هدایت به امر الهی: تفاوت میان نسخه‌ها
←نقد دلیل برون متنی
| خط ۱۱۳: | خط ۱۱۳: | ||
*در کتاب مناقب نیز در این زمینه چنین می‌خوانیم: «پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله)، علی و فاطمه(علیهما‌السلام) را فراخوانده و فرمود... خداوندا! در نسل آنان برکت قرار ده و آنان را پیشوایانی قرار ده که به وسیله خواست و دستور تو، مردم را به طاعت تو هدایت کنند و آنان را به آنچه می‌پسندی، دستور دهند.»<ref>ابن مغازلی، علی، مناقب الامام امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب، ج 2، ص 356. </ref> | *در کتاب مناقب نیز در این زمینه چنین می‌خوانیم: «پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله)، علی و فاطمه(علیهما‌السلام) را فراخوانده و فرمود... خداوندا! در نسل آنان برکت قرار ده و آنان را پیشوایانی قرار ده که به وسیله خواست و دستور تو، مردم را به طاعت تو هدایت کنند و آنان را به آنچه می‌پسندی، دستور دهند.»<ref>ابن مغازلی، علی، مناقب الامام امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب، ج 2، ص 356. </ref> | ||
*حدیثی دیگر از امام باقر(علیه‌السلام) در مقام تأویل آیه: «وَجَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا ...» چنین نقل شده است: «آنان پیشوایان از فرزندان فاطمه (علیهاالسلام) هستند که در سینۀ آنان به وسیلۀ روح [القدس] وحی [تسدیدی] می‌شود [تا هرگز به خطا نروند و آن چه که خواست حق‌تعالی است، انجام دهند] سپس امام، از آنچه که خداوند، با آن ائمه را گرامی داشته، سخن به میان آورد... .» »<ref>استرآبادی، سید شرف‌الدین، شرح تأویل الآیات الظاهرة، ج1، ص 328 </ref> | *حدیثی دیگر از امام باقر(علیه‌السلام) در مقام تأویل آیه: «وَجَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا ...» چنین نقل شده است: «آنان پیشوایان از فرزندان فاطمه (علیهاالسلام) هستند که در سینۀ آنان به وسیلۀ روح [القدس] وحی [تسدیدی] می‌شود [تا هرگز به خطا نروند و آن چه که خواست حق‌تعالی است، انجام دهند] سپس امام، از آنچه که خداوند، با آن ائمه را گرامی داشته، سخن به میان آورد... .» »<ref>استرآبادی، سید شرف‌الدین، شرح تأویل الآیات الظاهرة، ج1، ص 328 </ref> | ||
*این احادیث به طور مستقیم «هدایت به امر» را معنا کرده است. <ref>[[فتح‌الله نجارزادگان|نجارزادگان، فتح‌الله]]، [[بررسی دیدگاه علامه طباطبایی در باب امامت به معنای هدایت به امر (مقاله)|بررسی دیدگاه علامه طباطبایی در باب امامت به معنای هدایت به امر]]، [[پژوهش‌های قرآن و حدیث (نشریه)|دوفصلنامه پژوهش‌های قرآن و حدیث]]، ص 120.</ref> | |||
*احادیث دیگری نیز ناظر به مقام امامت نقل شده که به طور غیر مستقیم معنای «مفترض الطاعه» از آن‌ها دریافت می‌شود و تاییدی برای معنای پیش‌گفته است. مانند کلام امام سجاد (علیه‌السلام) که می‌فرماید: «خداوندا تو در هر زمانی، دینت را به وسیله امامی [تقویت و] تأیید کردی و او را بر بندگانت نشانه [برای راه] و در شهرهایت منار [هدایت] قرار دادی. پس از آنکه، ریسمان [اراده‌ی] او را به ریسمان [اراده‌ی] خودت بستی و او را وسیله‌ای برای خشنودی خود نهادی و طاعتش را واجب ساختی و [بندگانت را] از نافرمانیش بر حذر داشتی و دستور به امتثال اوامر، و ترک نواهی او کردی و فرمودی کسی بر او پیشی نگیرد و از او پس نماند، پس او حافظ کسانی است که به وی پناه برند و ملجأ مسلمین و حلقه‌ی مؤمنان [تا به وی چنگ زده و به خدا رسند] و مایه شرف و رتبه جهانیان است.»<ref>صحیفه سجادیه، دعای 47</ref> | |||
*حدیث دیگر در این زمینه، عبارت‌های روایت معروف مرحوم کلینی از امام رضا (علیه‌السلام) است، امام می‌فرماید: «الإمام ... نامی العلم، کاملُ الحلم، مضطَلِعٌ بالإمامه، عالمٌ بِالسّیاسه، مفروضُ الطّاعه، قائمٌ بأمر الله عزّ وجلّ، ناصح لعباد الله، حافظ لدین الله... إنّ الأنبیاءَ والأئمة یوفّقهم اللهُ ویؤتیهم من مخزون علمه وحکمه ما لا یؤتیه غیرهم فیکونَ علمهم فوق علم أهل الزمان فی قوله تعالی: «أَفَمَنْ یَهْدِی إِلَی الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ أَمَّنْ لاَ یَهِدِّی إِلاَّ أَنْ یهْدَی فمَا لَکمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ» ... » .»<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 202 </ref> | |||
*از مجموع مباحث یاد شده که از تحلیل مفهوم امام و ادله قرآنی و روایی به دست آمد، می‌توان عبارت «یهدون بأمرنا» را که در قرآن به عنوان وصف خاص برای «امام» به کار رفته، بدین صورت معنا کرد؛ «با» در «یَهدون بأمرنا» به معنای مصاحبت یا ملابست است، «امرنا» به معنای «خواست و مطلوب حق تعالی» است. نتیجه آنکه امام، مردم را در صحبت یا کسوت خواست خداوند، به آنچه که مطلوب و مقصود خداست هدایت می‌کند و امر خدا و حکم او را بر مطلوب و خواست دیگران مقدم می‌دارد و بر مردم نیز فرض است که از او اطاعت کنند. این اطاعت مستقل است. در نبوت و رسالت‌ِ مجرد از امامت، اطاعت رسول عین اطاعت خداست و دو نوع اطاعت وجود ندارد چون هر آنچه که رسول دستور می‌دهد، تنها ابلاغی است که از ناحیه حق‌تعالی با وحی رسالی دریافت کرده است. اما آن‌گاه که با جعل و نصب الهی به مقام امامت می‌رسد، حق اطاعت مستقل پیدا می‌کند. هر چند در این مقام چون این جعل از ناحیه خدا بوده و اراده او مظهر اراده حق‌تعالی شده، اطاعت از او اطاعتی مستقل در عرض اطاعت خدا نامیده نمی‌شود. روشن است این معنا از هدایت به امر با هدایت ملکوتی تکوینی همخوان نیست.<ref>[[فتح‌الله نجارزادگان|نجارزادگان، فتح‌الله]]، [[بررسی دیدگاه علامه طباطبایی در باب امامت به معنای هدایت به امر (مقاله)|بررسی دیدگاه علامه طباطبایی در باب امامت به معنای هدایت به امر]]، [[پژوهش‌های قرآن و حدیث (نشریه)|دوفصلنامه پژوهش‌های قرآن و حدیث]]، ص 122.</ref> | |||
==نتیجه گیری== | ==نتیجه گیری== | ||