل‌ترین [[هدایت الهی]] و استقرار بر [[صراط مستقیم]]، به واسطه مودت به [[اهل بیت]] {{عم}} اشاره شده است. درنتیجه، اثبات می‌شود که آیه مودت اشاره به نزدیکترین و [[بهترین]] راه [[تقرب به خداوند]] دارد. در ابتدا [[سیر]] [[برهان]] را به صورت منطقی بیان می‌داریم و سپس به تبیین تلازمات آن می‌پردازیم.

[[حد وسط]] در برهان سوم، [[ضرورت]] [[ادای اجر رسالت]] بود؛ به این ترتیب که [[اجر]] همه [[انبیای الهی]] {{عم}} و [[انتظار]] [[پروردگار]] در قبال [[منت]] بزرگی که با انزال [[کتب آسمانی]] و [[ارسال رسل]] {{عم}} بر آنان دارد، [[تولی]] به [[ولایت]] آنان و استقرار در [[صراط مستقیم]] [[هدایت]] ایشان است؛ که در [[آیات قرآن]] با اتخاذ [[سبیل]] الی الرب بیان شده است. به این ترتیب، [[قیاس]] اقترانی را با کمک از اصل [[عقلی]] و [[آیه مودت]] و نیز [[آیه]] ۵۷ فرقان به صورت زیر ترتیب می‌دهیم

ثانیاً، اجر [[رسول خدا]] {{صل}} منحصراً با [[مودت]] به [[اهل بیت]] {{عم}} تحصیل می‌شود.

== منابع ==

{{منابع}}

# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، '''فرهنگ شیعه''']]

# [[پرونده:1379153.jpg|22px]] [[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|'''ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵''']]

{{پایان منابع}}