آیه ولایت در معارف و سیره رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها

«وَلْی»، در لغت به معنای [[قرب]]، [[باران]] پس از [[خشکسالی]]، [[مولی]] ([[بنده]] آزادشده)، [[یاور]]، [[دوست]]، [[سرپرست]] و اولی به [[تصرف]] و [[رهبری]] آمده است که ریشه در همان [[تقرب]] دارد<ref>المفردات، ص۸۸۵ أساس البلاغة، ص۶۸۹.</ref> و در اصطلاح [[فقها]] و [[مفسران]] بیشتر به معنای متولی و اولی به تصرف به [[کار]] رفته است. [[رکوع]] نیز به معنای [[خضوع]] و انحنا، [[خم]] شدن و به صورت فرو افتادن است و از این رو حالت خم شدن به زانو را در [[نماز]] رکوع گویند<ref>کتاب العین، ج۱، ص۲۰۰.</ref>. رکوع در اصطلاح [[شرعی]] به حالتی از نماز گفته می‌شود<ref>روض الجنان و روح الجنان، ج۷، ص۲۹.</ref>.

برخی از مفسران گفته‌اند آیه درباره [[عامه]] [[مؤمنان]] نازل شده و برخی [[شأن نزول]] آن را [[عبادة بن صامت]]<ref>جامع البیان، ج۶، ص۱۸۶.</ref> [[ذکر]] کرده‌اند. عمده مفسران [[مذاهب اسلامی]] بر آن‌اند که آیه از [[آیات]] [[مدنی]] و در [[شأن]] [[علی بن ابی طالب]] {{ع}} نازل شده است<ref>المناقب، خوارزمی، ص۲۶۴؛ الکشاف، ج۱، ص۶۴۸؛ الدر المنثور، ج۲، ص۲۹۳؛ تفسیر البیضاوی، ج۲، ص۱۳۲.</ref>.  

[[ابوذر]] [[شأن نزول]] [[آیه]] را درباره [[علی]] {{ع}} آورده و افزوده [[پیامبر]] {{صل}} [[شاهد]] ماجرا بود. از [[نماز]] که فارغ شد دست به [[آسمان]] برداشت و گفت: خدایا، برادرم [[موسی]] {{ع}} از تو خواست [[روح]] وی را وسیع و کارها را بر وی آسان کنی. گره از زبانش بگشایی تا [[مردم]] گفتارش را [[درک]] کنند. نیز موسی {{ع}} از تو خواست برادرش [[هارون]] {{ع}} را [[وزیر]] و یاورش قرار دهی و به وسیله او بر توانش بیفزایی و او را در کارهایش [[شریک]] قرار دهی. خدایا، من، [[محمد]] پیامبر و برگزیده توام. سینه مرا گشاده گردان. کارها را بر من آسان ساز و از خاندانم علی {{ع}} را وزیرم گردان تا به وسیله وی پشتم [[قوی]] و [[استوار]] شود. هنوز [[دعای پیامبر]] {{صل}} پایان نیافته بود. [[جبرئیل]] [[آیه ولایت]] را نازل کرد<ref>مجمع البیان، ج۳، ص۳۲۴-۳۲۵.</ref>. این شأن نزول با اختصار و تفصیل در [[منابع روایی]] و [[تفسیری]] و [[کلامی]] [[مذاهب اسلامی]] [[نقل]] شده است<ref>المناقب، خوارزمی، ص۲۶۴؛ سبیل النجاة فی تتمة المراجعات، ص۱۳۷؛ الغدیر، ج۲، ص۹۱.</ref>. [[امام علی]] {{ع}} و دیگر [[ائمه اهل بیت]] {{عم}}<ref>الکافی، ج۱، ص۲۸۹. </ref>، [[عبدالله بن عباس]]، [[عمار یاسر]]، [[ابورافع]]، [[ابوذر غفاری]]، [[مقداد]]، [[انس بن مالک]] و ده‌ها نفر از [[صحابه]] و [[تابعی]] آن را [[روایت]] کرده‌اند. به گفته [[سید بن طاووس]]، این گزارش از نود طریق به دست ما رسیده است<ref>بحار الأنوار، ج۳۵، ص۲۰۱.</ref>. [[آلوسی]] گفته است بیشتر [[اخباری‌ها]] بر آن‌اند که آیه در [[شأن]] علی {{ع}} نازل شده است<ref>روح المعانی، ج۳، ص۳۴۴.</ref>.

برخی از [[مفسران]] [[قرآن]] گفته‌اند آیه عام است و همه [[مؤمنان]] را در بر می‌گیرد. به [[باور]] این مفسران، [[سیاق آیات]] درباره [[نهی]] از پیوند و [[دوستی]] با [[یهودیان]] و نصاراست. آنان [[رکوع]] را به معنای [[خضوع]] و [[فروتنی]] [[تفسیر]] کرده‌اند<ref>الجامع لأحکام القرآن، ج۶، ص۲۲۱؛ تفسیر القاسمی، ج۴، ص۱۷۴؛ تفسیر المنار، ج۶ ص۴۴۱.</ref>. [[اهل بیت پیامبر]] {{صل}} بر آن‌اند که در این آیه ویژگی‌هایی وجود دارد که آن را به عده‌ای از [[مؤمنان]] اختصاص می‌دهد و ایشان [[ائمه]] اثناعشرند<ref>تفسیر اثنی عشری، ج۳، ص۱۱۵.</ref>. گفته‌اند هر چند [[آیه]] همه کسانی که دارای این صفات باشد را در بر می‌گیرد، مصداق اصلی و بارز آن در آن دوره [[علی بن ابی طالب]] {{ع}} بوده است<ref>تفسیر بیان السعادة، ج۲، ص۹۲.</ref>.