آیا علم تام معصوم ضرورت عقلی دارد؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

«اگر شناخت مسئله‌ای طبیعی برای زندگی دنیوی یا اخروی انسان ضرورت یابد، و بشر با تجربه و تفکر نتواند آن را به‌دست آورد، در آن صورت، تعلیم وحیانی آن ضرورت خواهد داشت. ضرورت دنیوی و معیشتی چنین معرفت‌هایی در مراحل اولیه تاریخ بشر که از تجربه و دانش لازم برای تأمین نیازهای ضروری زندگی خود بهره‎ای نداشت، کاملاً معلوم است. بدین‌ جهت است که متکلمان اسلامی آنجا که از فواید [[نبوت]] برای بشر سخن گفته‎اند، تعلیم صنایع و شناخت غذا، آفات و داروها دستاوردهای نبوت برای بشر شمرده‌اند<ref>نصیرالدین طوسی؛ تلخیص المحصَّل؛ ص۳۶۳- ۳۶۴؛ علامه حلّی؛ کشف المراد، ص۴۶۸- ۴۶۹.</ref>. گاهی نیز برای نیازهای دفاعی یا رهایی از خطرهای مهم، تعلیم وحیانی برخی از صنعت‌ها ضرورت می‌یافته است؛ چنان‌که قرآن کریم از تعلیم زره‌بافی به حضرت داوود از سوی خداوند برای مقابله آنان با دشمنانشان یاد کرده است: {{متن قرآن|وَعَلَّمْنَاهُ صَنْعَةَ لَبُوسٍ لَّكُمْ لِتُحْصِنَكُم مِّن بَأْسِكُمْ}}<ref> و برای شما ساختن زرهی را به او آموختیم تا از (گزند) جنگتان نگه دارد؛ سوره انبیاء، آیه: ۸۰.</ref>؛ چنان‎‌که برای رهایی مؤمنان از توفان سهمگین، صنعت کشتی‌سازی را به [[حضرت نوح]] {{ع}} آموخت. {{متن قرآن|وَاصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنَا وَوَحْيِنَا}}<ref>و کشتی را زیر نظر ما و وحی ما بساز؛ سوره هود، آیه: ۳۷.</ref>.

# دانستن مسائل طبیعی نقش هدایتی درباره خود [[پیامبر]] دارد؛ زیرا اگرچه او از طریق عقل و [[وحی]] در باب خداشناسی معرفت کافی دارد، ولی از آنجا که جهان خلقت تجلی‌گاه علم، قدرت و حکمت الهی است، هرچه معرفت انسان به حوادث و قوانین عالم خلقت بیشتر باشد، خداشناسی او نیز به همان مقدار کامل‌تر خواهد بود. چنین انسانی هم معرفت اجمالی دارد و هم معرفت تفصیلی؛ هم معرفت عقلی دارد و هم معرفت حسی. از آنجا که چنین کمالی برای پیامبران ممکن است، یعنی قابلیت آن را دارند، مقتضای حکمت الهی این است که آنان را از آن برخوردار سازد. بر این اساس، همان‌گونه که پیامبران در معرفت عقلی و کلی "فلسفی" نسبت به خداوند، سرآمد دیگران بودند، در معرفت علمی و حسی درباره عالم که خود مقدمه معرفت عقلی در باب خداشناسی است نیز سرآمد دیگران بوده و از حقایق و قوانین عالم طبیعت آگاه بوده‌اند. در حدیثی که از [[امام رضا]] {{ع}} روایت شده، آمده است: "هرکس از علم هیئت و تشریح بی‌اطلاع باشد، در خداشناسی کامل نیست"<ref>حسین نوری همدانی، انسان و جهان، ص۵.</ref>. حاصل این استدلال آن است که عبادت و معرفت خداوند غایت و غرض آفرینش انسان است و پیامبران الهی که برترین انسان‌ها بوده‌اند، قابلیت دریافت معرفت کامل به خداوند را دارا بودند. بر این اساس، مقتضای حکمت الهی این بود که آنان را از حقایق و اسرار عالم آگاه سازد. بنابراین، آنان از آگاهی بسیار بالایی درباره قوانین عالم طبیعت برخوردار بودند و هرگز نمی‌توان علم آنان را در این‌باره با علم مردمان عصر آنان مقایسه کرد»<ref>[[وحی نبوی (کتاب)|وحی نبوی]]؛ ص۲۰۲-۲۰۴.</ref>