توحید در قرآن - جوادی آملی (کتاب)

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
توحید در قرآن
تفسیر موضوعی قرآن کریم
زبانفارسی
نویسندهعبدالله جوادی آملی
تحقیق یا تدوینحیدر علی ایوبی
ویراستارسید حسین شفیعی، علی اسلامی
موضوعتوحید در قرآن
مذهبشیعه
ناشرانتشارات اس‍راء‏‫‬‬‬‬
محل نشرقم، ایران
سال نشر1385 ش
تعداد صفحه۷۹۲
شابک‭۹۶۴۵۹۸۴۲۵۴‬‬
شماره ملی‎۱۰۹۶۵۱۳

توحید در قرآن (تفسیر موضوعی قرآن کریم)، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحث کلی توحید می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر عبدالله جوادی آملی است و انتشارات اس‍راء‏‫ انتشار آن را به عهده داشته است. ‬‬‬‬

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «توحید در قرآن پس از طرح مباحث کلی توحید، در سه بخش، و طی فصولی متعدد مباحث قرآن و راه‌های شناخت، براهین توحیدی قرآن، مراتب توحید، توحید در ذات، توحید در اسما و صفات، توحید افعالی، توحید عملی، موحدان در قرآن، نفی شرک انواع شرک، گروه‌های مشرک، موجبات و پیامدهای شرک را مورد علاقه قرار می‌دهد. حضرت استاد آیة الله جوادی آملی که انس با قرآن و حشر با معارف والای آن، حقیقت وجودی و ساختار معرفتی و معنوی ایشان را تشکیل می‌دهد، بسیاری از مباحث عمده توحید را از منظر قرآن مورد تبیین، تحلیل و تعلیل قرار داده و منظرهای مختلف فلسفی و عرفانی را در خدمت معرفت قرآنی آورده‌اند. تفسیر موضوعی با شیوه ممتاز و بهره‌وری فراوان علمی و عملی خود نیاز به اشراف و حضور مفسّر به تمامی ابعاد آیات الهی را دارد که این جز با دل و سرسپردن به حقیقت نورانی قرآن ممکن نیست».

فهرست کتاب

خداشناسی

بخش یکم: قرآن و راه‌های شناخت خدا

  1. راه آفاقی
  2. راه انفسی
    1. نکاتی درباره نفس
  3. از مقصد به مقصود

فصل یکم: راه آفاقی (شناخت خدا با علم حصولی)

  • برهان در اصطلاح قرآن
  • براهین قرآن بر توحید
  • امتیازات براهین قرآن
  1. جامع شهود عقلی و نقلی
  2. جامع حکمت نظری و عملی
  3. عمیق و رسا

فصل دوم: راه انفسی

  • مقصود از انفسی

۱. حیات فطری انسان

  1. آیات تذکره
  2. آیات نسیان
  3. گرایش مقطعی به خدا
  1. بینش شهودی مضطر
  2. توجه به سبب برتر هنگا انقطاع

۲. حیات طبیعی انسان

  • نفس و شئون آن
  • تبیین راه انفسی
  • محورهای راه انفسی
  1. ساللک و مسللک
  2. مبدأ و مقصد
  3. زمان
  4. زاد و توشه
  5. مرکب
  • دست آوردهای راه انفسی
  • موانع راه انفسی
  1. گناه
  2. شک و تردید
  3. اعراض از یاد خدا
  • امتیازات راه انفسی بر آفاقی
  1. حضوری بودن علم
  2. زوال ناپذیری علم
  3. ناگسستگی علم از عمل
  4. سودمندترین معرفت

فصل سوم: از مقصد به مقصود یا سیر در حقیقت هستی

بخش دوم: مراتب توحید

فصل یکم: توحید ذات

فصل دوم: توحید اسما وصفات

۱. مذهب تشبیه

۲. تنزیه مطلق

  • ابطال مذهب تعطیل

۳. جمع بین تشبیه و تنزیه

۱. حیات

۲. علم

۳ و ۴. سمیع و بصیر

  • دوگانگی در سمیع و بصیر
  • مراتب شنود
  • توحید سمیع و بصیر

۵. قدرت

  1. برهان عقلی
  2. برهان نقلی
  1. برهان عقلی بر توحید قدرت
  2. برهان نقلی بر توحید قدرت
  • فروع قدرت نامتناهی
  • نکاتی درباره توحید قدرت

۶. عزت

  • معنای عزت
  • عزت کاذب
  • عزب صادق
  • توحید در عزت
  • عزت در ادعیه
  • «حق»، وصف مشترک بین ذات و فعل
  • «حق» در لغت
  • «حق» در قرآن
  • «حق»در حکمت
  • «حق»در عرفان

فصل سوم: توحید افعالی

  • ویژگی‌های فعل الهی
  1. تحقق فعل، به صرف اراده
  2. تخلف ناپذیری فعل از اراده
  3. کفایت مبدأ فاعلی
  4. مادی نبودن فعل
  5. صدور به نحو تجلی
  6. دوام فیض
  7. حکیمانه بودن
  8. اختیار
  9. تحقق وعده و امکان عفو از عید
  10. بررسی برخی از روایات
  1. ضرورت قانون علت و معلول
  2. التزام همگانی به قانون علیت
  3. قرآن و قانون علیت
  4. علت مورد بحث
  5. امتناع توارد
  • آرا و انظار
  1. نفی نظام علیت
    1. ادله اشاعره
    2. اشکال علامه به اشاعره
  2. تفکیک بین توحید افعالی و نظام علیت
  3. جمع بین توحید افعالی و نظام علیت
    1. علت‌های طولی
    2. علت حقیقی و علت‌های اعدادی
  4. ارجاع علیت به تشان
  5. مبنای مظهریت و تشأن
    1. تلطیف و ترقیق علیت، نه نفی آن

فصل چهارم: توحید عملی

  • اهمیت توحید عملی
  • گستره توحید عملی
  1. جهان تکوین
  2. عالم تشریع
  1. خالقیت
  2. ربوبیت
  3. الوهیت
  4. مالکیت مرگ و حیات
  5. زمامداری نفع و ضرر
  1. سجده فرشتگان
  2. سجده حضرت یعقوب (ع)

فصل پنجم: موحدان در قرآن

  1. شناخت واقعی انسان و جهان
  2. امان و آرامش
  3. حریت و وارستگی

بخش سوم: نفی شرک

  • شرک و گستره آن
  • مشرک اسمی و وصفی
  • مفاهیم متقارب با شرک
  1. کفر
  2. الحاد
  3. نفاق
  • شرک بدترین ستم به توحید

فصل یکم: انواع شرک

فصل دوم: گروه‌های مشرک

فصل سوم: ریشه‌های شرک

فصل چهارم: پیامدهای شرک

  1. ناکامی
  2. تباهی
  3. سست بنیانی
  4. پوچی
  5. تاریکی
  6. سقوط
  7. اضطراب
  8. کودنی

فصل پنجم: برائت همگانی از شرک

دربارهٔ پدیدآورنده

عبدالله جوادی آملی
آیت‌الله عبدالله جوادی آملی (متولد ۱۳۱۲ ش، آمل)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: ابوالحسن جوادی آملی، محمد تقی آملی، ابوالحسن شعرانی، محیی‌الدین الهی قمشه‌ای، محمد حسین فاضل تونی، سید حسین طباطبایی بروجردی، سید محمد محقق داماد، هاشم آملی، امام خمینی و علامهٔ طباطبایی به اتمام رساند. او در کنار دروس فقه و اصول به تحصیل علوم عقلی و عرفانی اهتمام ورزید. عضویت در شورای عالی قضایی، نمایندگی مجلس خبرگان رهبری و امامت جمعهٔ قم از جمله فعالیت‌های وی است.[۱] او علاوه بر تدریس تفسیر قرآن کریم و خارج فقه، به تبیین رشته‌های گوناگون معقول و منقول اسلامی مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. «تفسیر تسنیم»، «ادب فنای مقربان»، «شمیم ولایت»، «همتایی قرآن و اهل‌ بیت»، «تحریر رسالة الولایة شمس الوحی تبریزی»، «حکمت نظری و عملی در نهج‌البلاغه»، «علی مظهر اسمای حسنای الاهی»، «تجلی ولایت در آیهٔ تطهیر»، «ولایت در قرآن»، «کوثر کربلا»، «ولایت علوی (ع)»، «ولایت فقیه»، «فاطمه اسوه بشر»، «عصاره خلقت»، «وحی و نبوت»، «فلسفه تولی و تبری از نگاه قرآن و روایات»، «پیامبر رحمت (ص)»، «فلسفهٔ الهی از نظر امام رضا (ع)»، «حیات عارفانه امام علی (ع)»، «حکمت علوی (ع)»، «امام مهدی موجود موعود»، «نزول وحی»، «قرآن حکیم از منظر امام رضا (ع)» و «علی بن موسی الرضا و القرآن الحکیم» برخی از این آثار است.[۲]


پانویس

  1. ↑ وبگاه پژوهشگاه علوم وحیانی اسراء
  2. ↑ وبگاه بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=توحید_در_قرآن_-_جوادی_آملی_(کتاب)&oldid=1161033»