ایمان در لغت

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

مقدمه

ایمان مصدر باب افعال، از ریشه "أ ـ م ـ ن"، در لغت به معنای تصدیق است[۱]، به معنای ایجاد اطمینان و آرامش در قلب خویش یا دیگری. تصدیق کردن خبر کسی بر اثر اطمینان یافتن از صحت و عدم کذب آن[۲] و از‌ بین‌ رفتن ترس، اضطراب و وحشت از دیگر معانی کاربردی آن است[۳]. دستیابی انسان به آرامش و اطمینان با اعتقاد به خدا و تصدیق او احتمالا سبب استفاده از «امن» برای مفهوم ایمان بوده است[۴].

واژه ایمان از ریشه "أمن" گرفته شده است که فعل ثلاثی مجرد آن أمِنَ، یأمن و أمناً به معنای آرامش و اطمینان قلب و نبود ترس است. فعل ثلاثی مزید آن آمَن، یؤمن و ایماناً است که اگر متعدی به با و لام باشد به اتفاق اهل لغت به معنای تصدیق کردن است و به همین معناست آیه وَمَا أَنتَ بِمُؤْمِنٍ لَّنَا[۵] ای: بمصدِّق[۶].

امّا اگر متعدی به ذات خود باشد به معنای اطمینان پیدا کردن است که در برابر ترسیدن و هراسان کردن است و در این صورت با ثلاثی مجرد هم معناست[۷].[۸]

منابع

پانویس

  1. الْإِيمَانُ: التصديق نفسه‌؛ (کتاب العین، ص۱۰۸).
  2. خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۸، ص۳۸۹.
  3. مقاییس‌اللغه، ج‌۱، ص‌۱۳۳؛ لسان العرب، ج‌۱، ص‌۲۲۳‌ـ‌۲۲۷، «امن».
  4. التحقیق، ج‌۱، ص‌۱۵۰‌ـ‌۱۵۱، «امن».
  5. اگر (هم) راستگو می‌بودیم؛ سوره یوسف، آیه۱۷.
  6. کتاب العین، ص ۴۰؛ معجم مقاییس اللغة، ج۱، ص ۱۳۳ـ ۱۳۵؛ لسان العرب، ج۱، ص ۱۶۳ـ ۱۶۴۴؛ اقرب الموارد، ج۱، ص ۷۳۳
  7. لسان العرب، ج۱، ص ۱۶۳.
  8. عصیانی، علی رضا، مقاله «ایمان»، دانشنامه معاصر قرآن کریم؛ روحی، ابوالفضل، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵، ص۱۸۹؛ عالمی، سید محمد، مقاله «ایمان»، دانشنامه کلام اسلامی ج۱، ص۵۶۹-۵۸۵؛ باذلی، رضا، مقاله «ضرورت ایمان به ائمه»، موسوعه رد شبهات ج۱۶ ص ۵۱.