توحید در قرآن - جوادی آملی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۲، بخش دوم
جز (جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف') |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| عنوان پیشین = | |||
| عنوان = توحید در قرآن | | عنوان = توحید در قرآن | ||
| عنوان | | عنوان پسین = تفسیر موضوعی قرآن کریم | ||
| شماره جلد = | |||
| عنوان اصلی = | |||
| تصویر = IM010364.jpg | | تصویر = IM010364.jpg | ||
| اندازه تصویر = 200px | | اندازه تصویر = 200px | ||
| خط ۱۸: | خط ۲۱: | ||
| موضوع = [[توحید در قرآن]] | | موضوع = [[توحید در قرآن]] | ||
| مذهب = شیعه | | مذهب = شیعه | ||
| ناشر = | | ناشر = اس‍راء | ||
| به همت = | | به همت = | ||
| وابسته به = | | وابسته به = | ||
| خط ۲۷: | خط ۳۰: | ||
| شماره ملی = 1096513 | | شماره ملی = 1096513 | ||
}} | }} | ||
'''توحید در قرآن (تفسیر موضوعی قرآن کریم)'''، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحث کلی [[توحید]] می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر [[عبدالله جوادی آملی]] است و [[اس‍راء (ناشر)|انتشارات اس‍راء]] انتشار آن را به عهده داشته است. | '''توحید در قرآن (تفسیر موضوعی قرآن کریم)'''، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحث کلی [[توحید]] می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر [[عبدالله جوادی آملی]] است و [[اس‍راء (ناشر)|انتشارات اس‍راء]] انتشار آن را به عهده داشته است. | ||
== دربارهٔ کتاب == | == دربارهٔ کتاب == | ||
| خط ۳۷: | خط ۴۰: | ||
* [[قرآن]] و [[سیر]] الی [[الله]] | * [[قرآن]] و [[سیر]] الی [[الله]] | ||
* [[اعتقاد]] عالمانه به [[توحید]] | * [[اعتقاد]] عالمانه به [[توحید]] | ||
*قرآن و [[استدلال]] بر مبدأ | * قرآن و [[استدلال]] بر مبدأ | ||
* [[فطری]] بودن [[گرایش]] به مبدأ | * [[فطری]] بودن [[گرایش]] به مبدأ | ||
* [[آگاهی]] موجودات به مبدأ | * [[آگاهی]] موجودات به مبدأ | ||
*عجز از اکتناه ذات و صفات ذاتی | * عجز از اکتناه ذات و صفات ذاتی | ||
* [[نقد]] [[سخن]] مدعیان امکان اکتناه | * [[نقد]] [[سخن]] مدعیان امکان اکتناه | ||
*دیدگا‌ها در [[شناخت خدا]] | * دیدگا‌ها در [[شناخت خدا]] | ||
*جمع بین [[تشبیه و تنزیه]] | * جمع بین [[تشبیه و تنزیه]] | ||
=== بخش یکم: قرآن و [[راه‌های شناخت خدا]] === | === بخش یکم: قرآن و [[راه‌های شناخت خدا]] === | ||
*راه [[نیل]] به توحید | * راه [[نیل]] به توحید | ||
#راه آفاقی | # راه آفاقی | ||
#راه انفسی | # راه انفسی | ||
##نکاتی درباره [[نفس]] | ## نکاتی درباره [[نفس]] | ||
#از مقصد به مقصود | # از مقصد به مقصود | ||
==== فصل یکم: راه آفاقی (شناخت خدا با [[علم حصولی]]) ==== | ==== فصل یکم: راه آفاقی (شناخت خدا با [[علم حصولی]]) ==== | ||
* [[برهان]] در اصطلاح قرآن | * [[برهان]] در اصطلاح قرآن | ||
* [[براهین]] قرآن بر توحید | * [[براهین]] قرآن بر توحید | ||
*امتیازات براهین قرآن | * امتیازات براهین قرآن | ||
# [[جامع]] [[شهود]] [[عقلی]] و [[نقلی]] | # [[جامع]] [[شهود]] [[عقلی]] و [[نقلی]] | ||
#جامع [[حکمت نظری]] و عملی | # جامع [[حکمت نظری]] و عملی | ||
#عمیق و رسا | # عمیق و رسا | ||
*براهین [[توحیدی]] قرآن | * براهین [[توحیدی]] قرآن | ||
** [[برهان تمانع]] | ** [[برهان تمانع]] | ||
***کاربر واژه [[فساد]] در قرآن | *** کاربر واژه [[فساد]] در قرآن | ||
***شکل منطقی برهان | *** شکل منطقی برهان | ||
***رابطه مقدم و [[تالی]] | *** رابطه مقدم و [[تالی]] | ||
***تقریر برهان | *** تقریر برهان | ||
*** [[شبهات]] برهان تمانع | *** [[شبهات]] برهان تمانع | ||
***احتمال تعدد [[خدا]] و [[جهان]] | *** احتمال تعدد [[خدا]] و [[جهان]] | ||
***تعمیم برهان تمانع به [[تشریع]] | *** تعمیم برهان تمانع به [[تشریع]] | ||
***برهان تمانع در [[روایات]] | *** برهان تمانع در [[روایات]] | ||
** [[برهان محبت]] | ** [[برهان محبت]] | ||
***محور برهانن [[محبت]] | *** محور برهانن [[محبت]] | ||
*** [[حد وسط]] در براهن [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} | *** [[حد وسط]] در براهن [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} | ||
***تبیین برهان محبت | *** تبیین برهان محبت | ||
***تنافی افول با [[ربوبیت]] | *** تنافی افول با [[ربوبیت]] | ||
*** [[احتجاج حضرت ابراهیم]]{{ع}} برای دیگران | *** [[احتجاج حضرت ابراهیم]] {{ع}} برای دیگران | ||
***ویژگی‌های برهان محبت | *** ویژگی‌های برهان محبت | ||
**#خالی از پیچیدگی فنی و اصطلاحی | **# خالی از پیچیدگی فنی و اصطلاحی | ||
**#حاوی برهان [[شهودی]] و عقلی | **# حاوی برهان [[شهودی]] و عقلی | ||
**#مفید [[یقین]] منطقی | **# مفید [[یقین]] منطقی | ||
**# [[جامعیت]] برهان محبت | **# [[جامعیت]] برهان محبت | ||
**#درآمیختن [[معرفت]] با محبت | **# درآمیختن [[معرفت]] با محبت | ||
** [[برهان حرکت]] | ** [[برهان حرکت]] | ||
***محور اصلی در حرکت‌های طبیعی قرآن | *** محور اصلی در حرکت‌های طبیعی قرآن | ||
**#وزش [[باد]] و [[بارش باران]] | **# وزش [[باد]] و [[بارش باران]] | ||
**#حرکت آب‌ها | **# حرکت آب‌ها | ||
**#حرکت [[ستارگان]] | **# حرکت [[ستارگان]] | ||
**# [[رویش گیاهان]] | **# [[رویش گیاهان]] | ||
**#سیر تطور [[انسان]] | **# سیر تطور [[انسان]] | ||
** [[برهان نظم]] | ** [[برهان نظم]] | ||
*** [[هدف]] از برهان نظم | *** [[هدف]] از برهان نظم | ||
***نظام‌های [[حاکم]] بر جهان | *** نظام‌های [[حاکم]] بر جهان | ||
**# [[نظم]] فاعلی | **# [[نظم]] فاعلی | ||
**# [[نظام]] درونی و بیرونی | **# [[نظام]] درونی و بیرونی | ||
**برهان [[حیات]] و [[مرگ]] | ** برهان [[حیات]] و [[مرگ]] | ||
*** [[حقانیت]] مرگ و [[زندگی]] | *** [[حقانیت]] مرگ و [[زندگی]] | ||
***مبدأ فاعلی حیات و مرگ | *** مبدأ فاعلی حیات و مرگ | ||
*** [[احتجاج ابراهیم]]{{ع}} | *** [[احتجاج ابراهیم]] {{ع}} | ||
*** [[زمامدار]] [[حیات]] و مرگ | *** [[زمامدار]] [[حیات]] و مرگ | ||
***مرگ و [[حیات معنوی]] | *** مرگ و [[حیات معنوی]] | ||
**برهان شخادت خدا | ** برهان شخادت خدا | ||
***تقریر برهان [[شهادت]] | *** تقریر برهان [[شهادت]] | ||
** [[برهان ولایت]] | ** [[برهان ولایت]] | ||
***امر به استدلال | *** امر به استدلال | ||
*** [[نفی ولایت]] غیر خدا | *** [[نفی ولایت]] غیر خدا | ||
***خدای نوآور و مبتکر | *** خدای نوآور و مبتکر | ||
***تأمین کننده نیازهای [[بشر]] | *** تأمین کننده نیازهای [[بشر]] | ||
***تبیین برهان ولایت | *** تبیین برهان ولایت | ||
***ابعاد برهان ولایت | *** ابعاد برهان ولایت | ||
**# [[هماهنگی]] براهین قرآن با [[سیر و سلوک]] | **# [[هماهنگی]] براهین قرآن با [[سیر و سلوک]] | ||
**#محتوای [[آیه]] و [[شأن نزول]] | **# محتوای [[آیه]] و [[شأن نزول]] | ||
**# [[سوره انعام]] و براهین توحیدی | **# [[سوره انعام]] و براهین توحیدی | ||
==== فصل دوم: راه انفسی ==== | ==== فصل دوم: راه انفسی ==== | ||
*مقصود از انفسی | * مقصود از انفسی | ||
۱. حیات فطری انسان | ۱. حیات فطری انسان | ||
* [[توحید فطری]] | * [[توحید فطری]] | ||
# [[آیات]] [[تذکره]] | # [[آیات]] [[تذکره]] | ||
#آیات [[نسیان]] | # آیات [[نسیان]] | ||
#گرایش مقطعی به خدا | # گرایش مقطعی به خدا | ||
*تبیین [[راه فطرت]] | * تبیین [[راه فطرت]] | ||
# [[بینش]] شهودی [[مضطر]] | # [[بینش]] شهودی [[مضطر]] | ||
#توجه به سبب [[برتر]] هنگا [[انقطاع]] | # توجه به سبب [[برتر]] هنگا [[انقطاع]] | ||
۲. حیات طبیعی انسان | ۲. حیات طبیعی انسان | ||
*نفس و [[شئون]] آن | * نفس و [[شئون]] آن | ||
*تبیین راه انفسی | * تبیین راه انفسی | ||
*محورهای راه انفسی | * محورهای راه انفسی | ||
#ساللک و مسللک | # ساللک و مسللک | ||
#مبدأ و مقصد | # مبدأ و مقصد | ||
# [[زمان]] | # [[زمان]] | ||
#زاد و توشه | # زاد و توشه | ||
#مرکب | # مرکب | ||
*دست آوردهای راه انفسی | * دست آوردهای راه انفسی | ||
*موانع راه انفسی | * موانع راه انفسی | ||
# [[گناه]] | # [[گناه]] | ||
# [[شک و تردید]] | # [[شک و تردید]] | ||
# [[اعراض]] از [[یاد خدا]] | # [[اعراض]] از [[یاد خدا]] | ||
*امتیازات راه انفسی بر آفاقی | * امتیازات راه انفسی بر آفاقی | ||
# [[حضوری بودن علم]] | # [[حضوری بودن علم]] | ||
#زوال ناپذیری [[علم]] | # زوال ناپذیری [[علم]] | ||
#ناگسستگی علم از [[عمل]] | # ناگسستگی علم از [[عمل]] | ||
#سودمندترین [[معرفت]] | # سودمندترین [[معرفت]] | ||
* [[حدیث]] [[معرفت نفس]] | * [[حدیث]] [[معرفت نفس]] | ||
==== فصل سوم: از مقصد به مقصود یا [[سیر]] در [[حقیقت]] هستی ==== | ==== فصل سوم: از مقصد به مقصود یا [[سیر]] در [[حقیقت]] هستی ==== | ||
*امتیازات راه سوم | * امتیازات راه سوم | ||
* [[قرآن]] و [[شناخت خدا]] با [[خدا]] | * [[قرآن]] و [[شناخت خدا]] با [[خدا]] | ||
* [[روایات]] و شناخت خدا با خدا | * [[روایات]] و شناخت خدا با خدا | ||
| خط ۱۴۷: | خط ۱۵۱: | ||
=== بخش دوم: [[مراتب توحید]] === | === بخش دوم: [[مراتب توحید]] === | ||
====فصل یکم: [[توحید ذات]] ==== | ==== فصل یکم: [[توحید ذات]] ==== | ||
* [[تنزه]] خدا از [[وحدت]] عددی و شخصی | * [[تنزه]] خدا از [[وحدت]] عددی و شخصی | ||
** [[وجه]] اطلاق عدد بر خدا | ** [[وجه]] اطلاق عدد بر خدا | ||
**معرفت ذات وجاب | ** معرفت ذات وجاب | ||
** [[براهین توحید]] و [[اختلاف]] مبانی | ** [[براهین توحید]] و [[اختلاف]] مبانی | ||
**راه‌های معرفت [[واجب]] | ** راه‌های معرفت [[واجب]] | ||
**محکم‌ترین [[برهان]] [[توحیدی]] | ** محکم‌ترین [[برهان]] [[توحیدی]] | ||
*سیر [[علمی]] [[برهان صدیقین]] | * سیر [[علمی]] [[برهان صدیقین]] | ||
**تقریر برهان صدیقین | ** تقریر برهان صدیقین | ||
**برهان صدیقین و [[کتاب و سنت]] | ** برهان صدیقین و [[کتاب و سنت]] | ||
**بهتری [[برهان توحید]] | ** بهتری [[برهان توحید]] | ||
**برهان بسیط الحقیقه | ** برهان بسیط الحقیقه | ||
**اقتضای ذاتی بسیط الحقیقه | ** اقتضای ذاتی بسیط الحقیقه | ||
** [[توحید ذاتی]] در قرآن | ** [[توحید ذاتی]] در قرآن | ||
**یکتایی و [[یگانگی]] [[خدای سبحان]] | ** یکتایی و [[یگانگی]] [[خدای سبحان]] | ||
==== فصل دوم: [[توحید]] [[اسما]] وصفات ==== | ==== فصل دوم: [[توحید]] [[اسما]] وصفات ==== | ||
*معنای اسم و صفت | * معنای اسم و صفت | ||
**بررسی توفیقی بودن [[اسماء الله]] | ** بررسی توفیقی بودن [[اسماء الله]] | ||
**توفیقی بودن اسماء الله در [[عرفان]] و [[حکمت]] | ** توفیقی بودن اسماء الله در [[عرفان]] و [[حکمت]] | ||
** [[حکم]] اسمای لفظی | ** [[حکم]] اسمای لفظی | ||
** [[ادله]] توفیقی بودن اسماء الله | ** [[ادله]] توفیقی بودن اسماء الله | ||
*نکاتی درباره اسمای حسنا | * نکاتی درباره اسمای حسنا | ||
**اسمای خدای سبحان در قرآن | ** اسمای خدای سبحان در قرآن | ||
** [[تسبیح]] و [[تقدیس]] اسما | ** [[تسبیح]] و [[تقدیس]] اسما | ||
**اختصاص اسمای حسنا به خدا | ** اختصاص اسمای حسنا به خدا | ||
*مراتب اسمای حسنا | * مراتب اسمای حسنا | ||
** [[حاکمیت]] برخی اسما بر برخی ئیگر | ** [[حاکمیت]] برخی اسما بر برخی ئیگر | ||
**اسمای حسنا و دو [[نظریه]] [[افراط]] و [[تفریط]] | ** اسمای حسنا و دو [[نظریه]] [[افراط]] و [[تفریط]] | ||
**تأثیر [[اسمای الهی]] در [[نظام هستی]] | ** تأثیر [[اسمای الهی]] در [[نظام هستی]] | ||
* [[صفات ثبوتی]] و سلبی | * [[صفات ثبوتی]] و سلبی | ||
**ارجاع صفات ثبوتی به سلبی و [[نقد]] آن | ** ارجاع صفات ثبوتی به سلبی و [[نقد]] آن | ||
**نمونه‌ای از [[صفات سلبی]] ([[رؤیت]]) | ** نمونه‌ای از [[صفات سلبی]] ([[رؤیت]]) | ||
**اقسام رؤیت | ** اقسام رؤیت | ||
*# [[رؤیت ظاهری]] | *# [[رؤیت ظاهری]] | ||
*#رؤیت مفهومی | *# رؤیت مفهومی | ||
*#رؤیت [[شهودی]] | *# رؤیت [[شهودی]] | ||
**رؤیت مورد تقاضای [[حضرت موسی]]{{ع}} | ** رؤیت مورد تقاضای [[حضرت موسی]] {{ع}} | ||
*#رؤیت به معنای علم | *# رؤیت به معنای علم | ||
*#بیان [[خواست مردم]] | *# بیان [[خواست مردم]] | ||
*# [[شهود]] [[قلبی]] | *# [[شهود]] [[قلبی]] | ||
*دیدگاه‌ها درباره [[صفات الهی]] | * دیدگاه‌ها درباره [[صفات الهی]] | ||
۱. [[مذهب]] [[تشبیه]] | ۱. [[مذهب]] [[تشبیه]] | ||
* [[یهود]] | * [[یهود]] | ||
* [[نصارا]] | * [[نصارا]] | ||
*گروه مشبهه و [[مجسمه]] | * گروه مشبهه و [[مجسمه]] | ||
۲. [[تنزیه]] مطلق | ۲. [[تنزیه]] مطلق | ||
*ابطال مذهب تعطیل | * ابطال مذهب تعطیل | ||
۳. جمع بین [[تشبیه و تنزیه]] | ۳. جمع بین [[تشبیه و تنزیه]] | ||
*قرآن و جمع بین تشبیه و تنزیه | * قرآن و جمع بین تشبیه و تنزیه | ||
* [[محکمات]] قرآن در صفات ذاتی | * [[محکمات]] قرآن در صفات ذاتی | ||
** [[تدارک]] تشبیه با [[تنزیه]] | ** [[تدارک]] تشبیه با [[تنزیه]] | ||
**روایات و [[نفی]] تشبیه و تنزیه | ** روایات و [[نفی]] تشبیه و تنزیه | ||
*تقسیمی دیگر برای اسما و صفات الهی | * تقسیمی دیگر برای اسما و صفات الهی | ||
** [[صفات ذات]] | ** [[صفات ذات]] | ||
** [[صفات فعل]] | ** [[صفات فعل]] | ||
***تشخیص صفات فعل از صفات ذات | *** تشخیص صفات فعل از صفات ذات | ||
***تفاوت‌های اوصاف ذاتی و فعلی | *** تفاوت‌های اوصاف ذاتی و فعلی | ||
*نحوه [[ارتباط]] صفات با ذات | * نحوه [[ارتباط]] صفات با ذات | ||
**زیادت صفات بر ذات | ** زیادت صفات بر ذات | ||
** [[ادله]] [[اشاعره]] | ** [[ادله]] [[اشاعره]] | ||
** [[قیام]] صفات به ذات | ** [[قیام]] صفات به ذات | ||
** [[تشبیه]] به صفات ممکن | ** [[تشبیه]] به صفات ممکن | ||
**عدم امکان حمل به شیء برخود | ** عدم امکان حمل به شیء برخود | ||
** [[نفی]] صفات یا [[مذهب]] تعطیل | ** [[نفی]] صفات یا [[مذهب]] تعطیل | ||
**عینیت صفات با ذات | ** عینیت صفات با ذات | ||
* [[دلایل]] [[امامیه]] بر عینیت صفات با ذات | * [[دلایل]] [[امامیه]] بر عینیت صفات با ذات | ||
** [[دلایل عقلی]] | ** [[دلایل عقلی]] | ||
**دلایل [[نقی]] | ** دلایل [[نقی]] | ||
*بیان [[صفات ذات]] | * بیان [[صفات ذات]] | ||
۱. [[حیات]] | ۱. [[حیات]] | ||
*وجد تشکیکی [[حیات]] | * وجد تشکیکی [[حیات]] | ||
* [[اثبات]] صفات حیات برای [[خدا]] | * [[اثبات]] صفات حیات برای [[خدا]] | ||
*ویژگی‌های [[حیات الهی]] | * ویژگی‌های [[حیات الهی]] | ||
* [[توحید]] حیات | * [[توحید]] حیات | ||
*حیات در [[روایات]] | * حیات در [[روایات]] | ||
۲. [[علم]] | ۲. [[علم]] | ||
*اقسام [[علم الهی]] | * اقسام [[علم الهی]] | ||
** [[علم ذاتی]] | ** [[علم ذاتی]] | ||
** [[علم فعلی]] | ** [[علم فعلی]] | ||
* [[قرآن]] و علم فعلی [[الهی]] | * [[قرآن]] و علم فعلی [[الهی]] | ||
*عمق و [[گستره علم]] فعلی خدا | * عمق و [[گستره علم]] فعلی خدا | ||
*ویژگی‌های علم الهی | * ویژگی‌های علم الهی | ||
*علم الهی و [[افعال]] [[انسان]] | * علم الهی و [[افعال]] [[انسان]] | ||
*توحید در علم | * توحید در علم | ||
۳ و ۴. [[سمیع]] و [[بصیر]] | ۳ و ۴. [[سمیع]] و [[بصیر]] | ||
*دوگانگی در سمیع و بصیر | * دوگانگی در سمیع و بصیر | ||
*مراتب شنود | * مراتب شنود | ||
*توحید سمیع و بصیر | * توحید سمیع و بصیر | ||
۵. [[قدرت]] | ۵. [[قدرت]] | ||
*قدرت در لغت | * قدرت در لغت | ||
*قدرت در اصطلاح | * قدرت در اصطلاح | ||
* [[براهین]] [[قدرت الهی]] | * [[براهین]] [[قدرت الهی]] | ||
# [[برهان عقلی]] | # [[برهان عقلی]] | ||
# [[برهان نقلی]] | # [[برهان نقلی]] | ||
*یکم. اثبات قدرت و [[توانایی]] | * یکم. اثبات قدرت و [[توانایی]] | ||
*دوم. نفی انوعا [[تعجیز]] از خدا | * دوم. نفی انوعا [[تعجیز]] از خدا | ||
* [[تنزیه]] قدرت الهی | * [[تنزیه]] قدرت الهی | ||
*توحید در قدرت | * توحید در قدرت | ||
#برهان عقلی بر توحید قدرت | # برهان عقلی بر توحید قدرت | ||
#برهان نقلی بر توحید قدرت | # برهان نقلی بر توحید قدرت | ||
* [[فروع]] قدرت نامتناهی | * [[فروع]] قدرت نامتناهی | ||
*نکاتی درباره توحید قدرت | * نکاتی درباره توحید قدرت | ||
۶. [[عزت]] | ۶. [[عزت]] | ||
*معنای عزت | * معنای عزت | ||
*عزت کاذب | * عزت کاذب | ||
*عزب [[صادق]] | * عزب [[صادق]] | ||
*توحید در عزت | * توحید در عزت | ||
*عزت در [[ادعیه]] | * عزت در [[ادعیه]] | ||
*«[[حق]]»، وصف مشترک بین ذات و فعل | *«[[حق]]»، وصف مشترک بین ذات و فعل | ||
*«حق» در لغت | *«حق» در لغت | ||
| خط ۲۶۱: | خط ۲۶۵: | ||
*«حق»در [[عرفان]] | *«حق»در [[عرفان]] | ||
==== فصل سوم: توحید افعالی ==== | ==== فصل سوم: توحید افعالی ==== | ||
*ویژگی‌های فعل الهی | * ویژگی‌های فعل الهی | ||
#تحقق فعل، به صرف [[اراده]] | # تحقق فعل، به صرف [[اراده]] | ||
# [[تخلف]] ناپذیری فعل از اراده | # [[تخلف]] ناپذیری فعل از اراده | ||
#کفایت مبدأ فاعلی | # کفایت مبدأ فاعلی | ||
#مادی نبودن فعل | # مادی نبودن فعل | ||
#صدور به نحو تجلی | # صدور به نحو تجلی | ||
#دوام [[فیض]] | # دوام [[فیض]] | ||
#حکیمانه بودن | # حکیمانه بودن | ||
# [[اختیار]] | # [[اختیار]] | ||
#تحقق [[وعده]] و امکان [[عفو]] از [[عید]] | # تحقق [[وعده]] و امکان [[عفو]] از [[عید]] | ||
#بررسی برخی از روایات | # بررسی برخی از روایات | ||
*تبیین [[صفات فعل]] | * تبیین [[صفات فعل]] | ||
** [[توحید در خالقیت]] | ** [[توحید در خالقیت]] | ||
*** [[توحید خالقیت]] و مسئله [[شرور]] | *** [[توحید خالقیت]] و مسئله [[شرور]] | ||
***اقسام شرور [[تکوینی]] | *** اقسام شرور [[تکوینی]] | ||
***نقش انسان در تبدیل [[نعمت]] به نقمت | *** نقش انسان در تبدیل [[نعمت]] به نقمت | ||
***منشأ انتزاع [[خیر و شر]] | *** منشأ انتزاع [[خیر و شر]] | ||
*** [[نظام احسن]] | *** [[نظام احسن]] | ||
***نسبی بودن [[شر]] | *** نسبی بودن [[شر]] | ||
***عدمی بودن شر | *** عدمی بودن شر | ||
*** [[جهان]] تهی از شر | *** [[جهان]] تهی از شر | ||
** [[توحید در مالکیت]] | ** [[توحید در مالکیت]] | ||
***سر تاکید [[انبیا]] بر [[توحید مالکیت]] | *** سر تاکید [[انبیا]] بر [[توحید مالکیت]] | ||
***نحوه اسناد امور اعتباری به خدا | *** نحوه اسناد امور اعتباری به خدا | ||
** [[توحید در ربوبیت]] | ** [[توحید در ربوبیت]] | ||
*گستره [[ربوبیت الهی]] | * گستره [[ربوبیت الهی]] | ||
** [[توحید در رازقیت]] | ** [[توحید در رازقیت]] | ||
** [[توحید در ولایت]] | ** [[توحید در ولایت]] | ||
***اقسام [[ولایت]] | *** اقسام [[ولایت]] | ||
*** [[ولایت در قرآن]] | *** [[ولایت در قرآن]] | ||
***ولایت غیر خدا | *** ولایت غیر خدا | ||
***ولایت پاداشی | *** ولایت پاداشی | ||
* [[توحید افعالی]] و [[نظام]] علیت | * [[توحید افعالی]] و [[نظام]] علیت | ||
# [[ضرورت]] [[قانون]] علت و معلول | # [[ضرورت]] [[قانون]] علت و معلول | ||
# [[التزام]] همگانی به [[قانون علیت]] | # [[التزام]] همگانی به [[قانون علیت]] | ||
#قرآن و [[قانون علیت]] | # قرآن و [[قانون علیت]] | ||
#علت مورد بحث | # علت مورد بحث | ||
# [[امتناع]] توارد | # [[امتناع]] توارد | ||
*آرا و انظار | * آرا و انظار | ||
# [[نفی]] [[نظام]] علیت | # [[نفی]] [[نظام]] علیت | ||
## [[ادله]] [[اشاعره]] | ## [[ادله]] [[اشاعره]] | ||
##اشکال [[علامه]] به اشاعره | ## اشکال [[علامه]] به اشاعره | ||
#تفکیک بین [[توحید افعالی]] و نظام علیت | # تفکیک بین [[توحید افعالی]] و نظام علیت | ||
#جمع بین توحید افعالی و نظام علیت | # جمع بین توحید افعالی و نظام علیت | ||
##علت‌های طولی | ## علت‌های طولی | ||
##علت [[حقیقی]] و علت‌های اعدادی | ## علت [[حقیقی]] و علت‌های اعدادی | ||
#ارجاع علیت به تشان | # ارجاع علیت به تشان | ||
#مبنای مظهریت و تشأن | # مبنای مظهریت و تشأن | ||
##تلطیف و ترقیق علیت، نه نفی آن | ## تلطیف و ترقیق علیت، نه نفی آن | ||
*توحید افعالی و [[اراده انسان]] | * توحید افعالی و [[اراده انسان]] | ||
**آرا و [[انتظار]] | ** آرا و [[انتظار]] | ||
** [[نظریه جبر]] | ** [[نظریه جبر]] | ||
***ادله شاعر | *** ادله شاعر | ||
*** [[دلیل عقلی]] | *** [[دلیل عقلی]] | ||
*** [[دلیل نقلی]] | *** [[دلیل نقلی]] | ||
***دلیل نقلی [[روایی]] | *** دلیل نقلی [[روایی]] | ||
*** [[پاسخ]] اجمالی | *** [[پاسخ]] اجمالی | ||
***مسئله اسناد [[اضلال]] به [[خدا]] | *** مسئله اسناد [[اضلال]] به [[خدا]] | ||
***آرای [[مفسران]] و [[فرق اسلامی]] | *** آرای [[مفسران]] و [[فرق اسلامی]] | ||
*** [[اقسام هدایت]] و انواع [[ضلال]] | *** [[اقسام هدایت]] و انواع [[ضلال]] | ||
**** [[هدایت تکوینی عام]] | **** [[هدایت تکوینی عام]] | ||
**** [[هدایت تشریعی]] | **** [[هدایت تشریعی]] | ||
**** [[هدایت تکوینی]] خاص یا پاداشی | **** [[هدایت تکوینی]] خاص یا پاداشی | ||
****اضلال اابتدایی | **** اضلال اابتدایی | ||
****اضلال [[کیفری]] | **** اضلال [[کیفری]] | ||
***علل اضلال کیفری | *** علل اضلال کیفری | ||
***اضلال کیفری در [[روایات]] | *** اضلال کیفری در [[روایات]] | ||
** [[نظریه تفویض]] | ** [[نظریه تفویض]] | ||
*#دلیل عقلی [[معتزله]] | *# دلیل عقلی [[معتزله]] | ||
*#دلیل نقلی معتزله | *# دلیل نقلی معتزله | ||
** [[نظریه]]«[[امر بین امرین]]» | ** [[نظریه]]«[[امر بین امرین]]» | ||
*** [[ادله قرآنی]] | *** [[ادله قرآنی]] | ||
*** [[دلیل روایی]] | *** [[دلیل روایی]] | ||
***نفی [[جبر و تفویض]] در روایات | *** نفی [[جبر و تفویض]] در روایات | ||
*توحید افعالی و [[روایات تفویض]] | * توحید افعالی و [[روایات تفویض]] | ||
**مظهریت و [[توحید]] [[اسما]] | ** مظهریت و [[توحید]] [[اسما]] | ||
**شواهد [[مظهریت تام]] [[انسان کامل]] | ** شواهد [[مظهریت تام]] [[انسان کامل]] | ||
*** [[آیات]] | *** [[آیات]] | ||
*** [[هماهنگی]] مظمون آیات با توحید | *** [[هماهنگی]] مظمون آیات با توحید | ||
***روایات | *** روایات | ||
*** [[حدیث قرب نوافل]] و مظهریت | *** [[حدیث قرب نوافل]] و مظهریت | ||
*** [[کلام]] بزرگان در شرح [[حدیث]] | *** [[کلام]] بزرگان در شرح [[حدیث]] | ||
***راه حل کلیدی | *** راه حل کلیدی | ||
***مظاهر [[سقوط]] | *** مظاهر [[سقوط]] | ||
==== فصل چهارم: [[توحید عملی]] ==== | ==== فصل چهارم: [[توحید عملی]] ==== | ||
*اهمیت توحید عملی | * اهمیت توحید عملی | ||
*گستره توحید عملی | * گستره توحید عملی | ||
# [[جهان تکوین]] | # [[جهان تکوین]] | ||
# [[عالم]] [[تشریع]] | # [[عالم]] [[تشریع]] | ||
*جلوه‌های توحید عملی | * جلوه‌های توحید عملی | ||
*یکم. [[توحید در عبادت]] | * یکم. [[توحید در عبادت]] | ||
*ادله [[توحید عبادی]] | * ادله [[توحید عبادی]] | ||
# [[خالقیت]] | # [[خالقیت]] | ||
# [[ربوبیت]] | # [[ربوبیت]] | ||
| خط ۳۶۰: | خط ۳۶۴: | ||
* [[شبهات]] توحید عبادی | * [[شبهات]] توحید عبادی | ||
# [[سجده فرشتگان]] | # [[سجده فرشتگان]] | ||
# [[سجده]] [[حضرت یعقوب]]{{ع}} | # [[سجده]] [[حضرت یعقوب]] {{ع}} | ||
*دوم. [[توحید در حمد]] | * دوم. [[توحید در حمد]] | ||
*اهمیت [[حمد]] [[الهی]] | * اهمیت [[حمد]] [[الهی]] | ||
*اقسام حمد | * اقسام حمد | ||
*انحصار محمودیت در [[خدای سبحان]] | * انحصار محمودیت در [[خدای سبحان]] | ||
*سوم. [[توحید در دعا]] | * سوم. [[توحید در دعا]] | ||
* [[قرآن]] و توحید در دعا | * [[قرآن]] و توحید در دعا | ||
*روایات و توحید در دعا | * روایات و توحید در دعا | ||
==== فصل پنجم: [[موحدان]] در قرآن ==== | ==== فصل پنجم: [[موحدان]] در قرآن ==== | ||
*روش [[تربیتی]] قرآن | * روش [[تربیتی]] قرآن | ||
*منادیان توحید | * منادیان توحید | ||
*موحدان در [[دعا]] | * موحدان در [[دعا]] | ||
*ره‌آوردهای [[موحد]] بودن | * ره‌آوردهای [[موحد]] بودن | ||
# [[شناخت]] [[واقعی]] [[انسان]] و [[جهان]] | # [[شناخت]] [[واقعی]] [[انسان]] و [[جهان]] | ||
# [[امان]] و [[آرامش]] | # [[امان]] و [[آرامش]] | ||
| خط ۳۷۸: | خط ۳۸۲: | ||
=== بخش سوم: نفی [[شرک]] === | === بخش سوم: نفی [[شرک]] === | ||
*شرک و گستره آن | * شرک و گستره آن | ||
* [[مشرک]] اسمی و وصفی | * [[مشرک]] اسمی و وصفی | ||
*مفاهیم متقارب با شرک | * مفاهیم متقارب با شرک | ||
# [[کفر]] | # [[کفر]] | ||
# [[الحاد]] | # [[الحاد]] | ||
# [[نفاق]] | # [[نفاق]] | ||
*شرک بدترین [[ستم]] به توحید | * شرک بدترین [[ستم]] به توحید | ||
==== فصل یکم: انواع شرک ==== | ==== فصل یکم: انواع شرک ==== | ||
* [[شرک در ذات]] | * [[شرک در ذات]] | ||
* [[شرک در صفات]] ذاتی | * [[شرک در صفات]] ذاتی | ||
*شرک در صفات فعلی | * شرک در صفات فعلی | ||
*شرک در خالقیت | * شرک در خالقیت | ||
*شرک در ربوبیت | * شرک در ربوبیت | ||
*شرک در [[عبادت]] | * شرک در [[عبادت]] | ||
*واکنش‌های عملی [[مشرکان]] | * واکنش‌های عملی [[مشرکان]] | ||
*واکنش‌های عملی مشرکان | * واکنش‌های عملی مشرکان | ||
* [[ضرورت]] تحقیق و نفی [[تقلید]] | * [[ضرورت]] تحقیق و نفی [[تقلید]] | ||
*شرک در [[عمل]] | * شرک در [[عمل]] | ||
*مرز [[توحید]] ور [[شرک]] | * مرز [[توحید]] ور [[شرک]] | ||
* [[عبادت]] | * [[عبادت]] | ||
* [[توسل]] | * [[توسل]] | ||
*توسل در [[قرآن]] و [[روایات]] | * توسل در [[قرآن]] و [[روایات]] | ||
* [[شفاعت]] | * [[شفاعت]] | ||
==== فصل دوم: گروه‌های [[مشرک]] ==== | ==== فصل دوم: گروه‌های [[مشرک]] ==== | ||
*دهریه | * دهریه | ||
*ابطال [[ازلی]] بودن ماده | * ابطال [[ازلی]] بودن ماده | ||
* [[بت پرستان]] | * [[بت پرستان]] | ||
* [[پرستش ملائکه]] | * [[پرستش ملائکه]] | ||
* [[پرستش]] اجرام آسمانی | * [[پرستش]] اجرام آسمانی | ||
*پرستش[[جن]] | * پرستش[[جن]] | ||
*دو گانه پرستان | * دو گانه پرستان | ||
* [[اهل کتاب]] | * [[اهل کتاب]] | ||
*تثلیت [[نصارا]] | * تثلیت [[نصارا]] | ||
** [[غلو در دین]] | ** [[غلو در دین]] | ||
* [[شعار]] اصلی [[مسیحیان]] | * [[شعار]] اصلی [[مسیحیان]] | ||
*تضاد تثلیت با توحید | * تضاد تثلیت با توحید | ||
*قرآن و ابطال شرک نصارا | * قرآن و ابطال شرک نصارا | ||
*فرق بین «ثالث ثلاثه» و «رابع ثلاثه» | * فرق بین «ثالث ثلاثه» و «رابع ثلاثه» | ||
* [[ثنویت]] [[یهود]] | * [[ثنویت]] [[یهود]] | ||
*محسوس دانستن [[خدا]] | * محسوس دانستن [[خدا]] | ||
*گوساله پرستی | * گوساله پرستی | ||
* [[نبوت]] [[عزیز]] | * [[نبوت]] [[عزیز]] | ||
*بدعت‌های شرک آلود | * بدعت‌های شرک آلود | ||
*ترجیح بت پرستان بر [[مسلمانان]] | * ترجیح بت پرستان بر [[مسلمانان]] | ||
==== فصل سوم: ریشه‌های شرک ==== | ==== فصل سوم: ریشه‌های شرک ==== | ||
* [[هواپرستی]] | * [[هواپرستی]] | ||
* [[جهالت]] | * [[جهالت]] | ||
** [[جهل]] در مقابل [[علم]] | ** [[جهل]] در مقابل [[علم]] | ||
**جهل در مقابل [[عقل]] | ** جهل در مقابل [[عقل]] | ||
* [[حس‌گرایی]] | * [[حس‌گرایی]] | ||
*تنوع موجودات و تشتت حوادث | * تنوع موجودات و تشتت حوادث | ||
* [[تقلید کورکورانه]] | * [[تقلید کورکورانه]] | ||
*سردمداران [[زر و زور]] | * سردمداران [[زر و زور]] | ||
* [[شخصیت]] پرستی | * [[شخصیت]] پرستی | ||
** [[نفی]] [[غلو]] در روایات | ** [[نفی]] [[غلو]] در روایات | ||
*منابع پنداری | * منابع پنداری | ||
*شفاعت | * شفاعت | ||
* [[تقرب به خدا]] | * [[تقرب به خدا]] | ||
* [[طلب]] [[نصرت]] | * [[طلب]] [[نصرت]] | ||
| خط ۴۴۷: | خط ۴۵۱: | ||
* [[عذاب]] [[جهنم]] | * [[عذاب]] [[جهنم]] | ||
* [[بینش]] و [[عمل]]مشرکان | * [[بینش]] و [[عمل]]مشرکان | ||
#ناکامی | # ناکامی | ||
# [[تباهی]] | # [[تباهی]] | ||
# [[سست]] بنیانی | # [[سست]] بنیانی | ||
| خط ۴۵۴: | خط ۴۵۸: | ||
# [[سقوط]] | # [[سقوط]] | ||
# [[اضطراب]] | # [[اضطراب]] | ||
#کودنی | # کودنی | ||
==== فصل پنجم: [[برائت]] همگانی از شرک ==== | ==== فصل پنجم: [[برائت]] همگانی از شرک ==== | ||
* [[تبری]] مشرکان | * [[تبری]] مشرکان | ||
*تبری [[بت‌ها]] | * تبری [[بت‌ها]] | ||
*تبری معبودان | * تبری معبودان | ||
*تبری [[حضرت عیسی]]{{ع}} | * تبری [[حضرت عیسی]] {{ع}} | ||
*تبری [[ملائکه]] | * تبری [[ملائکه]] | ||
*تبری [[عابد]] و [[معبود]] | * تبری [[عابد]] و [[معبود]] | ||
*تبری [[گواهان]] | * تبری [[گواهان]] | ||
{{پایان فهرست اثر}} | {{پایان فهرست اثر}} | ||
| خط ۴۶۹: | خط ۴۷۳: | ||
| پدیدآورنده کتاب = عبدالله جوادی آملی}} | | پدیدآورنده کتاب = عبدالله جوادی آملی}} | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||