ایمان در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

ایمان در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۶ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۳۰

۹٬۵۰۷ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۶ اکتبر ۲۰۲۲

←‏منابع

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۳٬۳۶۴

ویرایش

@@ خط ۱۵: / خط ۱۵: @@
 از واژگان مرتبط با کفر، [[شرک]] و [[الحاد]] و [[فسق]] است. فرق کفر با شرک از دیدگاه فقهی در این است که کفر [[انکار]] [[واجب تعالی]] و نبوت پیامبر اسلام{{صل}}<ref>امام خمینی، الطهاره، ج۳، ص۴۴۲.</ref> و شرک اعتقاد به دو یا چند واجب‌الوجود در [[نظام هستی]] است<ref>امام خمینی، کشف اسرار، ص۱۱ (مقاله شرک).</ref>. الحاد به معنای [[منحرف]] شدن از [[حق]]<ref>طوسی، التبیان، ج۷، ص۳۰۷.</ref> و میل از اسلام به سوی کفر<ref>ابوالفتوح حسینی، ابن مخدوم، مفتاح الباب، ص۱۵۳.</ref> است. فرق [[کفر]] و [[فسق]] در این است که فسق اعم از کفر است؛ زیرا گاهی به [[کافر]] به سبب اخلال به [[حکم عقل]] و اقتضای [[فطرت]] [[فاسق]] گفته می‌شود؛ اما غالباً فاسق به شخصی گفته می‌شود که با وجود [[اقرار]] به [[حکم شرع]]، به همه [[احکام]] یا بعضی از آنها عمل نمی‌کند<ref>راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، ص۶۳۶.</ref>.<ref>[[عزت‌الله مرادی|مرادی، عزت‌الله]]، [[ایمان و کفر (مقاله)| مقاله «ایمان و کفر»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۵۱۸.</ref>
+==پیشینه==
+مسئله [[ایمان]] و کفر از مهم‌ترین و اساسی‌ترین مسائلی است که در [[ادیان الهی]] مطرح بوده و ادیان الهی بنابر آموزه‌ها و دستاورهای خود، [[انسان‌ها]] را به دو دسته تقسیم کرده‌اند: گروهی ایمان آورده و در زمره [[مؤمنان]] درآمده‌اند و گروهی کفر ورزیده‌اند و در زمره [[کافران]] جای گرفته‌اند. در [[تورات]] و [[انجیل]] بر سخنان ناروا درباره [[خدا]] و صفات او نیز کفر گفته شده است<ref>کتاب مقدس، لاویان، ب۲۴، ص۱۰ - ۱۶؛ کتاب مکاشفه یوحنا، ب۱۶، ص۲۱.</ref>. [[قوم یهود]] برای ایمان سیزده اصل قائل‌اند که از جمله آنها [[باور]] به وجود [[حق‌تعالی]]، [[وحدانیت]] و [[جسم]] نداشتن اوست<ref>هیتلز، ج۱، ص۸۳.</ref>. همچنین معتقدند ایمان به [[دین یهود]] تنها برای کسانی که دارای [[مادری]] [[یهودی]] باشند، امکان‌پذیر است<ref>همان، ج۱، ص۹۶.</ref>.
+ایمان در [[اسلام]] از مفاهیم محوری به شمار می‌رود<ref>بقره/ ۶؛ ممتحنه/ ۴؛ حجرات/ ۷.</ref> و در [[روایات]] به مباحث متعددی مانند [[درجات ایمان]]<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۴۲ – ۴۵.</ref> و خصوصیات [[مؤمن]]<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۲۲۶ – ۲۴۱.</ref> اشاره شده و در [[کتاب کافی]] بابی به ایمان و کفر اختصاص یافته است<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۲ – ۴۶۶.</ref>. [[قرآن کریم]] ایمان را [[محبوب]] مؤمنان و آراسته در قلب‌ها و کفر را ناخوشایند [[خداوند]] معرفی کرده<ref>حجرات/ ۷.</ref> و در [[آیات]] متعددی [[کفار]] را به قبول ایمان [[دعوت]] کرده<ref>بقره/ ۴۱؛ غافر/ ۱۰.</ref> و ایمان را [[برتر]] از اسلام دانسته که باید در [[قلب]] مستقر شود<ref>حجرات/ ۱۴.</ref>.
+[[متکلمان]] با تحلیل ماهیت، جایگاه و رابطه ایمان و [[کفر]]<ref>ابن میثم بحرانی، میثم بن علی، قواعد المرام فی علم الکلام، ص۱۷۰ - ۱۷۲؛ حلی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، ص۴۲۶ - ۴۲۷؛ جرجانی، سید شریف، شرح المواقف، تصحیح بدرالدین نعسانی، ج۸، ص۳۲۶ – ۳۳۳.</ref> و با تقسیم [[کافر]] به قاصرو مقصر، احکامی برای هر یک بیان کرده‌اند<ref>خواجه نصیر، تلخیص المحصل، ص۴۰۰؛ جرجانی، سید شریف، شرح المواقف، تصحیح بدرالدین نعسانی، ج۸، ص۳۰۸.</ref>. [[خوارج]] نخستین فرقه‌ای بودند که به مسئله [[ایمان]] و تعیین مرز آن با کفر پرداختند. هرچند خوارج در آغاز با [[انگیزه]] [[سیاسی]] به این بحث دامن زدند، اما به تدریج و با آرام شدن [[بحران]] سیاسی در [[جامعه اسلامی]]، این بحث رنگ [[کلامی]] گرفت<ref>ایزوتسو، توشیهیکو، مفهوم ایمان در کلام اسلامی، ص۳۴.</ref> و در برابر تندروی‌های خوارج، [[فرقه]] [[مرجئه]] ظهور کرد<ref>شهرستانی، محمدبن عبدالکریم، الملل والنحل، ج۱، ص۱۳۲ و ۱۶۱ - ۱۶۲؛ سبحانی، بحوث، ج۱، ص۵۷ - ۵۹.</ref>. اینان [[معتقد]] بودند ایمان تنها مبتنی بر قول است بدون عمل و [[معصیت]] نیز به ایمان آسیبی نمی‌رساند<ref>شهرستانی، محمدبن عبدالکریم، الملل والنحل، ج۱، ص۱۶۱ - ۱۶۲؛ جرجانی، سید شریف، شرح المواقف، تصحیح بدرالدین نعسانی، ج۸، ص۳۹۶.</ref>. این مباحث سبب شد [[متکلمان]] در مباحث خود به نظریه‌پردازی در این باب بپردازند و قلمرو بحث‌های کلامی در حوزه ایمان را گسترش دهند<ref>فخری، ماجد، سیر فلسفه در جهان اسلامی، ص۵۸ – ۶۳.</ref>. کتاب‌های بسیاری در این زمینه [[نگارش]] یافت، از جمله کتاب الایمان [[فضل بن شاذان]]، الایمان [[علامه حلی]]، حقائق الایمان [[شهید ثانی]]<ref>آقابزرگ طهرانی، محمد محسن، الذریعة الی تصانیف الشیعه، ج۲، ص۵۱۰.</ref> و اصول الإیمان [[عبدالقاهر بغدادی]].
+علمای [[اخلاق]] با [[تعریف ایمان]] و بیان ارکان آن<ref>خواجه نصیر طوسی، محمد بن محمد، اوصاف الاشراف، ص۹.</ref>، برای آن مراتبی ذکر کرده‌اند<ref>خواجه نصیر طوسی، محمد بن محمد، اوصاف الاشراف، ص۹ – ۱۱.</ref> و با استفاده از [[متون دینی]]، در کنار بحث از درمان [[رذایل اخلاقی]]، به برخی از اموری که ناسازگار با [[ایمان کامل]] است مانند [[دروغ]] و [[حسد]] اشاره کرده‌اند<ref>نراقی، ملامهدی، جامع السعادات، ج۲، ص۳۳۳؛ شبّر، ص۱۴۹.</ref>. [[عارفان]] از [[ایمان]] و [[کفر]] بحث کرده‌اند<ref>ابن عربی، محی‌الدین، الفتوحات المکیه، ج۱، ص۳۵۱ - ۳۵۷ و ج۲، ص۵۹۲؛ نسفی، عزیزالدین، کتاب الانسان الکامل، ص۱۰۵.</ref> و غالباً ایمان را یک [[مقام]] دانسته‌اند<ref>بقلی شیرازی، روزبهان، مشرب الأرواح، تحقیق عاصم ابراهیم الکیالی، ص۴۷.</ref> که در برابر مقام [[اسلام]] و [[احسان]] است<ref>قونوی، صدرالدین، النصوص، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، ص۹۶؛ فرغانی، سعید الدین، منتهی المدارک فی شرح تائیه، ج۲، ص۱۰۹.</ref>. [[فقها]] نیز در آثار خود به [[تعریف ایمان]] و کفر و فرق آن با اسلام<ref>شهید ثانی، مسالک الأفهام، ج۵، ص۳۳۸ – ۳۳۹.</ref> و همچنین اقسام [[کافر]] و [[احکام]] آن پرداخته‌اند<ref>کاشف الغطاء، جعفربن خضر، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، ج۴، ص۳۳۰ (: مقاله کافر).</ref>.
+از دیدگاه [[اجتماعی]] ایمان نقش تعیین‌کننده‌ای در بهبود [[روابط اجتماعی]] دارد<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج۲، ص۴۹.</ref>. [[باور]] به [[خداوند]] و [[عالم غیب]] در [[زندگی]] [[انسان]] پایه و اساس [[جهان‌بینی اسلامی]] است<ref>طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، ج۶، ص۲۰۹ - ۲۱۰.</ref>. در [[جهان]] امروز که [[ارزش‌های اخلاقی]] افول کرده، [[ایمان به خداوند]] که باید اساس [[فلسفه]] زندگی را تشکیل دهد، [[متزلزل]] شده و انسان به موجودی منفعت‌طلب و سودجو تبدیل شده است<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج۲۵، ص۱۳۶.</ref>. ایمان در [[انقلاب اسلامی]] نیز نقش تعیین کننده‌ای در برپایی و ظهور آن داشته است<ref>نقوی حسینی، سید حسین، انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن، ص۲۱۶.</ref> و چنان که [[امام خمینی]] خاطرنشان کرده، خداوند با [[عنایات]] خاص خود ملّتی را که با [[روح]] و قوت ایمان به پا خاستند، [[پیروز]] کرد<ref>امام خمینی، صحیفه، ج۶، ص۱۷۸؛ ج۷، ص۶۲ - ۶۳ و ج۱۹، ص۱۷۲، ۴۷۴.</ref>. امام خمینی در آثار خود به بیان [[حقیقت ایمان]]<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ص۵۵۳؛ حدیث جنود، ص۸۷.</ref> و کفر و رابطه این دو با اسلام<ref>امام خمینی، حدیث جنود، ص۹۵ – ۹۶.</ref> پرداخته و [[اقسام کفر]] و ایمان و مراتب و آثار هریک از آنها را بیان کرده است<ref>امام خمینی، حدیث جنود، ص۸۹؛ تقریرات، ج۳، ص۳۴۲ - ۳۴۳؛ تفسیر حمد، ص۱۶۸؛ الطهاره، ج۳، ص۴۳۰ - ۴۳۷ و ۴۵۱.</ref>.<ref>[[عزت‌الله مرادی|مرادی، عزت‌الله]]، [[ایمان و کفر (مقاله)| مقاله «ایمان و کفر»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۵۱۹.</ref>
 == منابع ==