پرش به محتوا

عصمت در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۶۷۳: خط ۶۷۳:
[[عصمت]] کم و بیش به همین معنا و به صورت پراکنده در [[احادیث]] و سخنان [[پیشوایان معصوم]] نیز آمده است. در برخی احادیث، معصوم را کسی قلمداد کرده که با [[تمسک]] [[ابدی]] به [[خدا]] و [[قرآن]] از همه [[محرمات الهی]] [[پرهیز]] می‌کند و به [[راه راست]] رهنمون می‌شود<ref>الإمام الصادق{{ع}} لما سأله هشام عن معنی المعصوم: {{متن حدیث|الْمَعْصُومُ هُوَ الْمُمْتَنِعُ بِاللَّهِ مِنْ جَمِيعِ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى: {{متن قرآن|وَمَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ}}}}؛ الإمام زین العابدین{{ع}}: {{متن حدیث|الْإِمَامُ مِنَّا لَا يَكُونُ إِلَّا مَعْصُوماً وَ لَيْسَتِ الْعِصْمَةُ فِي ظَاهِرِ الْخِلْقَةِ فَيُعْرَفَ بِهَا وَ لِذَلِكَ لَا يَكُونُ إِلَّا مَنْصُوصاً فَقِيلَ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَا مَعْنَى الْمَعْصُومِ فَقَالَ هُوَ الْمُعْتَصِمُ بِحَبْلِ اللَّهِ وَ حَبْلُ اللَّهِ هُوَ الْقُرْآنُ لَا يَفْتَرِقَانِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ الْإِمَامُ يَهْدِي إِلَى الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ يَهْدِي إِلَى الْإِمَامِ وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ {{متن قرآن|إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ}}}}، شیخ صدوق، معانی الاخبار، ص۱۳۲.</ref>. از این‌گونه احادیث می‌توان به نقش لطف الهی و همچنین نقش خود [[انسانی]] معصوم در پیدایش عصمت و نیز [[پایداری]] آن دست یافت.
[[عصمت]] کم و بیش به همین معنا و به صورت پراکنده در [[احادیث]] و سخنان [[پیشوایان معصوم]] نیز آمده است. در برخی احادیث، معصوم را کسی قلمداد کرده که با [[تمسک]] [[ابدی]] به [[خدا]] و [[قرآن]] از همه [[محرمات الهی]] [[پرهیز]] می‌کند و به [[راه راست]] رهنمون می‌شود<ref>الإمام الصادق{{ع}} لما سأله هشام عن معنی المعصوم: {{متن حدیث|الْمَعْصُومُ هُوَ الْمُمْتَنِعُ بِاللَّهِ مِنْ جَمِيعِ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى: {{متن قرآن|وَمَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ}}}}؛ الإمام زین العابدین{{ع}}: {{متن حدیث|الْإِمَامُ مِنَّا لَا يَكُونُ إِلَّا مَعْصُوماً وَ لَيْسَتِ الْعِصْمَةُ فِي ظَاهِرِ الْخِلْقَةِ فَيُعْرَفَ بِهَا وَ لِذَلِكَ لَا يَكُونُ إِلَّا مَنْصُوصاً فَقِيلَ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَا مَعْنَى الْمَعْصُومِ فَقَالَ هُوَ الْمُعْتَصِمُ بِحَبْلِ اللَّهِ وَ حَبْلُ اللَّهِ هُوَ الْقُرْآنُ لَا يَفْتَرِقَانِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ الْإِمَامُ يَهْدِي إِلَى الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ يَهْدِي إِلَى الْإِمَامِ وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ {{متن قرآن|إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ}}}}، شیخ صدوق، معانی الاخبار، ص۱۳۲.</ref>. از این‌گونه احادیث می‌توان به نقش لطف الهی و همچنین نقش خود [[انسانی]] معصوم در پیدایش عصمت و نیز [[پایداری]] آن دست یافت.


در شماری دیگر از احادیث، عصمت نعمتی [[الهی]]، امری الهام شده و قرین و هم‌پای [[تقوا]] یاد شده است که از [[لغزش‌ها]]<ref>الامام علی{{ع}}: {{متن حدیث|مَنْ أُلْهِمَ الْعِصْمَةَ أَمِنَ الزَّلَلَ‌: الْعِصْمَةُ نِعْمَةٌ. بِالتَّقْوَى قُرِنَتِ الْعِصْمَةُ}}. علی بن محمد واسطی، عیون الحکم، ص۴۴۹؛ آمدی، غرر الحکم، ج۱، ص۳۳۶، ش۱۳۸.</ref>، [[فواحش]]، [[محرمات الهی]] و [[گناهان کبیره]] بازمی‌دارد و موجب [[خشیت الهی]] می‌شود<ref>الامام زین العابدین{{ع}} من دعائه فی یوم عرفة: {{متن حدیث| وَ هَبْ لِي عِصْمَةً تُدْنِينِي مِنْ خَشْيَتِكَ، وَ تَقْطَعُنِي عَنْ رُكُوبِ مَحَارِمِكَ‌، وَ تَفُكَّنِي مِنْ أَسْرِ الْعَظَائِمِ وَ هَبْ لِيَ التَّطْهِيرَ مِنْ دَنَسِ الْعِصْيَانِ}}. صحیفه سجادیه، دعای ۴۷، ص۲۶۸؛ الامام الصادق{{ع}} - فی صفة الأئمة: {{متن حدیث|مَعْصُوماً مِنَ الزَّلَّاتِ مَصُوناً عَنِ الْفَوَاحِشِ كُلِّهَا}}. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۰۴، و نیز امام صادق{{ع}}، می‌فرماید: {{متن حدیث|نَحْنُ تَرَاجِمَةُ أَمْرِ اللَّهِ نَحْنُ قَوْمٌ مَعْصُومُونَ}}. میزان الحکمة، ج۵، ص۱۹۹۹.</ref>. بر اساس پاره‌ای دیگر از [[روایات]]، هیچ نقصی در [[[امام]] [[[معصوم]] راه ندارد و او از [[تأیید]] و [[توفیق]] و [[هدایت الهی]] برخوردار است و [[حجت خدا]] بر [[بندگان]] است<ref>الإمام الرضا{{ع}}: {{متن حدیث|الْإِمَامُ]هُوَ[الْمُطَهَّرُ مِنَ الذُّنُوبِ وَ الْمُبَرَّأُ عَنِ الْعُيُوبِ فَهُوَ]الإِمَامُ[مَعْصُومٌ مُؤَيَّدٌ مُوَفَّقٌ مُسَدَّدٌ قَدْ أَمِنَ مِنَ الْخَطَايَا وَ الزَّلَلِ وَ الْعِثَارِ يَخُصُّهُ اللَّهُ بِذَلِكَ لِيَكُونَ حُجَّتَهُ عَلَى عِبَادِهِ وَ شَاهِدَهُ عَلَى خَلْقِهِ وَ {{متن قرآن|ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ}}}}؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۰۳، ۲۰۰. و نیز امام هادی{{ع}} در زیارت جامعه کبیره پیشوایان الهی را این‌گونه توصیف می‌نماید: {{متن حدیث|عَصَمَكُمُ اللَّهُ مِنَ الزَّلَلِ وَ آمَنَكُمْ مِنَ الْفِتَنِ وَ طَهَّرَكُمْ مِنَ الدَّنَسِ وَ أَذْهَبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ طَهَّرَكُمْ تَطْهِيراً}}. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۹۹، ص۱۲۹؛ شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ص۵۴۶.</ref>. برخی [[احادیث]] با]مایه[[[حکمت]] خواندن [[عصمت]]، می‌تواند بیانگر نقش [[معرفت]] و [[آگاهی]] موسوم به [[حکمت]] در پیدایش آن باشد<ref>الامام علی{{ع}}: {{متن حدیث|الْحِكْمَةُ عِصْمَةٌ}}. علی بن محمد واسطی، عیون الحکم، ص۳۶.</ref>.<ref>[[سید موسی هاشمی تنکابنی|هاشمی تنکابنی، سید موسی]]، [[عصمت ضرورت و آثار (کتاب)|عصمت ضرورت و آثار]]، ص ۲۲-۳۵.</ref>
در شماری دیگر از احادیث، عصمت نعمتی [[الهی]]، امری الهام شده و قرین و هم‌پای [[تقوا]] یاد شده است که از [[لغزش‌ها]]<ref>الامام علی{{ع}}: {{متن حدیث|مَنْ أُلْهِمَ الْعِصْمَةَ أَمِنَ الزَّلَلَ‌: الْعِصْمَةُ نِعْمَةٌ. بِالتَّقْوَى قُرِنَتِ الْعِصْمَةُ}}. علی بن محمد واسطی، عیون الحکم، ص۴۴۹؛ آمدی، غرر الحکم، ج۱، ص۳۳۶، ش۱۳۸.</ref>، [[فواحش]]، [[محرمات الهی]] و [[گناهان کبیره]] بازمی‌دارد و موجب [[خشیت الهی]] می‌شود<ref>الامام زین العابدین{{ع}} من دعائه فی یوم عرفة: {{متن حدیث| وَ هَبْ لِي عِصْمَةً تُدْنِينِي مِنْ خَشْيَتِكَ، وَ تَقْطَعُنِي عَنْ رُكُوبِ مَحَارِمِكَ‌، وَ تَفُكَّنِي مِنْ أَسْرِ الْعَظَائِمِ وَ هَبْ لِيَ التَّطْهِيرَ مِنْ دَنَسِ الْعِصْيَانِ}}. صحیفه سجادیه، دعای ۴۷، ص۲۶۸؛ الامام الصادق{{ع}} - فی صفة الأئمة: {{متن حدیث|مَعْصُوماً مِنَ الزَّلَّاتِ مَصُوناً عَنِ الْفَوَاحِشِ كُلِّهَا}}. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۰۴، و نیز امام صادق{{ع}}، می‌فرماید: {{متن حدیث|نَحْنُ تَرَاجِمَةُ أَمْرِ اللَّهِ نَحْنُ قَوْمٌ مَعْصُومُونَ}}. میزان الحکمة، ج۵، ص۱۹۹۹.</ref>. بر اساس پاره‌ای دیگر از [[روایات]]، هیچ نقصی در [[امام]] [[معصوم]] راه ندارد و او از [[تأیید]] و [[توفیق]] و [[هدایت الهی]] برخوردار است و [[حجت خدا]] بر [[بندگان]] است<ref>الإمام الرضا{{ع}}: {{متن حدیث|الْإِمَامُ]هُوَ[الْمُطَهَّرُ مِنَ الذُّنُوبِ وَ الْمُبَرَّأُ عَنِ الْعُيُوبِ فَهُوَ]الإِمَامُ[مَعْصُومٌ مُؤَيَّدٌ مُوَفَّقٌ مُسَدَّدٌ قَدْ أَمِنَ مِنَ الْخَطَايَا وَ الزَّلَلِ وَ الْعِثَارِ يَخُصُّهُ اللَّهُ بِذَلِكَ لِيَكُونَ حُجَّتَهُ عَلَى عِبَادِهِ وَ شَاهِدَهُ عَلَى خَلْقِهِ وَ {{متن قرآن|ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ}}}}؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۰۳، ۲۰۰. و نیز امام هادی{{ع}} در زیارت جامعه کبیره پیشوایان الهی را این‌گونه توصیف می‌نماید: {{متن حدیث|عَصَمَكُمُ اللَّهُ مِنَ الزَّلَلِ وَ آمَنَكُمْ مِنَ الْفِتَنِ وَ طَهَّرَكُمْ مِنَ الدَّنَسِ وَ أَذْهَبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ طَهَّرَكُمْ تَطْهِيراً}}. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۹۹، ص۱۲۹؛ شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ص۵۴۶.</ref>. برخی [[احادیث]] با]مایه[[[حکمت]] خواندن [[عصمت]]، می‌تواند بیانگر نقش [[معرفت]] و [[آگاهی]] موسوم به [[حکمت]] در پیدایش آن باشد<ref>الامام علی{{ع}}: {{متن حدیث|الْحِكْمَةُ عِصْمَةٌ}}. علی بن محمد واسطی، عیون الحکم، ص۳۶.</ref>.<ref>[[سید موسی هاشمی تنکابنی|هاشمی تنکابنی، سید موسی]]، [[عصمت ضرورت و آثار (کتاب)|عصمت ضرورت و آثار]]، ص ۲۲-۳۵.</ref>


== دیدگاه [[هشام بن حکم]] درباره [[عصمت]] ==
== دیدگاه [[هشام بن حکم]] درباره [[عصمت]] ==
۱۱۱٬۸۲۶

ویرایش