پرش به محتوا

ایمان در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۸۴: خط ۸۴:


[[امام خمینی]] با استناد به روایاتی که برای ایمان درجات و مراتبی ذکر کرده‌اند<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۴۲ – ۴۴.</ref>، برای ایمان درجاتی قائل است که هر فرد درجه و سهمی از ایمان دارد. به [[باور]] ایشان کسی که دارای یک سهم از ایمان است، نباید دو سهم را بر او [[تحمیل]] کرد و اعمالی را که برای درجات بالاتر است، نمی‌توان از او [[انتظار]] داشت<ref>امام خمینی، حدیث جنود، ص۳۲۳.</ref>. ایشان [[ایمان حقیقی]] را [[ترقی]] از [[ایمان عقلی]] به [[ایمان قلبی]] می‌داند<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ص۵۵۲؛ تقریرات، ج۲، ص۲۴۵.</ref> و [[معتقد]] است اگر این [[باور]] به ایمان قلبی و تجلی [[شهودی]] منجر شود، [[توحید فعلی]] در [[قلب]] شخص تجلی می‌کند و او همه [[افعال]] را فعل [[حق تعالی]] می‌بیند<ref>امام خمینی، تقریرات، ج۲، ص۲۴۵.</ref>، تا آنجا که به درجه [[اطمینان]] و کمال آن می‌رسد<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ص۲۱۶؛ آداب الصلاة، ص۱۲.</ref>. در مرتبه بعد اگر قلب از مرحله توحید فعلی بالاتر رود، به مرحله تجلی صفاتی و اسمائی و سپس به مرحله تجلی ذاتی دست می‌یابد<ref>حدیث جنود، ص۱۷۲؛ تقریرات، ج۲، ص۲۴۵ – ۲۴۶.</ref>. [[امام خمینی]] [[کامل‌ترین]] و بالاترین مرتبه [[ایمان]] را [[یقین]] کامل می‌داند که نتیجه آن [[عصمت]] است و بر این نکته تأکید می‌کند که اگر [[انسان]] به [[حق‌تعالی]] ایمان داشته باشد و با چشم قلب حضور [[خداوند متعال]] را [[مشاهده]] کند، امکان ندارد [[مرتکب گناه]] و [[معصیت]] شود و این عصمت ناشی از [[ایمان کامل]] و [[اعتقاد]] به حضور است که انسان را از وقوع [[گناه]] [[حفظ]] می‌کند<ref>امام خمینی، جهاد اکبر، ص۴۹ (مقاله عصمت).</ref>.<ref>[[عزت‌الله مرادی|مرادی، عزت‌الله]]، [[ایمان و کفر (مقاله)| مقاله «ایمان و کفر»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۵۲۴.</ref>
[[امام خمینی]] با استناد به روایاتی که برای ایمان درجات و مراتبی ذکر کرده‌اند<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۴۲ – ۴۴.</ref>، برای ایمان درجاتی قائل است که هر فرد درجه و سهمی از ایمان دارد. به [[باور]] ایشان کسی که دارای یک سهم از ایمان است، نباید دو سهم را بر او [[تحمیل]] کرد و اعمالی را که برای درجات بالاتر است، نمی‌توان از او [[انتظار]] داشت<ref>امام خمینی، حدیث جنود، ص۳۲۳.</ref>. ایشان [[ایمان حقیقی]] را [[ترقی]] از [[ایمان عقلی]] به [[ایمان قلبی]] می‌داند<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ص۵۵۲؛ تقریرات، ج۲، ص۲۴۵.</ref> و [[معتقد]] است اگر این [[باور]] به ایمان قلبی و تجلی [[شهودی]] منجر شود، [[توحید فعلی]] در [[قلب]] شخص تجلی می‌کند و او همه [[افعال]] را فعل [[حق تعالی]] می‌بیند<ref>امام خمینی، تقریرات، ج۲، ص۲۴۵.</ref>، تا آنجا که به درجه [[اطمینان]] و کمال آن می‌رسد<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ص۲۱۶؛ آداب الصلاة، ص۱۲.</ref>. در مرتبه بعد اگر قلب از مرحله توحید فعلی بالاتر رود، به مرحله تجلی صفاتی و اسمائی و سپس به مرحله تجلی ذاتی دست می‌یابد<ref>حدیث جنود، ص۱۷۲؛ تقریرات، ج۲، ص۲۴۵ – ۲۴۶.</ref>. [[امام خمینی]] [[کامل‌ترین]] و بالاترین مرتبه [[ایمان]] را [[یقین]] کامل می‌داند که نتیجه آن [[عصمت]] است و بر این نکته تأکید می‌کند که اگر [[انسان]] به [[حق‌تعالی]] ایمان داشته باشد و با چشم قلب حضور [[خداوند متعال]] را [[مشاهده]] کند، امکان ندارد [[مرتکب گناه]] و [[معصیت]] شود و این عصمت ناشی از [[ایمان کامل]] و [[اعتقاد]] به حضور است که انسان را از وقوع [[گناه]] [[حفظ]] می‌کند<ref>امام خمینی، جهاد اکبر، ص۴۹ (مقاله عصمت).</ref>.<ref>[[عزت‌الله مرادی|مرادی، عزت‌الله]]، [[ایمان و کفر (مقاله)| مقاله «ایمان و کفر»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۵۲۴.</ref>
==[[احکام فقهی]] ایمان==
امام خمینی مانند دیگر [[فقها]]<ref>نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۳۰، ص۹۶ - ۹۹؛ انصاری، ج۳، ص۵۹۰ - ۵۹۱.</ref>، ایمان مترادف با [[اسلام]] و [[کفر]] را دارای احکامی می‌داند؛ چنان‌که بنابر بعضی از [[روایات]]<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۲۶.</ref> مجرد [[اقرار زبانی]] به ایمان، سبب حفظ [[خون]] و [[مال]] و آبروی شخص می‌شود<ref>الطهاره، ج۳، ص۴۳۷ و ۴۵۱.</ref>. ایشان یادآور شده است که [[مؤمن]] و [[کافر]] در اصل توجه [[تکلیف]] مشترک‌اند و لکن کافر مادامی که ایمان نیاورد، [[اعمال]] او صحیح نیست؛ زیرا اسلام شرط [[صحت]] [[عبادات]] است<ref>امام خمینی، تعلیقه عروه، ص۷۳۰.</ref>.
کافر به دو قسم اصلی و [[مرتد]] و مرتد نیز به دو قسم [[مرتد ملی]] و [[فطری]] تقسیم می‌شوند و هر یک به حسب [[طهارت]] و [[نجاست]] و [[قبول توبه]] و عدم آن و [[ارث]] و مانند آن، احکامی دارند<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ج۲، ص۴۶۹ - ۴۷۰؛ تعلیقه عروه، ص۷۳ (مقاله‌های کافر؛ ارتداد).</ref>.<ref>[[عزت‌الله مرادی|مرادی، عزت‌الله]]، [[ایمان و کفر (مقاله)| مقاله «ایمان و کفر»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۵۲۵.</ref>
==راه تحصیل [[ایمان]]==
[[اندیشمندان اسلامی]] راه‌های تحصیل ایمان را طهارت و [[صفای نفس]] برای [[اشراق]] [[نور]] [[حق]] بر [[قلب]]<ref>ملاصدرا، الحکمة المتعالیه، ج۹، ص۱۳۹.</ref> و [[آمادگی]] [[فطرت انسانی]] و توجه به هشدارهای [[شریعت]]<ref>شهید ثانی، حقائق الإیمان، ص۱۷۵.</ref> می‌دانند و این امور اصل ایمان را برای [[انسان]] محقق می‌کنند. [[امام خمینی]] راه‌ها و مقدماتی را برای تحصیل اصل ایمان و درجات آن ذکر کرده است که عبارت‌اند از:
#[[خلوص نیت]]: انسان برای تحصیل [[ایمان قلبی]] و [[حقیقی]]، باید [[نیت]] خود را در تحصیل [[معارف]] و [[حقایق]] [[ایمانی]] [[خالص]] کند و قلب را با تکرار و [[تذکر]]، به [[اخلاص]] و ارادت آشنا کند تا ایمان در قلب جایگزین شود؛ زیرا اگر اخلاص نباشد، نفس تحت [[تصرف]] [[شیطان]] و [[خودبینی]] و [[خودخواهی]] نفس واقع می‌شود و هیچ [[معرفتی]] حاصل نمی‌شود؛ چنان که [[علیم]] شیطان برایش مفید نبود<ref>حدیث جنود، ص۱۰۴ – ۱۰۶.</ref>؛
#[[تفکر]] در صنع: امام خمینی با استناد به روایتی<ref>احسائی، ابن ابی جمهور، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، ج۴، ص۱۰۲.</ref> برخی از راه‌های رسیدن به ایمان را [[معرفت نفس]]، تفکر در [[خلق]] [[بدن]] و [[نظم]] و [[حکمت]] در ترتیب اعضای بدن و کارکرد هر یک از این اعضا می‌داند که انسان را به [[صانع]] این دستگاهِ با [[عظمت]] رهنمون می‌کنند<ref>امام خمینی، حدیث جنود، ص۱۱۸ – ۱۲۱.</ref>.
#[[ریاضت]] [[قلبی]]: ایمان به [[معارف الهی]] و اصول حق جسورت نمی‌گیرد، مگر آنکه شخص نخست آن حقایق را به قدم تفکر در معارف و حقایق، ریاضت [[عقلی]] و [[تمسک]] به [[آیات]] و [[براهین عقلی]]، [[ادراک]] کند و این مرحله، به منزله مقدمه ایمان است و پس از آنکه [[عقل]] بهره خود را به دست آورد. لازم است سالک الی‌اللّه به آن [[قناعت]] نکند؛ زیرا این مقدار از [[معارف]]، اثرش و حصول [[نورانیت]] در آن کم است، بلکه با [[اشتغال]] به ریاضت‌های [[قلبی]] می‌تواند این [[حقایق]] را با هر [[سختی]] شده به [[قلب]] برساند، تا قلب به آن [[ایمان]] بیاورد<ref>همان، ص۸۹.</ref>؛
#[[تسلیم]]: یکی از راه‌های [[چشیدن طعم ایمان]] در ذائقه [[روح انسانی]] طبق بعضی [[آیات الهی]]<ref>نساء/ ۶۵.</ref>، تسلیم مقابل [[احکام الهی]] است؛ به گونه‌ای که در مقابل این [[احکام]] در سینه شخص، تنگی حاصل نشود و با روی گشاده از آن استقبال کند<ref>حدیث جنود، ص۴۰۴.</ref>؛
#[[عبادت]] و [[اذکار]]: [[انسان]] با [[عبادات]] و اذکار به همراه [[خضوع]] و [[طمأنینه]] می‌تواند مراحل ایمان را در [[درجات عالی]] بپیماید و با رعایت [[آداب]] مهم قلبی در [[عبادت‌ها]]، به ویژه عبادت‌های ذکری و به همراه طمأنینه در ادای اذکار، به مدارج عالی ایمان و [[سلوک]] [[ایمانی]] برسد<ref>آداب الصلاة، ص۱۷ - ۱۸؛ سرّ الصلاة، ص۲۲.</ref>.<ref>[[عزت‌الله مرادی|مرادی، عزت‌الله]]، [[ایمان و کفر (مقاله)| مقاله «ایمان و کفر»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۵۲۵.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۷۵٬۸۷۱

ویرایش